Γιώργος Πυρπασόπουλος: Χωρίς ενεργό πολιτισμό η συμπεριφορά των ανθρώπων ρέπει προς την επιθετικότητα και τον εγωισμό

Η ανηφόρα στην πλαγιά του Υμηττού δεν βγαίνει χωρίς λαχάνιασμα. Η μυρωδιά του καμένου στοιχειώνει την ανάσα και κάτω από τα πόδια σου υποχωρούν μαλακά στρώματα στάχτης. Οι μαύροι κορμοί των δέντρων, σκέτη δυστοπία. Όταν συζητήσαμε για το που θα ήθελε να συναντηθούμε εν όψει της φωτογράφισης, ο Γιώργος Πυρπασόπουλος είχε πρόταση: Στο βουνό που είναι πάνω από το σπίτι του. Προφανώς όχι για λόγους ευκολίας. Απεναντίας – για να ενώσει και πάλι τη φωνή του με τους περιβαλλοντικούς συναγερμούς που ουρλιάζουν από παντού. Και η φωτιά στον Βύρωνα ήταν, δυστυχώς, ένας από αυτούς.

Ταυτισμένος με μια φιλο-περιβαλλοντική στάση ζωής, πρεσβευτής της WWF, παραγκωνίζει (ίσως και να ρισκάρει;) συχνά την καλλιτεχνική του παρουσία για να διατυπώσει λόγο ενάντια σε μεγάλα συμφέροντα που λυμαίνονται ανενδοίαστα το φυσικό περιβάλλον στην Ελλάδα κι όχι μόνο. Ακόμα και οι καλλιτεχνικές επιλογές του (βλέπε την «Τάξη μας» του Ταντέους Σλομποτζιάνεκ και τα φετινά «Αξύριστα πηγούνια» του Γιάννη Τσίρου) έχουν συχνά το πρόσημο του ενεργού πολίτη.

Κατά τα άλλα, δίνει την εντύπωση του μετρημένου ανθρώπου, που δεν λέει πολλά. Πάντως, σήμερα, που φοράει ένα κατακόκκινο μπλουζάκι με το λογότυπο του Αρκτούρου (την οργάνωση προστασίας της καφέ αρκούδας και του λύκου στην Ελλάδα) φωτίζει με χρώμα το ασπρόμαυρο γύρω του.

Το βλέμμα προς την Αθήνα φιλτράρεται από την καμμένη πλαγιά του πολύπαθου Υμηττού. Τι σου λέει αυτή η εικόνα;

Πως είμαστε αδιαμφισβήτητα υπεύθυνοι για την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος και είναι επιτακτική ανάγκη να το προστατέψουμε. Δεν θα υπήρχαμε χωρίς αυτό και δεν πρόκειται να υπάρξουμε στο μέλλον. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε όλοι σύντομα, γιατί ο χρόνος μετράει αντίστροφα πλέον.

Τι σημαίνει για έναν καλλιτέχνη να ταυτίζεται με μια στάση ζωής όπως η προστασία του περιβάλλοντος;

Εκτός από το να επικοινωνώ το μήνυμα της προστασίας του περιβάλλοντος και ενίοτε να συμμετέχω σε δράσεις αφύπνισης του κόσμου, ατομικά κάνω ό,τι μπορώ για να επιβαρύνω το περιβάλλον όσο το δυνατόν λιγότερο. Η τέχνη έχει την δυνατότητα να καθρεφτίζει την ύπαρξη μας. Η στάση μας απέναντι στο περιβάλλον εξυπηρετεί ακριβώς τον ίδιο σκοπό. Είναι ωραίο να κοιτάς τον εαυτό σου στον καθρέφτη και να αισθάνεσαι όμορφα.

