Αιμίλιος Χειλάκης: Βαριέμαι τις αυθεντίες που θεωρητικοποιούν τη βλακεία τους

Το κέντρο της πόλης είναι άδειο -που τέτοια τύχη- και γεμάτο γαλανόλευκα σημαιάκια. Πρωί της 28ης Οκτωβρίου. Στο μοναδικό ρεπό της εβδομάδας του, ανάμεσα σε πολύωρα γυρίσματα για τις «Άγριες μέλισσες» και, σχεδόν, καθημερινές παραστάσεις για την πιντερική «Προδοσία» στο Θέατρο Βρετάνια, εμφανίζεται με τη μηχανή του σ’ έναν ήσυχο πεζόδρομο στο τέρμα της Αλεξάνδρας. Στο βάθος του διαδρόμου, όπου καθόμαστε, παίζει θλιμμένη τζαζ. Έχουμε ένα ολόκληρο μεσημέρι για κουβέντα.

O Αιμίλιος Χειλάκης κάνει ένα μεγάλο τηλεοπτικό comeback και «ψοφάει» για το ρόλο του τυχοδιώκτη Χουντικού που ερμηνεύει. Και συνάμα ανεβαίνει ξανά με φόρα στη σκηνή, για να ενορχηστρώσει ένα παιχνίδι υπεκφυγής. Υπάρχουν, δηλαδή, πολλές αφορμές προς συζήτηση. Στ’ αλήθεια, δεν τις χρειάζεται.

Ο Αιμίλιος Χειλάκης έχει πολιτικό λόγο εντός κι εκτός θεάτρου – τελευταία αγαπάει να αποκαλεί τον εαυτό του κοινωνιστή, θεωρώντας ότι είναι ακόμα πιο ακριβές από τον οπαδό των αριστερών αντιλήψεων ή του σοσιαλισμού. Έχει το θάρρος της γνώμης του σε καιρούς που το μίσος ενεργοποιείται εν ριπή οφθαλμού. Και μάλλον, στα 50 του – όπως λέει συχνά υπενθυμίζοντας στον εαυτό του πως έχει μεγαλώσει – έχει ώριμες απόψεις περί θεάτρου, του που τοποθετεί τον εαυτό του και τους συναδέλφους του μέσα σε αυτό. Τελικά, το μεσημέρι, δεν ήταν αρκετό.

Ζιβάγκο, πουκάμισο και παντελόνι H&M

Σκηνοθέτησα ένα έργο ρεαλιστικό με φόρμα και κανόνα. Πήρα ένα κείμενο – και δη του Πίντερ – στο οποίο εφάρμοσα μια υπόγεια φόρμα που υπηρετείται κι από τους τρεις ερμηνευτές. Μια φόρμα που έχει να κάνει με το χώρο μνήμης, με μια σπουδή πάνω στις ανάσες, στη στίξη, τις άνω τελείες και τα ερωτηματικά. Πιστεύω πως δεν αρκεί ν’ ανεβάζουμε απλώς ένα έργο, αλλά να το τοποθετούμε στην έδρα του. Τα έργα είναι σκεύη – γι’ αυτό και χρειάζονται διασκευές.

Ναι. Είναι, ίσως, το βασικότερο στοιχείο που έχω χτίσει μέσα στα χρόνια. Να ξέρω πως κάτι που έχω δουλέψει – είτε πάει καλά, είτε όχι – συμβαίνει μέσω ενός κανόνα. Μου δίνει την αυτοπεποίθηση πως κάτι πετυχαίνει, δεν τυχαίνει. Ασφαλώς και δεν περιμένω να συμφωνήσουν όλοι με αυτό που μου έχει πετύχει. Μου αρκεί, όμως, πως έχω περάσει μια διαδικασία πολύτιμης σκέψης και τριβής.

Προτιμώ να συμμετέχω σε μια δική μου μέτρια δουλειά, παρά στις μέτριες δουλειές άλλων

Προτιμώ να συμμετέχω σε μια δική μου μέτρια δουλειά, παρά στις μέτριες δουλειές άλλων. Προτιμώ κάτι για το οποίο έχω κοπιάσει να μην πετύχει, παρά να συμμετέχω σε κάτι επίσης αποτυχημένο για το οποίο δεν έχει υπάρξει κόπος. Στη δεύτερη περίπτωση, θα είμαι διπλά στενοχωρημένος. Αισθάνομαι πως, από εδώ και πέρα, πολύ σπάνια θ’ αφήνομαι σε άλλους σκηνοθέτες. Θα πρέπει να τους έχω τεράστια εμπιστοσύνη. Όπως μου έχει πει και ο Γιάννης Μπέζος: «Προτιμώ να συναντήσω την αμηχανία του Χειλάκη που σκηνοθετεί, παρά την αυθεντία κάποιου άσχετου».

