Τα πιο παρεξηγημένα πλάσματα της μυθολογίας και οι ιστορίες τους

Μπορεί με αφορμή μία καμπάνια για το #MeToo το 2020, να είχαμε την ευκαιρία να αναλογιστούμε, σωστά αυτή τη φορά, ποιος ήταν ο “κακός” στην ιστορία της Μέδουσας, αυτό όμως δεν είναι το μοναδικό πλάσμα της μυθολογίας που είναι παρεξηγημένο.

Η Μέδουσα κατάφερε να γίνει το πρόσωπο των σεξουαλικά κακοποιημένων γυναικών και να ακουστεί και η δική της ιστορία, μαζί με τις χιλιάδες γυναίκες που μοιράστηκαν τις ιστορίες τους, και θα συνεχίζουν να τις μοιράζονται μέχρι να μην ξανά υπάρξουν τέτοιες συμπεριφορές.

Η Μέδουσα δεν επιλέχθηκε όμως τυχαία να γίνει το σύμβολο του κινήματος αυτού, καθώς και η ίδια κρύβει μία τραγική ιστορία πίσω από τον παρεξηγημένο μύθο της, όπως και άλλα εφτά μυθολογικά τέρατα, τα οποία για πολλά χρόνια ήταν παρεξηγημένα, χωρίς όμως να γνωρίζουμε ολόκληρη την ιστορία τους.

Καραβάτζο, Μέδουσα, 1597. Photo Credits: WikiCommons

Το πρώτο που έχουμε στο μυαλό μας όταν ακούμε την λέξη Μέδουσα είναι μία ψυχρή γυναίκα με φίδια στο κεφάλι, που θα μεταμορφώσει σε πέτρα όποιον βρεθεί στον δρόμο της. Αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν, είναι πως κάποτε η Μέδουσα ήταν η πιο όμορφη ιέρεια της Αθηνάς. Τι συνέβη όμως στην παρεξηγημένη Μέδουσα, που όλοι θεωρούν ως ένα απεχθές τέρας της μυθολογίας;

Κόρη του Φορκέα και της Κητούς, η Μέδουσα μαζί με τις δύο αδερφές της, Σθενώ και Ευρυάλη, αποτελούσαν τις τρεις Γοργόνες της ελληνικής μυθολογίας. Σύμφωνα με την περιγραφή του Οβίδιου η ομορφιά της νεαρής ήταν πραγματικά αξιοθαύμαστη, όμως αυτό που μάγευε τους πάντες ήταν οι χρυσές μπούκλες που κοσμούσαν το κεφάλι της.

Πως έφτασε όμως το στολίδι της αυτό, να γίνει και το ισχυρότερο και πιο άσχημο κομμάτι πάνω της; Οι νέοι που τύχαινε να δουν την νεαρή ιέρεια της Αθηνάς στον ναό, δεν ήταν οι μόνοι που πάλευαν για μία θέση στην καρδιά της. Ο Ποσειδώνας, τυφλωμένος από την ομορφιά της, μεταμορφώθηκε σε άλογο και έσπευσε να την βιάσει, μέσα στον ναό. Η νεαρή κοπέλα, πέρα από την ατίμωση που μόλις είχε βιώσει, έμελλε να αντιμετωπίσει και την οργή της Αθηνάς, η οποία ξέσπασε μόλις έμαθε την ασέλγεια αυτή, που έλαβε χώρα στον ιερό ναό της.

Μεταμόρφωσε, λοιπόν, την πανέμορφη μέχρι τότε Μέδουσα, σε ένα πλάσμα τόσο αποκρουστικό, που όποιος το κοίταζε γινόταν πέτρα για πάντα. Η οργή της θεάς δεν φαίνεται να τελείωσε εκεί όμως, καθώς μετά από χρόνια βοήθησε τον Περσέα να την σκοτώσει, κόβοντας της το κεφάλι. Και φυσικά, πήρε σαν “σουβενίρ” το κεφάλι της άτυχης Γοργόνας και το έβαλε στην ασπίδα της, καθώς ακόμα και κομμένο, ήταν τόσο ισχυρό που μετέτρεπε όποιον το κοίταγε σε πέτρα.

