25+1 σπουδαία βιβλία για να πάρετε μαζί σας στις διακοπές

Ουρανός απ’ άλλους τόπους

Αφηγείται µια σχεδόν εκατόχρονη γυναίκα από την Ήπειρο. Δεν της φτάνει –κατά τα λόγια της– ο ουρανός για χαρτί, θέλει ουρανούς κι απ’ άλλους τόπους. Πολλές φορές έχεις την αίσθηση πως τη γλώσσα της την κινεί ουράνιος υποβολέας. Τραγουδιστή πηγή πλαγιάς που άνθισε κάποια µακρινή άνοιξη και µαράθηκε στις µέρες µας. Το παρόν βιβλίο είναι ο απόηχος αυτής της γλώσσας. Αφολοή, όπως συχνά πυκνά λέει η αφηγήτρια. Το καλύτερο βιβλίο του Σωτήρη Δημητρίου, αυτό που τα περιλαμβάνει όλα…

Το μάγουλο της Παναγίας

Το μάγουλο της Παναγίας, λέει ο θρύλος, στο εικόνισμά της, στην εκκλησία του Αιτωλικού, όπου δικάστηκε ο Γεώργιος Καραϊσκάκης κατακοκκίνισε από αιδημοσύνη. Από αυτό το σημείο ξεκινάει η περιπέτεια της γραφής αυτού του βιβλίου από έναν γεννημένο στα μέρη του Μεσολογγίου όπου τα ονόματα του Σολωμού και του Μπάυρον είναι τα αυτονόητα όσον αφορά τη λογοτεχνία – και το όνομα του Καραϊσκάκη είναι όσον αφορά την Ιστορία και την Επανάσταση.

Από ένα θρύλο και μια τυχαία συνάντηση του Παντελή Μπουκάλα με τον Θοδωρή Γκόνη, ο πρώτος του μίλησε για τον θρύλο κι ο δεύτερος ενθουσιάστηκε και ήθελε να το κάνει θεατρικό. Ήρθε η πανδημία και τα ανέτρεψε όλα αυτά. Το έργο δεν ανέβηκε στη σκηνή έμεινε όμως μια σπουδαία πρόζα στα χέρια μας που είναι ατόφια ποίηση, αφιερωμένη στον Θοδωρή Γκόνη και τον Σταύρο Πετσόπουλο – τον εκδότη της Άγρας.

Χάθηκε βελόνι

Το χάθηκε βελόνι, ο τίτλος του βιβλίου είναι ένα παιδικό τραγούδι, ένα νανούρισμα που έλεγε η μαμά Τέτα (Ηλέκτρα) στα παιδιά της σε κάποιο χωριό της Πελοποννήσου. Είναι όμως και όσα μείνανε πίσω, ο άντρας που περνάει τη ζωή του στην άκρη του λόφου, στιγματισμένος από τη μοίρα, –η ιστορία του παππού Βασίλη που ξεκινάει το 1932 στο επινοημένο Δρεπένι της Β. Ηπείρου (Ο Σκοτωμένος).

Η ιστορία της Τέτας με την  οικογένεια της στην Ελλάδα (Το Τσιμπιτόνι) και τέλος, στο τρίτο κεφάλαιο Electric Blue, η ιστορία του Αλέξανδρου, ο οποίος πηγαίνει στην Αμερική να βρει τον Μενέλαο, τον αδελφό του, ο οποίος χάθηκε στα σύνορα της Αλβανίας. Τρεις αφηγήσεις και τρεις γλώσσες διαφορετικές διαπερνούν και του κείμενου του Γκέζου, η τριτοπρόσωπη, η χειμαριώτικη (από το στόμα της μάνας) και η δική του, στυλιζαρισμένη, πρωτοπρόσωπη και ποιητική.