Τους βαριέμαι. Και το λέω γιατί έχω κακοπάθει. Ο «αυθεντίας» δεν είναι τίποτα περισσότερο από εκείνον που έχει θεωρητικοποιήσει τη βλακεία του. Όμως, φίλε μου, μην το κάνεις αυτό. Δείξε μου ότι δεν ξέρεις, πάμε να το βρούμε μαζί και θα με κάνεις φίλο σου.

Είμαι σεμνός. Απλώς, πλέον, μπορώ να επαίρομαι για τη σεμνότητα μου

Καταρχήν, δεν θεωρώ τον εαυτό μου σκηνοθέτη. Δεν τοποθετώ τον τίτλο του σκηνοθέτη δίπλα στο όνομα μου. Είμαι ένας ηθοποιός που λέει στους συναδέλφους του «έχω μια ιδέα. Θέλετε να την υλοποιήσουμε μαζί;». Είναι σαν το παιδί που φέρνει την μπάλα στην αλάνα και φτιάχνει μια εντεκάδα. Αυτό δεν τον καθιστά προπονητή.

Ναι. Απλώς, πλέον, μπορώ να επαίρομαι για τη σεμνότητα μου.

«Έχει υπάρξει συνάδελφος μου ο οποίος εργάστηκε για τον επαγγελματικό μου αποκλεισμό» αποκαλύπτει.

Δεν ξέρω να κάνω κάτι άλλο, παρά θέατρο. Διαβάζω, φαντάζομαι και παρασταίνω αυτό που φαντάστηκα. Κατά τα άλλα, είμαι ανειδίκευτος. Σε βαθμό που, απορώ πως έχω κάνει την καριέρα που έχω κάνει· μάλλον επειδή έχω υπομονή κι επιμονή.

Δηλαδή, δεν θεωρώ τον εαυτό μου καλύτερο από τους άλλους – μα ούτε και χειρότερο. Θεωρώ πως είμαι κάποιος που έκανε εκείνο που θέλησε. Ο κόσμος νομίζει ότι παίζουμε στο θέατρο για να είμαστε καλύτεροι από τους άλλους. Αυτό τελειώνει στα 20 – το πολύ στα 30 σου. Αλλά στα 50 σου κάνεις θέατρο γιατί ξέρεις ότι κάποιοι άνθρωποι ενδιαφέρονται, γαληνεύουν και ονειρεύονται μαζί του. Συνεπώς, κάνουμε θέατρο γιατί μας ζητείται. Μην μας αξιολογείτε για το αν το κάνουμε σωστά ή λάθος. Εξάλλου, συνεχίζοντας στο θέατρο, μετά από όλα αυτά που έχουν συμβεί, μας καθιστά ακραία θαυμαστούς. Ξέρεις, έχω πάψει να ξεχωρίζω τους συναδέλφους μου σε καλούς ή κακούς καλλιτέχνες, παρά μόνο σε καλούς ή κακούς ανθρώπους. Δεν θα μ’ ακούσεις ποτέ να λέω «αυτός είναι κακός ηθοποιός». Θα μ’ ακούσεις, όμως, να λέω «είναι κακό παιδί». Δεν θέλω να συνεργάζομαι με ανθρώπους κακής ποιότητας. Επιδιώκω να βρίσκομαι με ανθρώπους που μοιραζόμαστε κοινούς προβληματισμούς ακόμα κι αν διαφωνούμε δημιουργικά.

Μπορεί. Τουλάχιστον, προσπαθώ να κινούμαι προς το καλό. Δεν αποκλείω να έχω κάνει κακό σε κάποιους ή να υπάρχουν κάποιοι που δεν θέλουν να με δουν μπροστά τους. Πάντως, δεν έχω ευχηθεί ποτέ τον επαγγελματικό ή φυσικό θάνατο κανενός – όπως τελευταία γίνεται κατά κόρον, τόσο εναντίον μου όσο και εναντίον άλλων.

Πουκάμισο, DANTE

Έχει υπάρξει συνάδελφος μου, ο οποίος έστειλε μήνυμα στον τηλεοπτικό μου σκηνοθέτη Λευτέρη Χαρίτο προκειμένου να μην με προσλάβει στις «Άγριες μέλισσες». Κάποιος, δηλαδή, εργάστηκε για τον επαγγελματικό μου αποκλεισμό, με την αιτιολογία ότι υπερασπίστηκα το Δημήτρη Λιγνάδη – πράγμα που δεν συνέβη. Ειλικρινά, λυπάμαι αυτούς τους ανθρώπους.

