Στην Πειραιώς 260 θ’ ακούσουμε πώς τα κορίτσια δολοφονούνται (και) στη Χιλή

H 11χρονη Lisette άφησε την τελευταία της πνοή από ασφυξία, όταν μια σωφρονιστική υπάλληλος στο αναμορφωτήριο όπου κρατούνταν (βάρους 90 κιλών) κάθισε στο στήθος της για αρκετά λεπτά «για να την ηρεμήσει». Η 14χρονη Aguila πέθανε ακαριαία όταν το αγόρι της θύμωσε και την χτύπησε με μια πέτρα στο κεφάλι. Η 10χρονη Florencia έπεσε θύμα του πατριού της που την έπνιξε με μια πλαστική σακούλα, έκαψε το άψυχο σώμα της και το έθαψε στον περίβολο του σπιτιού τους. Βομβαρδισμένοι από περιστατικά γυναικοκτονιών και έχοντας βιώσει ένα σοβαρό ξέσπασμα μαρτυριών γύρω από την σεξουαλική βία και στη χώρα μας, δεν μπορείς να μείνεις ασυγκίνητος στο άκουσμα αυτών των απάνθρωπων πρακτικών που συμβαίνουν κάπου πολύ μακριά – στη Χιλή – αλλά και τόσο κοντά μας. Η έμφυλη βία είναι, δυστυχώς, μια παγκόσμια πραγματικότητα και απηχεί τον εγκατεστημένο βάναυσο πατριαρχικό κόσμο.

Η Lisette, η Aguila και η Florencia δεν επέζησαν για να αφηγηθούν τον τρόμο αλλά εννιά άλλα κορίτσια, παρόμοιας ηλικίας, θα το κάνουν στο όνομα και τη μνήμη τους. Εννιά έφηβες από τη Χιλή, 13 έως 17 ετών ταξιδεύουν στην Αθήνα και στην Πειραιώς 260 για να κραυγάσουν στην παράσταση «Τοπία χωρίς χρώμα» τα καταπατημένα δικαιώματα των γυναικών στην πατρίδα τους – παρότι όλοι ξέρουμε πως η έμφυλη βία δεν έχει πατρίδα.

Marco Layera: Αν δεν θέλουμε ν’ αφήσουμε πίσω μας μια ανθρώπινη ιστορία βασισμένη στο θάνατο και την υποταγή, είναι επείγον να δημιουργήσουμε ένα νέο κοινωνικό σύμφωνο

«Η βία και η πατριαρχική καταπίεση υπήρχαν πάντα, είναι μια από τις θεμελιώδεις βάσεις του πολιτισμού μας, των κοινωνιών και των θεσμών τους. Μόνο τώρα χάρη σε εκατομμύρια γυναίκες, αντιφρονούντες και ακτιβιστές γίνονται ορατές. Νομίζω ότι ζούμε πολύ ταραγμένους καιρούς, προϊόν της τριβής μεταξύ ενός παλιού κόσμου που φεύγει αλλά έχει βαθιές ρίζες και ενός νέου που μας επισκιάζει αλλά δεν έχει ακόμη επιβληθεί. Το πνεύμα αμφισβήτησης και επανίδρυσης αυτών των εποχών είναι απολύτως απαραίτητο. Αν δεν θέλουμε ν’ αφήσουμε πίσω μας μια ανθρώπινη ιστορία βασισμένη στο θάνατο και την υποταγή, είναι επείγον να δημιουργήσουμε ένα νέο κοινωνικό σύμφωνο και να ανοίξουμε τον εαυτό μας σε νέες μορφές αλληλεπίδρασης μεταξύ εθνοτικών ομάδων, φύλων, γενεών, τάξεων και της ίδιας της φύσης» τονίζει ο δημιουργός της παράστασης Marco Layera.

Η θεατρική ομάδα Teatro de La Re Sentida που ο Marco Layera ίδρυσε το 2008, συνάντησε 140 κορίτσια και γυναίκες της Χιλής οι οποίες μοιράστηκαν τα βαθιά τραύματα κακοποίησης που είχαν υποστεί.

Η θεατρική ομάδα Teatro de La Re Sentida που ο Marco Layera ίδρυσε το 2008 συνάντησε 140 κορίτσια και γυναίκες της Χιλής οι οποίες μοιράστηκαν τα βαθιά τραύματα κακοποίησης που είχαν υποστεί. «Η διαδικασία τεκμηρίωσης ήταν συνταρακτική και αποκαλυπτική για την ομάδα μας. Ποτέ δεν φανταστήκαμε το μέγεθος της βίας που υφίστανται οι νέες γυναίκες στη χώρα μας. Αλλά ήταν, επίσης, μια διαδικασία απελευθέρωσης για πολλές από αυτές, αφού για πρώτη φορά μπορούσαν να εκφραστούν με απόλυτη ελευθερία σε έναν χώρο όπου κανείς δεν επρόκειτο να τους αμφισβητήσει ή να τους λογοκρίνει. Σε πολλές περιπτώσεις, μετά τις συναντήσεις με τις κοινότητες των εφήβων, μείναμε με ένα αίσθημα αγωνίας και ανικανότητας όταν δεν ξέραμε τι να κάνουμε, πώς να μεταμορφώσουμε τη σκληρή πραγματικότητα που ζούσαν πολλές ανάμεσα τους. Ταυτόχρονα, ήμασταν αισιόδοξοι και έκπληκτοι ανακαλύπτοντας μια ισχυρή και κριτική γενιά, αφοσιωμένη στις κοινωνικές αλλαγές της εποχής μας» παρατηρεί ο Marco Layera.

