Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ: Ο Άγιος Νεκτάριος με γύρισε στις ρίζες της πίστης

Πριν από περίπου ένα χρόνο, έγινε γνωστό ότι μία ταινία διεθνούς παραγωγής για τον Άγιο Νεκτάριο, επρόκειτο να γυριστεί στη χώρα μας, σε σκηνοθεσία της Γελένα Πόποβιτς. Στο άκουσμα του ονόματος του Άρη Σερβετάλη για τον πρωταγωνιστικό ρόλο, πολλοί ελπίζαμε ότι αυτή θα ήταν μια ευκαιρία για τους πιο λαμπρούς Έλληνες ηθοποιούς να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε μία υψηλού επιπέδου παραγωγή -και έτσι έγινε. Κανείς όμως δεν περίμενε ότι θα βλέπαμε ονόματα, όπως ο Μίκι Ρουρκ και ο Αλεξάντερ Πετρόφ, να καταφτάνουν στη χώρα μας για τα γυρίσματα της ταινίας. Κι όμως και αυτό έγινε, αφού η Γελένα Πόποβιτς ήταν αποφασισμένη να πραγματοποιήσει το όραμά της για τον “Άνθρωπο του Θεού” και να μάς χαρίσει μία από τις πιο φιλόδοξες ταινίες που έχουν γυριστεί ποτέ στη χώρα μας.

Αυτή όμως ήταν μόλις η αρχή. Το εξαιρετικό καστ της εμπνευσμένης ταινίας ήρθε να συμπληρώσει με τη μουσική του ο θρυλικός Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ, ο συνθέτης που με τον Κριστόφ Κισλόφσκι άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στην ιστορία του κινηματογράφου. Οι δύο Πολωνοί δημιουργοί ξεκίνησαν σχεδόν παράλληλα τις καριέρες τους και οι δρόμοι τους δεν άργησαν να συναντηθούν. Η ταινία “Δίχως Τέλος” (No End) το 1985 έγινε η αφορμή για την πρώτη τους συνεργασία, η οποία συνεχίστηκε για τα επόμενα 10 περίπου χρόνια μέχρι την “απόσυρση” του Κισλόφσκι. Μέσα σε αυτή τη δεκαετία, ο Πράισνερ έγραψε μερικές από τις πιο εμβληματικές συνθέσεις στην ιστορία του κινηματογράφου, όπως το “Τραγούδι για την Ενοποίηση της Ευρώπης” για την “Μπλε” ταινία, την πρώτη ταινία της “τριλογίας των χρωμάτων”.

Μετά τον θάνατο του φίλου και συνεργάτη του το 1996, ο Πράισνερ συνέχισε να δημιουργεί και να συνεργάζεται με κορυφαίους σκηνοθέτες, μια ματιά όμως στο βιογραφικό του αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο επιλεκτικός είναι. Ως ένας από τους πιο περιζήτητους Ευρωπαίους συνθέτες, έχει πολλές φορές δεχτεί προτάσεις από το Χόλιγουντ -το οποίο δεν διστάζει να κατακρίνει κάθε φορά που του ζητείται η άποψη του- τις οποίες όμως απορρίπτει. Οι επιλογές του δείχνουν ότι για εκείνον ο σημαντικότερος παράγοντας όταν δέχεται να γράψει το soundtrack για μία ταινία δεν είναι το κέρδος, αλλά να τον εμπνεύσει, όπως τον ενέπνευσε και ο “Άνθρωπος του Θεού”.

Μετά από πολλή αναμονή, λοιπόν, ο “Άνθρωπος του Θεού” θα κάνει πανελλήνια πρεμιέρα στις 26 Αυγούστου -έχοντας ήδη αποσπάσει μεγάλα διεθνή κινηματογραφικά βραβεία– κι εμείς μοιραζόμαστε μαζί σας όσα είπαμε με τον θρυλικό συνθέτη, λίγο μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων στην Αθήνα.

Πάντα αγαπούσα την Ελλάδα, ακόμα κι όταν δεν είχα έρθει ποτέ εδώ, γιατί ως νέος είχα σπουδάσει φιλοσοφία και ιστορία. Επομένως, αγαπώ την Ελλάδα λόγω της φιλοσοφίας, της, της παράδοσης της και φυσικά του θεάτρου -λατρέυω το θέατρο! Πρώτη φορά που ήμουν αποφασισμένος να μείνω εδώ ήταν το 1995. Ειδικά μετά τις συναυλίες μου στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, όπου κατάλαβα πόσο με αγαπούν οι Έλληνες -και πόσο τους αγαπώ κι εγώ- πήρα την απόφαση. Η Ελλάδα είναι σαν δεύτερη πατρίδα για εμένα.

Το πολύ καλό σενάριο.