Κράτησα μια βασική αρχή και καλώ όλους να την κρατήσουμε: Οι κατηγορούμενοι είναι υπόδικοι. Όταν καταδικαστούν, τότε ας αρχίσουμε να μιλάμε για εγκλήματα. Μέχρι τότε, ο υπόδικος δεν είναι ακόμα ένοχος.

Όχι, καθόλου. Δεν εξετάζω ποιος είναι φίλος μου και ποιος όχι. Αλλά ας μάθουμε να μην κρεμάμε τον κόσμο στο Σύνταγμα. Όσοι ζητούν τη δικαίωση των θυμάτων, θα πρέπει αυτομάτως να ζητούν την κοινωνική σωφροσύνη – κι όχι την παραδειγματική, βίαιη και ακραία τιμωρία.

Δεν θεωρώ τον εαυτό μου καλύτερο από τους άλλους – μα ούτε και χειρότερο. Θεωρώ πως είμαι κάποιος που έκανε εκείνο που θέλησε

Τα γεγονότα ήταν τραγικά. Όχι μόνο επειδή συνέβησαν αλλά κι επειδή έγιναν γνωστά στο σύνολο.

Σίγουρα, κάποιοι με απαράδεκτες συμπεριφορές θα σκέφτονται τριπλά πριν τις επαναλάβουν. Πλέον, είναι πολύ πιο εύκολο να βρεθεί στη σέντρα εκείνος που θέλει να επιβάλλει την εξουσία του μέσω του σεξ. Ωστόσο, δεν πιστεύω ότι θα πάψουν τα κακοποιητικά φαινόμενα. Πάντα θα υπάρχουν· απλώς τώρα θα τα μαθαίνουμε. Για όσο θα τα μαθαίνουμε.

Total look ZARA

Γιατί δεν θα πάψουν τα σύνδρομα Στοκχόλμης. Έχω συνεργαστεί με ανθρώπους που μου ζητούν να είμαι αυστηρός, αυταρχικός στο πλαίσιο της δουλειάς. Θεωρούν πως αν δεν το κάνω, δεν έχω επιβάλλει το κύρος μου απέναντι τους. Όμως, το κύρος επιβεβαιώνεται μέσω του σεβασμού· κι ο σεβασμός κερδίζεται – δεν οφείλεται. Θυμάμαι πως ρώτησα έναν ηθοποιό γιατί δεν αποδίδει στην παράσταση. Κι εκείνος μου απάντησε «πως εσύ φταις, αφού δεν μου το έχεις ζητήσει επιτακτικά».

Ναι, η οποία θέλει χρόνο για ν’ αλλάξει. Ζούμε σε μια κοινωνία που λειτουργεί ή ενεργοποιείται μέσα από την τιμωρία. Οι κυβερνήσεις μας αντί να προλάβουν, τιμωρούν. Μα, αν δεν μάθουμε στην πρόληψη δεν θα συμβεί ποτέ η αλλαγή. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν, από το στοιχειώδες σχετικά με το metoo, να διδάξουμε σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Η σεξουαλική σου φύση δεν μπορεί να είναι εργαλείο εκβιασμού. Ο ομοφυλόφιλος δεν μπορεί να διώκεται για την ενοχή της ομοφυλοφιλίας του. Δυστυχώς, ακόμα διανύουμε την φάση όπου προσπαθούμε να παραδεχθούμε ότι ομοφυλοφιλία είναι απόλυτα φυσιολογική. Ούτε καν οι ίδιοι οι γκέι δεν το πιστεύουν – τέτοια ενοχή και ντροπή τους έχουμε φυτέψει! Είναι πολύ εύκολο για κάποιους να προσβάλλουν ανθρώπους και στη συνέχεια να τους παίρνουν κάτω από τη φτερούγα τους για να τους χειραγωγήσουν.

Πολλές φορές! Όμως, φρόντιζα να μετανιώνουν όσοι το έκαναν – είτε σε μένα, είτε σε άλλους.

