Οιδίποδας, σε σκηνοθεσία Τόμας Όστερμαϊερ στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου

Για τρεις μοναδικές βραδιές (3, 4 και 5 Σεπτεμβρίου), ο εξαιρετικά δημοφιλής στο ελληνικό κοινό Τόμας Όστερμαϊερ θα σκηνοθετήσει στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου έναν νέο «Οιδίποδα», σε μια παγκόσμια πρεμιέρα που αποτελεί συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου με την Γερμανική Σαουμπύνε.

Κατερίνα Ευαγγελάτου και Τόμας Οστερμάγιερ

Το αρχαίο δράμα υπήρχε εδώ και χρόνια στο μυαλό του Τόμας Όστερμαϊερ, σκηνοθέτη και καλλιτεχνικού διευθυντή της Βερολινέζικης Σαουμπύνε. Φαίνεται πως η κατάλληλη στιγμή έφτασε φέτος το καλοκαίρι μετά από ειδική ανάθεση του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και της Κατερίνας Ευαγγελάτου.

Ο Οστερμάγιερ χρησιμοποίησε το έργο του Σοφοκλή σαν πηγή έμπνευσης κι απευθύνθηκε στην Γερμανίδα δραματολόγο Μάγια Τσάντε -επί χρόνια συνεργάτρια της Σάουμπυνε και του ίδιου προσωπικά- για να γράψει ένα πρωτότυπο κείμενο που να μεταφέρει τον Οιδίποδα στην εποχή μας.

«Μου έγινε ανάθεση για παράσταση στην Επίδαυρο. Ας κάνουμε τον Οιδίποδα, στη σημερινή εποχή όμως, με μια οικογένεια Γερμανών που κάνει διακοπές στην Ελλάδα». Αυτά ήταν τα αρχικά λόγια του Οστερμάγιερ προς τη Μάγια Τσάντε. Επακολούθησαν πολλές συζητήσεις για τον Οιδίποδα του Σοφοκλή και τους μύθους γύρω από τον συγκεκριμένο ήρωα.

«Ο Τόμας ξεκαθάρισε ότι αυτό που τον ενδιαφέρει δεν είναι τόσο το πώς οι θεοί κυβερνούν τις ζωές και τη μοίρα των ανθρώπων», τονίζει η Μάγια Τσάντε, «όσο το πώς οι ιδέες και οι πεποιθήσεις που έχει ένας άνθρωπος για τη ζωή του ξαφνικά τίθενται υπό αμφισβήτηση, όταν συνειδητοποιεί ότι τίποτα δεν είναι όπως φαινόταν – σαν να του τράβηξε κάποιος το χαλί κάτω από τα πόδια του».

Απ’όλη αυτή τη δημιουργική διαδικασία και με φόντο το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου προέκυψε ένα σύγχρονο έργο με τέσσερα πρόσωπα επί σκηνής. Την Κριστίνα που βασίζεται στην Ιοκάστη, τον Μίχαελ που βασίζεται στον Οιδίποδα, το Ρόμπερτ που βασίζεται στον Κρέοντα και την Τερέζα μια επινοημένη φίλη της Ιοκάστης που έχει στοιχεία του Τειρεσία και των δούλων, αλλά στην ουσία αποτελεί έναν πρωτότυπο χαρακτήρα.

Οι τέσσερις αυτοί χαρακτήρες δεν συνθέτουν φυσικά μια βασιλική οικογένεια. Πρόκειται για μια οικογένεια που διοικεί μια επιχείρηση με μακροχρόνια ιστορία. Μια επιχείρηση που έχει οικοδομηθεί στη βάση της εκμετάλλευσης και της συγκάλυψης αδικημάτων.

«Ελπίζω ότι το Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, θα πλαισιώσει και θα αναδείξει τη νέα ιστορία, όπως ακριβώς και το μύθο του Οιδίποδα που υπήρξε για μένα πηγή έμπνευσης και καθοδήγησης κατά τη συγγραφή», λέει ο η Μάγια Τσάντε στην εισαγωγή της έκδοσης του έργου που κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό στο πλαίσιο της νέας θεατρικής σειράς που εγκαινίασε φέτος το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου σε συνεργασία με τις εκδόσεις Νεφέλη.

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου θα ολοκληρώσει φέτος το καλοκαίρι του τις παραστάσεις του στην Επίδαυρο με αυτό το σημαντικό πολιτιστικό γεγονός, που αναδεικνύει το διεθνή του χαρακτήρα και τη θέση που ευελπιστεί να έχει μέσα στο παγκόσμιο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι.

Την παράσταση συνοδεύει η έκδοση του έργου, σε μετάφραση Γιάννη Καλιφατίδη, στο πλαίσιο της θεατρικής σειράς του Φεστιβάλ. Με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους.

Η Βερολινέζικη Σαουμπύνε ιδρύθηκε το 1962. Από το 1999 λειτουργεί υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Τόμας Όστερμαϊερ. Το ρεπερτόριο της περιλαμβάνει κλασικά έργα της παγκόσμιας δραματουργίας καθώς και έργα διεθνώς αναγνωρισμένων σύγχρονων συγγραφέων, ενώ μετρά πάνω από εκατό πρεμιέρες στη Γερμανία και στο εξωτερικό την τελευταία εικοσαετία. Σήμα κατατεθέν του καλλιτεχνικού της προγράμματος είναι μια ριζοσπαστική, πολιτική και κριτική, προσέγγιση της θεατρικής φόρμας και του θεατρικού ρεπερτορίου, κλασικού και σύγχρονου.