Η Ελλάδα είναι σαν δεύτερη πατρίδα για εμένα

Το πρώτο και πιο σημαντικό είναι να με ενδιαφέρει, να με εμπνέει. Πρέπει επίσης να υπάρχει χημεία και καλή συνεννόηση με τον σκηνοθέτη.

Δεν έπαιξε καθόλου ρόλο αυτό για εμένα. Μπορεί να είμαι θρήσκος και να “πιστεύω”, αλλά γενικότερα δεν έχω σχέση με την Εκκλησία. Ο Άγιος Νεκτάριος, όμως, με γύρισε στις ρίζες της πίστης. Μου θύμισε πώς θα έπρεπε να είναι και τι θα έπρεπε να κάνει ένας πραγματικός κληρικός. Θεωρώ ότι το μήνυμα της ταινίας είναι αιώνιο και ξεπερνά κάθε εποχή. Γιατί τέτοιους ανθρώπους θέλουμε, είτε είναι κληρικοί, είτε πολιτικοί, είτε επιχειρηματίες. Έχουμε ανάγκη από καλοσύνη. Νιώθω ότι η καλοσύνη δεν υπάρχει πλέον. Είναι πολύ δύσκολο να βρεις “πραγματικούς” ανθρώπους.

Η Γελένα Πόποβιτς και ο Άρης Σερβετάλης στα γυρίσματα της ταινίας, φωτογραφία: Μαριλένα Αναστασιάδου

Οι πράξεις της ίδιας της Εκκλησίας. Η υποκρισία της, η λαιμαργία της, βασικά όλα τα “θανάσιμα” αμαρτήματα.

Ήταν μία πολύ δημιουργική συνεργασία. Βρισκόμασταν στο ίδιο μήκος κύματος και δεν υπήρξαν καθόλου προβλήματα.

Ελπίζω ο κόσμος μας να αλλάξει προς το καλύτερο μετά τον κορονοϊό

Υποφέρουμε. Για τους καλλιτέχνες αυτές είναι ιδιαίτερα δύσκολες στιγμές -ειδικά για τους νέους καλλιτέχνες. Λυπάμαι πολύ για όσους κάνουν τώρα το ξεκίνημα τους και δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα οικονομικά. Ελπίζω τουλάχιστον ο κόσμος μας να αλλάξει μετά τον κορονοϊό. Και ελπίζω να αλλάξει προς το καλύτερο.

Είμαι αισιόδοξος. Οι προβλέψεις μου γενικά είναι θετικές. Ελπίζω η τέχνη να γυρίσει στις ρίζες της, να είναι πιο πραγματική και πιο κοντά στα ανθρώπινα αισθήματα. Επίσης, ελπίζω ότι οι άνθρωποι επιτέλους θα σταματήσουν να ζουν για την “επίδειξη” του πλούτου τους και θα καταλάβουν ότι το ακριβό αυτοκίνητο δεν κάνει τον άνθρωπο. Το μόνο πολύ αρνητικό που φοβάμαι ότι θα προκαλέσει η πανδημία, είναι άλλη μία παγκόσμια οικονομική κρίση.

Δημιουργήσαμε πρωτότυπο σινεμά, ταινίες που δεν παλιώνουν ποτέ, με μηνύματα που πάντα θα είναι επίκαιρα. Νομίζω ότι εν μέρει οι ταινίες αυτές ήταν τόσο επιτυχημένες, γιατί περιγράφουν πραγματικές ιστορίες, πραγματικών ανθρώπων. Το μήνυμά τους είναι καθολικό.

Αν το φανταζόμασταν τότε, αυτό θα σήμαινε ότι είχαμε μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας. Τότε θέλαμε απλά να δημιουργήσουμε μια καλή ταινία. Να δώσουμε στον κόσμο ένα καλό αποτέλεσμα. Και τελικά η ιστορία μας δικαίωσε, όπως φαίνεται.

Δεν ξέρω αν είναι η αγαπημένη μου, αλλά συχνά επιστρέφω με νοσταλγία στην εποχή που γυρίζαμε την πρώτη ταινία, στην οποία συνεργαστήκαμε, το “Δίχως Τέλος” (No End).

Αν δεν πίστευα στην αγάπη, θα είχα πεθάνει. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι η αγάπη υπάρχει, αυτό είναι άλλο θέμα.

Είχαμε πράγματι αυτό το όραμα, αλλά μετά τον θάνατό του το άφησα πίσω μου. Ίσως γιατί είχα άλλα πράγματα, με τα οποία ασχολιόμουν, οπότε δεν προλάβαινα. Ο Κριστόφ όμως με έμαθε να πιστεύω στον εαυτό μου. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι θα μπορούσα πράγματι να σκηνοθετήσω και να πραγματοποιήσω μία τέτοια συναυλία στην Ακρόπολη.