Δεν έχω ευχηθεί ποτέ τον επαγγελματικό ή φυσικό θάνατο κανενός – όπως τελευταία γίνεται κατά κόρον, τόσο εναντίον μου όσο και εναντίον άλλων

Τίποτε από όλα αυτά. Μετά από όσα μεσολάβησαν, αποδείχθηκε πως το θέατρο είναι ένας τεράστιος ελέφαντας και εμείς είμαστε μικροσκοπικά μυρμήγκια που του ξύνουμε την πλάτη. Έχουμε δε και την ψευδαίσθηση, ότι μπαίνουμε και κάτω από το δέρμα του· ότι είμαστε, τάχα, διεισδυτικοί. Κανείς, όμως, δεν είναι επιδραστικότερος της ίδιας της συνθήκης. Οποιοδήποτε metoo κι αν προκύψει – ή άλλη απόδειξη της κακής μας συμπεριφοράς – δεν πρόκειται να τραυματίσει το συμβάν που λέγεται θέατρο. Το θέατρο είναι η ανάγκη των ανθρώπων ν’ ακούσουν μεγάλες ιδέες. Κι αυτό επιβεβαιώθηκε από τη μεγάλη ανυπομονησία του κοινού να το ζήσει.

Θεωρώ πως κάποιος κόσμος μου έχει εμπιστοσύνη· και μου δίνει τη δυνατότητα να προτείνω σε συνεργασία σε συναδέλφους για να ζήσουμε 20 οικογένειες. Τόσο απλά.

«Έχω συνεργαστεί με ανθρώπους που μου ζητούν να είμαι αυστηρός, αυταρχικός στο πλαίσιο της δουλειάς. Θεωρούν πως αν δεν το κάνω, δεν έχω επιβάλλει το κύρος μου απέναντι τους» λέει σχολιάζοντας τη στρεβλή νοοτροπία στο θέατρο.

Ναι. Αλλά ήμουν τόσο χαρούμενος όταν έβλεπα ότι, για παράδειγμα, η περιοδεία πήγαινε καλά και ότι ο κόσμος πληρωνόταν. Μια δική μου σκέψη δίνει δουλειά σε 20 οικογένειες. Κι αυτό για μένα είναι πολύ πιο σημαντικό από το να παίξω ή να σκηνοθετήσω τον «Οθέλλο». Είκοσι οικογένειες έζησαν από την καλοκαιρινή μας περιοδεία με το Γιάννη Μπέζο. Άρα, τι μπορώ να ισχυριστώ: Ότι σκηνοθέτησα καλά; Μου είναι αδιάφορο. Να ισχυριστώ πως έπαιξα καλά τον Ιάγο; Δεν με απασχολεί, στ’ αλήθεια. Ήμασταν τρελά ευτυχισμένοι για όλα τα άλλα. Κι είχαμε την τιμή της συνεργασίας του τεράστιου καλλιτέχνη Γιάννη Μπέζου. Δίπλα σε όλα τα ονόματα που ακούστηκαν στο metoo πρέπει να τοποθετηθούν κι όσα δεν ακούστηκαν. Για να αντλούμε από τη θετική τους αύρα, για να μας οδηγούν στα πράγματα.

Ναι, δεν μου λέει κάτι πια. Έχω ακούσει ότι ήμουν πολύ καλός, όπως έχω ακούσει ότι ήμουν και πολύ κακός. Και στις δύο περιπτώσεις είχαν δίκιο: Έχω υπάρξει και πολύ καλός και πολύ κακός. Φυσικά, αν μου ξαναπείς ότι είμαι καλός, δεν θα δυσαρεστηθώ. Αν όμως διαπιστώσω ότι κάτι που φτιάξαμε επικοινωνεί με τον κόσμο, ανοίγει το ταμείο, δεν βάζει μέσα τον παραγωγό μας και συντηρεί μια σειρά συντελεστών, τότε έχουμε στα χέρια μας κάτι το εξαιρετικό. Φέρνω ως παράδειγμα την καλοκαιρινή περιοδεία μας γιατί τη νιώθω ως μια προσωπική νίκη. Είμαι, βλέπεις, κοινωνιστής· θεωρώ πως ό,τι κάνω – λάθος ή σωστό – έχει ένα αποτύπωμα στον κόσμο.

Ας μάθουμε να μην κρεμάμε τον κόσμο στο Σύνταγμα. Όσοι ζητούν τη δικαίωση των θυμάτων, θα πρέπει να ζητούν την κοινωνική σωφροσύνη – κι όχι την ακραία τιμωρία