Η γλώσσα στο βιβλίο του Γκέζου είναι ένας ακόμη χαρακτήρας. Η γλώσσα σαν τρόπος έκφρασης, σαν αναζήτηση πατρίδας, ταυτότητας και τρόπος να μιλήσεις για αυτά που σου δίνουνε φτερά ή σε πονάνε για να λυτρωθείς… Το χάθηκε βελόνι είναι η ιστορία τριών γενιών της οικογένειας των Ζεφάδων στην Αλβανία και στην Ελλάδα, τους οποίους, αποσπασματικά, είχαμε δει μέσω του Αλέξανδρου και στο προηγούμενο βιβλίο του Γκέζου, η «Λάσπη», το «σκοτεινό» μυθιστόρημα από τις εκδόσεις Μελάνι που τον έκανε να ξεχωρίσει και του χάρισε μία υποψηφιότητα (Athens Prize for Literature 2015). Το Χάθηκε Βελόνι είναι ένα πολύ δυνατό και μαστορικό βιβλίο για τη μετανάστευση και τη λαχτάρα της επιβίωσης.

Δεν υπάρχει τίποτα πίσω από μια φωτογραφία

Πίσω από τις φωτογραφίες του Σπύρου Στάβερη κρύβεται ένας άνθρωπος με καθαρό βλέμμα που ξέρει πώς να αποτυπώσει την πληροφορία ή τον αέρα ενός προσώπου, και που η φωτογραφία, το βλέμμα και η κουβέντα είναι γι’ αυτόν μια αγαπησιάρικη χειρονομία. Το βιβλίο του, φτιαγμένο από σημειώσεις «καρφιτσωμένες» σε παλιά τετράδια, διηγείται τις ιστορίες πίσω από τις φωτογραφίες, και λέει πολλά για το ποιος ήταν ο ίδιος όταν τις τράβηξε, ποιοι οι αινιγματικοί πρωταγωνιστές του –τυχαίοι άγνωστοι που κολακεύτηκαν επειδή κρατούσε μια μηχανή ή πρόσωπα επώνυμα– τι είδε και τι φωτογράφισε σ’ όλους αυτούς και στα τοπία και ποιες αντανακλάσεις της προσωπικής του διαδρομής άφησε να περάσουν πάνω στο φωτογραφικό χαρτί.

Γιατί όλες μαζί, οι φωτογραφίες που διάλεξε είναι το αποτύπωμα μιας εποχής από το Παρίσι στην Αθήνα, τη δουλειά του στον τύπο, την ανεμελιά μιας τουλάχιστον εικοσαετίας στην Ελλάδα (80-90), τους έρωτες, τις φιλίες του και τις συνεργασίες του – ο Στάβερης δούλεψε την εποχή του «01» με τον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο, και ακόμη και στα κοσμικά που κλήθηκε να φωτογραφίσει, έφτιαχνε μια φωτογραφία όπως κάποιος γράφει μια ιστορία…

Όταν έπεσα στο μελανοδοχείο

Και μια ιστορία για τα βιβλία, την εκδοτική παραγωγή στην Ελλάδα, τη μαγική στιγμή που η λογοτεχνία συναντά τον Τύπο. Ο Νίκος Μπακουνάκης, ο οποίος το 1997 δημιούργησε το ένθετο, τα «Βιβλία» του «Βήματος», ξεφυλλίζει ημερολόγια 35 χρόνων και αφηγείται μια ιστορία ενηλικίωσης, Πώς έπεσε στο μελανοδοχείο, ποιος ήταν ο Λαμπράκης και η κουλτούρα του «Βήματος» και τέλος, τι ήταν και πώς λειτουργούσε το ένθετο του Βήματος ως δημοσιογραφικό λογοτεχνικό ένθετο παρουσίασης και σχολιασμού της εκδοτικής παραγωγής, που ήταν παράλληλα ένθετο αναγνωσμάτων και, επιπλέον, ελέγχου της πολιτιστικής πολιτικής, και ειδικότερα της πολιτικής του βιβλίου. Κομψό, διεισδυτικό, ενίοτε και μαγικό το βιβλίο αποτυπώνει μια ολόκληρη εποχή και λέει πολλά και για τη σημερινή.