Σε συνδυασμό με μια μόνιμη ομάδα συνεργαζόμενων σκηνοθετών όπως οι Herbert Fritsch, Milo Rau και Marius von Mayenburg, φιλοξενεί, παράλληλα, πλήθος σημαντικών σκηνοθετών από το εξωτερικό, με πιο πρόσφατες τις συνεργασίες με την Katie Mitchell, τον Simon Stone, τον Simon McBurney και την Anne-Cécile Vandalem.

Η Σαουμπύνε έχει σταθερή παρουσία στις σημαντικότερες φεστιβαλικές διοργανώσεις διεθνώς, όπως το Φεστιβάλ της Αβινιόν, το Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ, το Διεθνές Φεστιβάλ του Μπουένος Άιρες, το Φεστιβάλ Territorija της Μόσχας, το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, ενώ παράλληλα, παραστάσεις της φιλοξενούνται σε θεατρικές σκηνές σε Νέα Υόρκη, Παρίσι, Άμστερνταμ, Ρώμη, Σαν Πάολο, Λονδίνο, Όσλο, Μελβούρνη, Οτάβα, Τελ Αβίβ, Τόκυο, Πράγα, Σίντνεϊ, Μόντρεαλ και Πεκίνο.

Από τις κορυφαίες προσωπικότητες της σύγχρονης ευρωπαϊκής σκηνής, ο Τόμας Όστερμαϊερ ανέλαβε το 1999, μόλις στα 31 του χρόνια, την διεύθυνση της ιστορικής Σαουμπύνε. Η καλλιτεχνική του διαδρομή ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με τη φοίτηση του στη Σχολή Καλών Τεχνών του Βερολίνου και αργότερα, στην Ανώτατη Σχολή Δραματικής Τέχνης Ernst-Busch. Πρώτος σταθμός στην πορεία του προς τη διεθνή αναγνώριση ήταν το Berliner Ensemble, όπου θήτευσε ως βοηθός σκηνοθέτης και υπέγραψε τις πρώτες του σκηνοθεσίες.

Έχοντας προκαλέσει αίσθηση με  τις πρώτες του, ρηξικέλευθες, σκηνοθεσίες έργων όπως το Χοντροί άντρες με φούστες του Νίκι Σίλβερ (1996),  το Άντρας για άντρα του Μπέρτολτ Μπρέχτ (1997) και το βλάσφημο Shopping and fucking του Μάρκ Ρέιβενχιλ (1998), ο Όστερμαϊερ έστρεψε από νωρίς το ενδιαφέρον του προς τη σύγχρονη δραματουργία, καλλιεργώντας,  παράλληλα, την έλξη του για τα κλασικά κείμενα, όπου αναζητά σταθερά αναλογίες με τη εποχή μας.

Τα πιο πρόσφατα έργα του με την Σαουμπύνε είναι τα: «Ιστορία της βίας» του Εντουάρ Λουί (2018) ‒το οποίο θα παρακολουθήσουμε φέτος τον Οκτώβρη στην Πειραιώς 260‒, «Ιταλική νύχτα» του Έντεν φον Χόρβατ, «Άβυσσος» της Μάγια Τσάντε (2019), «Δωδεκάτη νύχτα» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ (2019), «Νέοι χωρίς Θεό» του Έντεν φον Χόρβατ, «Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου» του Εντουάρ Λουί (2020), και το «Βερνόν Σουμπουτέξ» της Virginie Despentes.

Τόμας Όστερμαϊερ | Φωτογραφία: Brigitte_Lacomb

Έργα του έχουν λάβει διακρίσεις από σημαντικούς φορείς διεθνώς.

Για την προσφορά του στις Τέχνες και το Θέατρο έχει τιμηθεί μεταξύ άλλων, το 2011 με τον Χρυσό Λέοντα της Μπιεννάλε της Βενετίας για τη συνολική καλλιτεχνική προσφορά του, το 2015 έλαβε το παράσημο του Διοικητή της τάξης των Γραμμάτων και των Τεχνών («Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres») από την Γαλλική Δημοκρατία ενώ το 2018 παρασημοφορήθηκε από το Τάγμα της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και ανακηρύχθηκε επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γκέτενμποργκ.

Μέλος της Γερμανικής Ακαδημίας Μουσικής και Παραστατικών Τεχνών (Deutsche Akademie der Darstellenden Künste) και της Ακαδημίας Τέχνης (Akademie der Künste) του Βερολίνου, ο Όστερμάϊερ είναι ιδιαίτερα αγαπητός και στο ελληνικό κοινό. Στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου έχει παρουσιάσει τα έργα «Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας» (2006), «Νόρα» του Ίψεν (2006), «Άμλετ» (2008), «Οθέλλος» (2010) καθώς και τις «Μικρές αλεπούδες» της Λίλιαν Χέλμαν (2015).