Ο θρυλικός φύλακας του κάτω κόσμου, Κέρβερος. Photo Credits: Wikimedia Commons

Ο Κέρβερος ήταν ένας τρικέφαλος σκύλος που ήταν υπεύθυνος για την ασφάλεια του κάτω κόσμου. Πάντα απεικονίζεται ως αιμοδιψής και βίαιος φύλακας της εισόδου του Άδη, που επιδιώκει να σκοτώσει με μίσος όποιον τύχει να παραβιάσει την περιοχή του χωρίς λόγο.

Στη μυθολογία όμως, ο σκοπός του πλάσματος αυτού είναι καλοπροαίρετος. Εμποδίζοντας την έξοδο των νεκρών από το βασίλειο του Άδη και την είσοδο των ζωντανών, κρατούσε άρτια τις ισορροπίες μεταξύ των δύο κόσμων, που δεν έπρεπε με τίποτα να διαταραχθούν.

Έτσι, διαφύλασσε την ασφάλεια και των νεκρών, αλλά και των ζωντανών, καθώς αν κάποιος έμπαινε στον κάτω κόσμο δεν μπορούσε εύκολα να ξανά βγει. Ακόμα, όσα έκανε δεν τα αποφάσιζε από μόνος του, καθώς ήταν πιστός φύλακας και ακολουθούσε τις διαταγές του κυρίου του, του Άδη. Άρα, ήταν απλά ένας πολύ καλός, λίγο τρομακτικός και υπερβολικά πιστός φίλος του ανθρώπου. Δεν έφταιγε αυτός που ο άνθρωπος ήταν ο Άδης, ο κυρίαρχος του κάτω κόσμου.

Η Λάμια. Photo Credits: Edward Topsell / Wikimedia Commons

Η Λάμια από πολλές απόψεις είναι ένα μισητό δημιούργημα της ελληνικής μυθολογίας, όμως και πάλι αρκετά παρεξηγημένο. Μισητή δεν την κάνει μόνο η τρομακτική μορφή της, ένα αποκρουστικό τέρας, με σώμα περίεργου θηλαστικού με λέπια, οπλές και διάφορα περίεργα μέρη του σώματος, αλλά και η… επιθυμία της να σκοτώνει παιδιά.

Δεν ήταν όμως έτσι πάντα. Η Λαμία ήταν κάποτε η όμορφη βασίλισσα της Λιβύης, κόρη του Ποσειδώνα. Για κακή της τύχη, τράβηξε το βλέμμα του ατίθασου Δία, ο οποίος την έκανε ερωμένη του. Από αυτή τη σχέση γεννήθηκαν δεκάδες παιδιά, τα οποία είχαν σύντομη πορεία. Όταν η σύζυγος του Δία, η Ήρα, έμαθε για αυτή την απιστία, αντί να τιμωρήσει τον άντρα της, αποφάσισε να καταραστεί τη νεαρή γυναίκα και να σκοτώσει όλα τα παιδιά της. Η Λάμια, αποκαρδιωμένη από τον θάνατο των παιδιών της, μεταμορφώθηκε σε ένα απεχθές τέρας που κυνηγούσε παιδιά και στοίχειωνε τον ύπνο τους.

Μπορεί να ήταν αποκρουστική η κατάληξή της, δεν ευθύνονταν όμως αυτή. Αποτελεί ακόμα μία παρεξηγημένη οντότητα, που η άσχημη πλευρά της κέρδισε έδαφος και έκρυψε την τραγική της ιστορία.