Θα έλεγες πια πως αυτή σου η στάση σε ορίζει περισσότερο από ότι η ενασχόληση σου με την τέχνη – ακριβώς γιατί αφορά την επιβίωση μας;

Η επιβίωση μας εξαρτάται από την καλλιέργεια της ανθρώπινης πλευράς που ωφελεί μια, κοινωνικώς αποδεκτή, πρόοδο και εξέλιξη. Η τέχνη και το φυσικό περιβάλλον επηρεάζουν και τροφοδοτούν την ψυχική και πνευματική μας ανάταση. Η φύση, σαφώς με ασύγκριτα μεγαλύτερη επιτυχία.

Η πανδημία είναι μια ηχηρή καμπάνα προς την ανθρωπότητα

Από πότε μπήκες συνειδητά σε αυτή τη λειτουργία;

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου η Ελλάδα καίγεται κάθε καλοκαίρι. Είμαι 46 χρονών και η Ελλάδα συνεχίζει να καίγεται. Eίμαστε φιλοξενούμενοι σ’ ένα περιβάλλον που συνεχώς μας δίνει ζωή και εμείς του προσφέρουμε μόνο καταστροφή. Ορισμένοι δεν εννοούν να το κατανοήσουν και δυστυχώς η εικόνα έχει αρχίσει να αντιστρέφεται. Το περιβάλλον αρχίζει να αντεπιτίθεται. Η πανδημία είναι μια ηχηρή καμπάνα προς την ανθρωπότητα.

Κάνεις καταδύσεις, αναρρίχηση. Είναι η σύνδεση με τη φύση που τρέφει αυτή τη σχέση ή και το να δοκιμάζεις λίγο τον εαυτό σου σε πιο οριακή κατάσταση;

Και τα δύο. Βασικά η ενασχόληση μου με αυτές τις δραστηριότητες μου προφέρει μια ποιότητα ζωής. Η Ελλάδα είναι ένας παράδεισος για υπαίθριες δραστηριότητες που σου προσφέρουν ψυχαγωγία σε συνδυασμό με άθληση, πνευματική ισορροπία, χαρά και ευεξία χωρίς κόστος δίπλα από το σπίτι σου. Σε λιγότερο από μισή ώρα έχεις πρόσβαση σε βουνό και θάλασσα. Αρκεί να σεβαστείς το φυσικό περιβάλλον γύρω σου και αυτά θα είναι πάντα εκεί.

Συμμετείχες σε κάποια παρέμβαση περιβαλλοντικής οργάνωσης που άλλαξε το βλέμμα σου για τα πράγματα;

Είμαι ενεργός υποστηρικτής της WWF και την στηρίζω με την επικοινωνία μου προς τα έξω όσο μπορώ. Ωστόσο, η ασυνειδησία αρκετού κόσμου και η απραξία των κυβερνήσεων να λάβουν δυναμικές αποφάσεις ώστε να βοηθήσουν ουσιαστικά στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος με κινητοποίησαν περισσότερο στην επικοινωνία του θέματος.

Είπες πριν πως η πανδημία είναι μια ηχηρή καμπάνα προς την ανθρωπότητα. Και πράγματι είναι απότοκο της κλιματικής αλλαγής και της υπερεκμετάλλευσης των ζώων. Πως αισθάνεσαι κάτω από αυτή τη γνώση;

Είναι λυπηρό και στενόχωρο να βιώνεις το αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης. Σε ορειβατικές εκδρομές ανά την Ελλάδα πλέον είσαι επιφυλακτικός αν θα πρέπει να πιεις νερό από μια πηγή. Το θέμα των ανεμογεννητριών που καταστρέφουν ανεπανόρθωτα σημαντικούς πυρήνες ζωής σε παρθένα μέρη της Ελλάδας είναι αποκαρδιωτικό. Ελάχιστες από αυτές είναι πραγματικά αποδοτικές. Στην πλειοψηφία τους οι περισσότερες απλά εξυπηρετούν εκταμίευση ευρωπαϊκών κονδυλίων καλυπτόμενες στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης. Δεν υπάρχει επισταμένη έρευνα για την χρήση τους και την ανυπολόγιστη ζημιά που θα προκαλέσουν στο φυσικό περιβάλλον. Η αλόγιστη κατανάλωση πλαστικού στην αλυσίδα των υδρογονανθράκων και η αποψίλωση δασών στην αλυσίδα της κατανάλωσης κρέατος κρατούν τα σκήπτρα στην καταστροφή του περιβάλλοντος.