Κατά τη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας, οι νέες αυτές γυναίκες με τις μαρτυρίες τους κλήθηκαν να γίνουν συγγραφείς του έργου αφού όπως λέει ο Layera «κανένα κείμενο ή αισθητική δεν επιβλήθηκε, αυτά προέκυψαν από την πραγματική ανάγκη της ομάδας, τις ατομικότητες, τους παλμούς και τη συναίνεσή τους. Από αυτή την οπτική γωνία, συμφωνήσαμε μαζί τους ότι η σκηνή δεν θα μπορούσε να αποφύγει το μέγεθος ή τη σκληρότητα της βίας στην οποία εκτίθενται, ότι η ‘αισθητικοποίηση’ θα βοηθούσε μόνο στη διατήρηση της κυρίαρχης κατάστασης σε αυτές τις πρακτικές που κανονικοποιήθηκαν στην κοινωνία μας. Έτσι η διαδικασία έγινε ένας πολύ χαρούμενος και χειραφετητικός χώρος» σημειώνει.

Καμιά από τις εννέα έφηβες πρωταγωνίστριες της παράστασης δεν είναι επαγγελματίας ηθοποιός.

Με σπουδές Φιλοσοφίας αλλά και Εγκληματολογίας, ο σκηνοθέτης της παράστασης μοιάζει να έχει οξυμένες κεραίες στα ζητήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το παραδέχεται αποκαλύπτοντας πως «ένα από τα πράγματα που με επηρέασε περισσότερο κατά τη διάρκεια των σπουδών μου ήταν η αποκάλυψη των απάνθρωπων συνθηκών στις φυλακές στις οποίες εκτίθενται οι οροθετικοί. Οι φυλακές της Νότιας Αμερικής έχουν γίνει χώροι όπου κατοχυρώνονται οι νεκροπολιτικές πρακτικές των κρατών. Η ποινή δεν περιορίζεται πλέον σε ποινή φυλάκισης, αλλά μάλλον διαμορφώνονται ‘χώροι θανάτου’ όπου τα σώματα υποβαθμίζονται σε πράγματα. Η τρέχουσα υγειονομική κρίση έφερε στο φως την εφαρμογή αυτών των πολιτικών στη Χιλή».

Daniela Lopez:  Στη Χιλή, ακόμα και τα κρατικά ιδρύματα ασκούν πατριαρχική βία σε κάποιο βαθμό

Μια ακόμα πτυχή παράβασης του νομικού πλαισίου, όπως και όλες εκείνες που επιβεβαιώνουν τις φυλετικές διακρίσεις στη χώρα. Μια από τις νεαρές πρωταγωνίστριες της παράστασης, η Daniela Lopez εξηγεί πως ενώ το Χιλιανό σύνταγμα κατοχυρώνει την ισότητα των δύο φύλων, η εφαρμογή του παρακάμπτεται.

«Εξακολουθούν να υφίστανται διάφορες μορφές διακρίσεων κατά των γυναικών στον εργασιακό, πολιτικό και οικονομικό τομέα. Ακόμα και τα κρατικά ιδρύματα ασκούν πατριαρχική βία σε κάποιο βαθμό. Για παράδειγμα, εξακολουθεί να υπάρχει μισθολογικό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών, όπου οι γυναίκες κερδίζουν 30% λιγότερα από τους άνδρες σήμερα. Ένα άλλο πολύ σημαντικό σημείο είναι το δικαίωμα για δωρεάν, ασφαλή και δωρεάν έκτρωση σε όλη τη Λατινική Αμερική. Μόνο σε τρεις χώρες της ηπείρου είναι νόμιμη η δωρεάν άμβλωση, ενώ στις υπόλοιπες επιτρέπεται μόνο υπό ορισμένες συνθήκες· σε άλλες απαγορεύεται εντελώς. Η δωρεάν άμβλωση σε όλη τη Λατινική Αμερική και η χειραφέτηση όλων των εγκύων σωμάτων είναι επείγουσα» λέει με ορμή.