Κεφαλή του 2ου αιώνα που απεικονίζει τον Κύκλωπα Πολύφημο και βρέθηκε στη Θάσο. Photo Credits: Wikimedia Commons

Η ελληνική μυθολογία φαίνεται να έχει παρουσιάσει αρκετούς χαρακτήρες της με μία κάπως παρεξηγημένη μορφή. Όλοι γνωρίσαμε τους Κύκλωπες μέσα από την ιστορία του Οδυσσέα, όπου ένας πελώριος και ειδεχθής γίγαντας καταβρόχθιζε κάθε μέρα και έναν σύντροφό του θαλασσοδαρμένου ήρωα. Ποιοι ήταν όμως κανονικά;

Ο Πολύφημος μπορεί να έτρωγε τους φίλους του Οδυσσέα σύμφωνα με τον Όμηρο, δεν ήταν κάτι όμως που συνήθιζαν να κάνουν. Ήταν παιδιά του Ποσειδώνα και κατοικούσαν κοντά στην Σικελία. Κατά μία άλλη πηγή, οι Κύκλωπες είχαν βοηθήσει τους Θεούς να κατατροπώσουν τους Τιτάνες στην Τιτανομαχία, κατασκευάζοντας με την βοήθεια του Ηφαίστου, ισχυρότατα πολεμικά όπλα. Αυτοί ήταν μάλιστα και οι δημιουργοί της αστραπής του Δία, του τόξου της Άρτεμης και της τρίαινας του Ποσειδώνα.

Για να τους ευχαριστήσει για την συμβολή τους, ο Δίας τους ανέθεσε την φύλαξη των Τιτάνων, την οποία διατηρούσαν με επιτυχία, μέχρι τον θάνατό τους από τον Απόλλωνα. Ο θάνατος αυτός ήταν εκδικητικός. Ο Δίας είχε σκοτώσει τον Ασκληπιό, γιο του Απόλλωνα, διότι με τις ιαματικές του ικανότητες, ο νεαρός επανέφερε τους νεκρούς, επεμβαίνοντας στο έργο των θεών. Τυλιγμένος από την θλίψη της δολοφονίας του γιού του και τυφλωμένος από την οργή του, ο Απόλλωνας τους εξάλειψε, σε μία κίνηση εκδίκησης προς τον Δία.

Οι Κύκλωπες συνεπώς, ήταν ένα πιόνι στο παιχνίδι των θεών και ένα παρεξηγημένο πλάσμα στην ιστορία της ελληνικής μυθολογίας. Ήταν τελικά, δημιουργοί των πιο ισχυρών όπλων αλλά και των Κυκλώπειων τειχών στις Μυκήνες και την Τίρυνθα, που έχασαν την ζωή τους σε μία ιστορία εκδίκησης.

Η Λίλιθ, 1867, Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι. Photo Credits: Wikimedia Commons

Μπορεί να είναι γνωστή ως ένας ύπουλος νυχτερινός δαίμονας που εμφανίζεται στον ύπνο ή σε τοκετούς και σκοτώνει κυρίως παιδιά, η ιστορία της όμως, που κρύβεται πίσω από τον μύθο, είναι αποκαλυπτική.

Στην ιστορία παρουσιάζεται ως η πρώτη γυναίκα, σύζυγος του Αδάμ στον Κήπο της Εδέμ, που δεν γεννήθηκε από το πλευρό του, αλλά από το ίδιο χώμα με αυτόν. Αυτό την έκανε ισάξια του, και όταν αυτός θέλησε να την υποτάξει, αρνήθηκε να τον υπακούσει και να τον υπηρετήσει, μία ανεξαρτησία που την οδήγησε στην έξοδο της από τον Κήπο.

Γιατί όμως, σκοτώνει παιδιά συγκεκριμένα; Η απάντηση είναι ίδια με την ιστορία της Λάμιας. Γιατί αυτό είναι που την πλήγωνε περισσότερο. Όταν επέλεξε την ανεξαρτησία της, ο Θεός της είχε πει πως, διαλέγοντας αυτό το δρόμο, τα παιδιά που θα προσπαθούσε να κάνει θα πέθαιναν, όπως και πράγματι συνέβαινε.