Έχεις γίνει vegan σ΄αυτό το πλαίσιο προσωπικής προσπάθειας;

Vegan όχι, vegeterian ναι. Έχω περιορίσει το κρέας σε μια με δύο φορές το μήνα έως και καθόλου. Δεν το ψωνίζω και δεν το μαγειρεύω. Πρέπει να είμαστε από τις χώρες με την μεγαλύτερη κατανάλωση κρέατος αναλογικά με τον πληθυσμό μας. Δυστυχώς, σε ελάχιστους δήμους της Αττικής μπορείς να βρεις εναλλακτικό έτοιμο φαγητό στην περίπτωση που δεν επιθυμείς να μαγειρέψεις. Τα ψητοπωλεία και τα σουβλατζίδικα κυριαρχούν σε υπερβολικό αριθμό.

Στην πλειοψηφία τους οι ανεμογεννήτριες απλά εξυπηρετούν εκταμίευση ευρωπαϊκών κονδυλίων καλυπτόμενες στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης

Συμβαίνει κάτι στον κόσμο ή στην Ελλάδα που σε κάνει να ελπίζεις ότι η κλιματική καταστροφή μπορεί να ανακοπεί; Η΄ο καπιταλισμός δεν θα καμφθεί ούτε μπροστά στο αίτημα για τη σωτηρία του πλανήτη;

Το περιβάλλον έχει μπει πλέον στην ατζέντα της πολιτικής και των κυβερνήσεων. Υπάρχουν κάποιες αληθινές προθέσεις αλλά υπάρχει απίστευτη προχειρότητα και τρομερή υποκρισία. Οι φωνές για την προστασία του περιβάλλοντος ανά την υφήλιο και την Ελλάδα πληθαίνουν. Ο μηχανισμός, όμως, κινείται με απελπιστικά αργά βήματα. Θέλω να πιστεύω ότι υπάρχει ελπίδα αν και η επιστημονική κοινότητα στο θέμα αυτό δεν αφήνει περιθώρια.

Την ίδια ώρα, η δουλειά σου μέχρι και πέρυσι – αλλά και φέτος με ένα τρόπο – είναι δέσμια των υγειονομικών οδηγιών για τον covid. Νιώθεις πως το θέατρο είναι μια ασφαλής ζώνη;

Σαφώς και είναι. Είναι τεράστια η διαφορά μεταξύ χώρων υγειονομικού ενδιαφέροντος και θεάτρων – κινηματογράφων. Η χρήση της μάσκας είναι συνεχής σε αντίθεση με τα εστιατόρια ή τα μπαρ. Πραγματικά, δεν καταλαβαίνω το σκεπτικό της ποσόστωσης στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Είναι το ίδιο με το αεροπλάνο. Μπαίνεις με μάσκα και την φοράς έως ότου βγεις από τον χώρο. Ένα νερό που θα καταναλώσεις στο διάλειμμα μπορείς να το πιεις έξω. Προφανώς, η επιστημονική επιτροπή που εκδίδει οδηγίες είναι απαίδευτη σχετικά με το θέατρο και τον κινηματογράφο.

Μπορείς να φανταστείς έναν κόσμο με κλειστά θέατρα, σινεμά, χώρους πολιτισμού;

Πετροπόλεμος στους δρόμους, μέχρι τελικής πτώσεως.

Μιλάς μεταφορικά να υποθέσω.