Τα τελευταία χρόνια στη Χιλή, το φεμινιστικό κίνημα έχει ανδρωθεί, κάτι που αποτυπώνεται πια στους δρόμους και τις πορείες. Από το 2019 μέχρι σήμερα, έχουν έρθει στο προσκήνιο του δημόσιου διαλόγου τα ζητήματα φύλου, τα δικαιώματα της LGBTIQ κοινότητας και άλλες εκφάνσεις της πατριαρχικής βίας που εκφράζονται στην κοινωνική ζωή. «Η κυβέρνηση δεν μας ακούει αν δεν κάνουμε θόρυβο. Οι φεμινιστικές διαμαρτυρίες στη Χιλή έχουν καλέσει εκατομμύρια γυναίκες, κόρες, με τις μητέρες, τις αδελφές και τις γιαγιάδες τους. Όλες οι γενιές ενώνονται ενάντια στην ανδρική κυριαρχία. Είναι καιρός να τις ακούσουμε» συνεχίζει η Daniela. Κάτω από αυτή την κοινωνική ένταση φτιάχτηκαν και τα «Τοπία χωρίς χρώμα» από κορίτσια καθημερινά που εκτίθενται στην ίδια πραγματικότητα – αφού καμιά από τις εννέα πρωταγωνίστριες δεν είναι επαγγελματίας ηθοποιός.

Chile hoy vive una jornada histórica. La RM es protagonista de una pacífica marcha de cerca de 1 millón de personas que representan el sueño de un Chile nuevo, de forma transversal sin distinción. Más diálogo y marchas pacíficas requiere nuestro país ❤! #ArribaStgo? #RMdeTodos pic.twitter.com/RWcLBU67LD

— Karla Rubilar Barahona (@KarlaEnAccion) October 25, 2019

Οι διαμαρτυρίες στη χώρα ήταν σαρωτικές για πάνω από δύο χρόνια με τις γυναίκες να διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην οργάνωση τους. Το κύμα αμφισβήτησης κατά της κυβέρνησης γιγαντώθηκε, καταγράφηκαν σφοδρά επεισόδια και επιβλήθηκε πρωτοφανή καταστολή – με πολλούς νεκρούς και τραυματίες. Τα ίχνη της δικτατορίας Πινοσέτ αναγνωρίζονται ακόμα και σήμερα, όπως σχολιάζει ο Maeco Layera, παιδί και της πρότερης πολιτικής κατάστασης.

«Η στρατιωτική δικτατορία και η κληρονομιά της είναι μια ανοιχτή πληγή που δεν έχει ακόμη επουλωθεί και οδήγησε στην κοινωνική έξαρση που γνώρισε η Χιλή πριν από δύο χρόνια. Μετά την ανάκτηση της δημοκρατίας το 1990, πολλοί από εμάς ήλπιζαν στην οικοδόμηση μιας πιο δίκαιης και αξιοπρεπούς χώρας. Και ότι τελικά θα αποδοθεί δικαιοσύνη για τις χιλιάδες περιπτώσεις παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έμειναν ατιμώρητες. Δυστυχώς, τίποτα από όλα αυτά δεν συνέβη. Έχουν περάσει 30 χρόνια δημοκρατικής μετάβασης και εξακολουθούμε να κυβερνιόμαστε από ένα δικτατορικό σύνταγμα. Οι κυβερνήσεις της Αριστεράς και της Δεξιάς περιορίστηκαν στη διαχείριση ενός ακραίου φιλελεύθερου συστήματος που καθιέρωσε ο Πινοσέτ και ιδιωτικοποιεί όλους τους τομείς της ζωής, δημιουργώντας μεγάλες ανισότητες και κοινωνικές αδικίες».

Στις 18 Οκτωβρίου 2019, χιλιάδες Χιλιανοί βγήκαν στους δρόμους για να διατυπώσουν αυτή τη δυσαρέσκεια. Ως απάντηση η κυβέρνηση της χώρας έβγαλε το στρατό στους δρόμους, ο οποίος κατέστειλε βάναυσα κάθε είδους διαδηλώσεις.

«Από τη μια μέρα στην άλλη, ξαναζήσαμε τις πιο σκοτεινές εποχές της ιστορίας μας» σχολιάζει ο Marco. «Ποτέ δεν σκεφτήκαμε ότι στην πλήρη δημοκρατία αυτά τα γεγονότα θα μπορούσαν να συμβούν ξανά και να μείνουν ξανά ατιμώρητα. Παρ ‘όλα αυτά, είμαστε αισιόδοξοι. Πριν από δύο μήνες ξεκίνησε μια συστατική διαδικασία που θα μας επιτρέψει να αφήσουμε μια για πάντα πίσω μας οποιαδήποτε δικτατορική κληρονομιά. Προσωπικά πιστεύω ότι ως κοινωνία δεν θα επιτύχουμε ποτέ ειρήνη μέχρι να υπάρξει πραγματική δικαιοσύνη».