Συνεπώς, έγινε η “κακιά” της υπόθεσης επειδή αρνήθηκε να υποταχθεί σε έναν άνδρα και επέλεξε την ελευθερία της. Κάπως άδικη, λοιπόν, η καταδίκη της να βρίσκεται ανάμεσα στα πιο μισητά πλάσματα της μυθολογίας, όταν απλά επέλεξε το καλό για την ίδια και μετά αναγκάστηκε να ζει μόνη, για την υπόλοιπη ύπαρξή της.

Ο Κράμπους και ο Άγιος Νικόλαος επισκέπτονται Βιεννέζικο σπίτι, 1896. Photo Credits: Wikimedia Commons

Ο γνωστός αυτός δαίμονας της σκανδιναβικής μυθολογίας, που παραμονεύει κάθε Χριστούγεννα για να τιμωρεί τα κακά παιδιά και να τα πάρει μαζί του, είναι μάλλον αρκετά παρεξηγημένος. Πάντα εμφανίζεται ως ο κακός της αγαπημένης γιορτής μικρών και μεγάλων, μα μήπως τελικά είναι ένας από τους καλούς βοηθούς του Άι Βασίλη;

Γιος της Χελ, βασίλισσας του κάτω κόσμου και κόρης του Θεού Λόκι της σκανδιναβικής μυθολογίας, είναι γνωστός για τον ρόλο του ως τιμωρός των παιδιών που δεν έχουν μπει στο πνεύμα των Χριστουγέννων και συμπεριφέρονται με κακούς τρόπους.

Μπορεί η μορφή του, υπερβολικά ψηλός και τραγοφόρος, όμοιος με τον Σάτυρο της ελληνικής μυθολογίας, να μας παραπέμπει σε κάτι τρομακτικό και μισητό, αυτό ήταν όμως και το όπλο του που βοηθούσε τον αγαπημένο σε όλους, Άγιο Βασίλη.

Στην Βόρεια Ευρώπη, όλα τα παιδιά περίμεναν να δουν τι θα έβρισκαν στις κάλτσες τους το πρωί της 6ης Δεκεμβρίου. Οι εκδοχές ήταν δύο. Γλυκά και δώρα από τον Άγιο Βασίλη αν ήταν καλά παιδιά, ή ένα ξύλινο μπαστούνι από τον Κράμπους, αν ήταν άτακτα. Συνεπώς, η ισορροπία μεταξύ αυτών των δύο ηρώων ήταν άρτια και ο Κράμπους βοηθούσε με την μορφή του, τα παιδάκια να φοβούνται και να μην κάνουν αταξίες. Ακόμα μία παρεξηγημένη φιγούρα της μυθολογίας, που απλά βοηθούσε με ένα δικό της τρόπο.

Ο Θωρ και ο Γιόρμουνγκαντ, Γιόχαν Χάινριχ Φίσλι. Photo Credits: Wikimedia Commons

Το τεράστιο αυτό ερπετό της γης, αποτελεί μία σκανδιναβική μυθική μορφή. Συγκεκριμένα, είναι γιος του Λόκι και της γιγάντισσας Ανγκρόμποντα, οι οποίοι απέκτησαν τρία παιδιά, τη Χελ, τον Γιόρμουνγκαντ και τον Φέρνιρ.

Αφού ο Όντιν έμαθε για την σχέση αυτή του Λόκι, διέταξε τον Θωρ και τον Τυρ, να φέρουν τα τρία παιδιά στο Άζγκαρντ. Ο Γιόρμουνγκαντ μεταφέρθηκε τυλιγμένος σε ένα δέντρο, και μέχρι να φτάσει στο βασίλειο τον θεών είχε αναπτυχθεί εντυπωσιακά. Ο Όντιν τον εξόρισε στον ωκεανό, με την ελπίδα ότι τα κύματα της θάλασσας θα τον συντρίψουν μέχρι θανάτου. Το ερπετό όμως, κατάπιε τα νερά και μεγάλωσε τόσο πολύ, που μπορούσε να περικυκλώσει το Μιντγκαρντ με το σώμα του.