Προφανώς. Όμως, χωρίς ενεργό πολιτισμό και μια πνευματική διέξοδο η συμπεριφορά των ανθρώπων ρέπει προς την επιθετικότητα και τον εγωισμό. Το παράδειγμα είναι ακραίο αλλά η διαρκής απαξίωση του πολιτισμού δεν συμβάλει στο να εξημερώσει τα άγρια ένστικτα μιας κοινωνίας η οποία βρίσκεται σε συνεχή πίεση.

Πραγματικά, δεν καταλαβαίνω το σκεπτικό της ποσόστωσης στο θέατρο και τον κινηματογράφο

Γενικά, στη ζωή σου σε οδηγεί ένα αίτημα για δικαιοσύνη και για το κοινό καλό. Ή κάνω λάθος;

Όσο η δικαιοσύνη νομοθετείται πολιτικά σε αυτή τη χώρα, τόσο επιρρεπής θα είναι στο άδικο. Παράδειγμα το δικαίωμα ψήφου των καταδικασθέντων της Χρυσής Αυγής όπως και πολλοί άλλοι φωτογραφικοί νόμοι στο παρελθόν έχουν ακυρώσει την έννοια της δικαιοσύνης.

Αν σκεφτώ τις τελευταίες σου θεατρικές απόπειρες – «Η τάξη μας» «Αξύριστα πηγούνια» – έχουν ένα κοινό: Σχολιάζουν τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Είναι μια δήλωση αυτή;

Ναι, είναι. Πάντα στα ουσιαστικά κείμενα του θεάτρου υπάρχει μια δήλωση. Ο σεξισμός και ο ρατσισμός είναι γνώριμο της ελληνικής κοινωνίας. Στην φετινή παράσταση «Αξύριστα Πηγούνια» οι αντιλήψεις αυτές οδηγούν μια κοπέλα 28 ετών στον θάνατο. Αντιλήψεις που προέρχονται από μια κοινωνία χωρίς παιδεία. Μια παιδεία που έχει εγκαταλειφθεί χρόνια σε αυτή τη χώρα και όσο πάει και υποβαθμίζεται. Το θέατρο μπορεί να καλύψει αυτό κενό με τον καλύτερο τρόπο. Δίνοντας σου ένα ζωντανό παράδειγμα.

Τελευταία αρχίζεις και συνδέεσαι περισσότερο με το θέατρο. Πήρε χρόνο για να απεμπλακείς από την ταμπέλα (που σου “φόρεσαν” άλλοι) του τηλεοπτικού ηθοποιού;

Το θέατρο ήταν πάντα εκεί. Είναι επιλογή ότι δεν εμφανίζομαι συχνά στην τηλεόραση.

Ναι, αλλά το θέατρο ήταν πάντα επιλογή σου;

Φυσικά, από εκεί ξεκίνησα και παραμένω. Το γεγονός ότι με κουράζει η διάρκεια της σεζόν και προτιμώ τον κινηματογράφο, δεν αναιρεί ότι το αγαπώ και όταν επιλέγω να το κάνω, το κάνω γιατί με εκφράζει ουσιαστικά.

Έχεις κάνει στο θέατρο όσα στόχευες ή ονειρευόσουν;

Δεν έχω συγκεκριμένους στόχους. Αν κάτι με συγκινεί και με εκφράζει αυτό μου αρκεί.

Όσο η δικαιοσύνη νομοθετείται πολιτικά σε αυτή τη χώρα, τόσο επιρρεπής θα είναι στο άδικο

Τελευταία ποια πράγματα σε συγκινούν και σε εκφράζουν καλλιτεχνικά;

Δεν έχουν αλλάξει αυτά που με συγκινούσαν πάντα: Η συμμετοχή μου στο θέατρο και στον κινηματογράφο αλλά και ακόμα η πρόσληψη ενός καλλιτεχνικού έργου: Ενός βιβλίου, ενός άλμπουμ, μιας έκθεσης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑΑξύριστα Πηγούνια, του Γιάννη Τσίρου στο θέατρο Μικρό Χόρν12.09.2018

Γενικά, τι αισθήματα τρέφεις για την τηλεόραση σήμερα;

Δεν έχει αλλάξει κάτι στην τηλεόραση· είναι το ίδιο trash και σίγουρα χειρότερη. Το μόνο θετικό είναι ότι επέστρεψε στην μυθοπλασία. Γίνονται κάποιες φιλότιμες προσπάθειές στο κομμάτι αυτό και μοιάζει η κρατική τηλεόραση να γίνεται ανταγωνιστική απέναντι στην ιδιωτική σε ευρύτερο πλαίσιο. Αυτό το βρίσκω πολύ θετικό.