Το πλάσμα αυτό είναι επίσης εύκολα παρεξηγήσιμο, καθώς σύμφωνα με την προφητεία, όταν συμβεί το Ράγκναροκ, θα βγει και θα δηλητηριάσει τον ουρανό, την θάλασσα και την γη. Ο Θωρ θα καταφέρει να τον σκοτώσει, αλλά θα πέσει και ο ίδιος νεκρός μετά από λίγο, από το δηλητήριό του.

Πρόκειται για τον αιώνιο αντίπαλο του θεού Θωρ και ένα πλάσμα που είχε εξοριστεί μακριά από όλους, μόνο και μόνο για μία προφητεία, που οι θεοί φοβόντουσαν εξαιρετικά και δεν ήθελαν να εκπληρωθεί, καθώς θα χάνονταν για πάντα. Έτσι, έκαναν τα αδύνατα δυνατά να περιορίσουν όλα τα πλάσματα, που μέχρι πριν φρόντιζαν, και να τα εξοργίσουν.

Ο Φενρίρ και ο Τυρ. Photo Credits: John Bauer / Wikimedia Commons

Ο Φενρίρ, γιος του θεού Λόκι της σκανδιναβικής μυθολογίας, είναι ένας γιγάντιος λύκος. Σύμφωνα με την προφητεία, θα προκαλέσει την πτώση του παλιού κόσμου, που θα αποτελέσει και το τέλος των περισσότερων θεών. Ο λύκος λέγεται θα σπάσει τους δεσμούς του και θα αναδυθεί κατά τη διάρκεια του Ράγκναροκ, του τέλους του κόσμου, για να καταβροχθίσει τον Οντίν, τον ανώτερο θεό.

Οι ίδιοι οι θεοί που έδεσαν τον γιγάντιο λύκο, φοβούμενοι την προφητεία, είναι οι ίδιοι που επέλεξαν να τον μεγαλώσουν στο Άσγκαρντ και να του δείξουν ότι έχει την εμπιστοσύνη τους. Ωστόσο, ο Φενρίρ μεγαλώνοντας είχε γίνει πιο δύσκολος να τον συγκρατούν και σκορπούσε τον πανικό στους κατοίκους. Σε μία έσχατη προσπάθεια να σταματήσουν την τρομακτική του επέλαση, οι θεοί τον έδεσαν με κάτι μαγικές αλυσίδες, λέγοντάς του ότι ήταν μια δοκιμή της δύναμής του.

Ο Τυρ, ο θεός που ήταν πάντα αρκετά γενναίος και τάιζε τον τρομερό λύκο καθώς μεγάλωνε, προσφέρθηκε εθελοντικά να βάλει το χέρι του στο στόμα του λύκου κατά τη διάρκεια της «δοκιμής», για να ενισχύσει την εμπιστοσύνη. Όταν οι αλυσίδες αποδείχθηκαν πολύ δύσκολες για τον Φενρίρ, δάγκωσε το χέρι του Τυρ θυμωμένος, και ανήμπορος να κάνει κάτι, έμεινε για πάντα δεμένος, περιμένοντας το Ράγκναροκ και την εκπλήρωση της προφητείας.

Όλοι από τους οποίους εξαρτιόταν ενώ μεγάλωνε και όσους εμπιστευόταν τυφλά, του έστριψαν την πλάτη και τον πρόδωσαν. Δικαιολογημένα οι Σκανδιναβοί τον ξέρουν ως ένα οργισμένο, γεμάτο μίσος τέρας, που όμως είναι και αυτό παρεξηγημένο και πληγωμένο.