Και στην κρατική τηλεόραση με την οποία συνεργάστηκες  σε μια εκπομπή αφιερωμένη στις γυναίκες.

Δεν έκοψα ποτέ τους δεσμούς με την τηλεόραση, απλά έκανα επιλογές ή δεν είχα επιλογές. Και τώρα στη συγκεκριμένη εκπομπή αλλά και στον προηγούμενο κύκλο της σειράς, το «Από Αγκάθι Ρόδο» μπορεί να μην συμμετέχω ως ηθοποιός αλλά μου έδωσαν την ευκαιρία να γνωρίσω σημαντικούς ανθρώπους, να γνωρίσω το έργο τους, κάτι που είναι πολύ ευχάριστο και ορισμένες φορές συγκινητικό.

Τι ρόλο έχουν παίξει οι γυναίκες στη ζωή σου;

Πρωταγωνιστικό.

Μόνο αυτό έχεις να πεις;

Ναι.

Σκέφτομαι πως έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που σε πρωτογνωρίσαμε. Πως θυμάσαι τον εαυτό σου σ’ εκείνη τη φάση;

Ανέμελο και ανυποψίαστο.

Τι αναθεωρήθηκε στη συνέχεια;

Η γνώση για τον εαυτό μου, την ζωή και τους ανθρώπους. Όταν αρχίσεις να αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου σε σχέση με το περιβάλλον σου δεν είσαι πια ο ίδιος. Κάποια στιγμή, η ανεμελιά αποχωρεί και παίρνει τη θέση της η σκέψη και ο προβληματισμός. Το δύσκολο είναι να μπορέσεις να ισορροπήσεις ανάμεσα στις σκέψεις, τους προβληματισμούς και στις χαρές της ζωής.

Δεν έχει αλλάξει κάτι στην τηλεόραση· είναι το ίδιο trash και σίγουρα χειρότερη

Σε επηρέασε με κάποιο τρόπο ή, από νωρίς, έκθεση στο δημόσιο βλέμμα;

Είναι ευχάριστη η αναγνώριση του κόσμου, αλλά όχι σε όλες τις στιγμές.

Σε ποιες περιπτώσεις σε ζορίζει, ας πούμε;

Σε προσωπικές στιγμές που θέλω την ησυχία μου σε δημόσιο χώρο.

Τελικά έχεις καταλήξει: Η εμπλοκή σου με την τέχνη ήταν μια νεανική παρόρμηση ή κάτι βαθύτερο, μια γονιδιακή κατάσταση;

Ήταν ένας παιδικός ενθουσιασμός που εξελίχτηκε σε συνειδητή επιλογή. Ξεκίνησε σαν ένα παιχνίδι επικοινωνίας με τον περίγυρο των σχολικών χρόνων. Την περίοδο της εφηβείας συνειδητοποίησα ένα κομμάτι της ουσίας αυτής της επικοινωνίας όντας χαρούμενος και ευτυχής μέσα από τη συνθήκη της υποκριτικής. Το αντίκρισμα στον περίγυρο ήταν αμοιβαίο. Στην πορεία των χρόνων κατάλαβα πόσο σημαντικό είναι να μοιράζεσαι αυτή τη χαρά και τη δημιουργία.

Αν ξεκινούσες από την αρχή, παίζει να έκανες κάτι αλλιώς;

Κανείς δεν ξέρει.