Πολιτικό θέατρο κάνω πάντα. Πολιτικό δεν είναι, κατ’ ανάγκη το θέατρο που εναντιώνεται στο φιλελευθερισμό. Πολιτικό είναι το θέατρο που αφορά την Πολιτεία μας. Στην «Προδοσία» μιλάμε για το πως απιστεί κανείς διαρκώς στον εαυτό του – και κατά συνέπεια θα απιστεί στο φίλο, το σύντροφο, το συνάδελφο του – κι αυτό είναι μια πολιτική θέση. Οι ήρωες μας είναι πρόσωπα που ποτέ δεν ανέλαβαν την ευθύνη του εαυτού τους. Eίναι πολιτική πράξη να ζητάς από τους θεατές ν’ αναλάβουν την ευθύνη της πράξης τους. Δες γύρω σου. Δες τον πολίτη που δεν θέλει να εμβολιαστεί. Τον πολίτη που δεν εμβολιάζεται επειδή έχει αναπτύξει θεωρίες για εξωγήινους κι εκείνον που δεν εμβολιάζεται γιατί φοβάται. Στην πρώτη περίπτωση, κάποιος κρύβεται πίσω από τη βλακεία του και στη δεύτερη περίπτωση κάποιος φοβάται – αυτό το σέβομαι. Όλοι φοβηθήκαμε το εμβόλιο. Κι εγώ προσωπικά· αλλά σε ένα πόλεμο δεν γίνεται να μην σηκώσω όπλο.

«Έχω ακούσει ότι ήμουν πολύ καλός, όπως έχω ακούσει ότι ήμουν και πολύ κακός. Και στις δύο περιπτώσεις είχαν δίκιο» παραδέχεται.

Δεν ήταν τόσο πολύ φόβος θανάτου. Το πένθος δεν ανήκει στο νεκρό, ανήκει στους εναπομείναντες. Αν έφευγα τότε, σκεφτόμουν κυρίως το κακό που θα προκαλούσα στους δικούς μου, ειδικά στην Αθηνά, στους γονείς μου, στους φίλους μου.

Μα άλλοι είμαστε. Από τους άλλους καταλαβαίνεις που πηγαίνεις. Οι αντιδράσεις των άλλων μας γνωστοποιούν ότι κάνουμε μια μαλακία ή κάτι καλό.

Δυστυχώς, ακόμα διανύουμε τη φάση όπου προσπαθούμε να παραδεχθούμε ότι ομοφυλοφιλία είναι απόλυτα φυσιολογική

Ναι. Όσες φορές έχω υπάρξει άδικος με τους άλλους, καταρχάς, έχω υπάρξει άδικος με ‘μενα. Έχω υπάρξει και κακός και συγκρουσιακός συνεργάτης. Και για να μην ολισθήσω ξανά σε τέτοιες συμπεριφορές προτιμώ να αποφύγω κάποιες συνεργασίες.

Βέβαια! Πώς θα μάθεις αλλιώς; Ο Έρμαν Έσσε έχει περιγράψει τον δαίμονα και τον άγιο στο «Σιντάρτα» του. Άγιος είναι δεν είναι ο άνθρωπος που δεν έχει κάνει λάθη, άγιος είναι εκείνος που έκανε λάθη και τα κατάλαβε. Εκείνος που δεν θεωρητικοποίησε υπέρ των λαθών του.

«Είναι διαφορετικό να έρχομαι αποδεχόμενος τι έχει κάνει κάποιος συνάδελφος πριν από μένα κι είναι άλλο να αρνούμαι τα επιτεύγματα των προηγούμενων. Το δεύτερο φανερώνει μια μη δημιουργική ασέβεια» τονίζει.

Γιατί συμφωνούμε πως η υποκριτική είναι η κατασκευή μιας παγίδας στην οποία επιτρέπεται να πέσεις κι εσύ μέσα. Αυτό το λέει ο Μιχαήλ (Μαρμαρινός) πολύ συχνά.

Δεν δικαιούμαστε να προδώσει ο ένας τον άλλον. Σχεδόν απαγορεύεται, γιατί αφενός θα είναι πολύ άδικο να προδώσω την Αθηνά που είναι σπουδαία και αφετέρου θα είναι άδικο για μένα που γνωρίζω τη σπουδαιότητα της.

Στα 50 μου έχω πια μάθει πως άνθρωποι είναι, καταρχήν, φευγάτοι. Απλώς εμείς πρέπει να τους υπενθυμίζουμε ότι κοντά μας είναι καλύτερα. Αυτή είναι η σχέση μας με την Αθηνά. Πρέπει να λες στον άνθρωπο σου κάθε μέρα πόσο τον θαυμάζεις, τον νοιάζεσαι, πόσο όμορφος είναι. Και μέσα από αυτή την διάδραση να διορθώνουμε τα λάθη μας.

Μια δική μου σκέψη δίνει δουλειά σε 20 οικογένειες. Κι αυτό για μένα είναι πολύ πιο σημαντικό από το να παίξω ή να σκηνοθετήσω τον «Οθέλλο»

Ναι, γιατί θέλω να έχω μια ποιοτική ζωή. Αυτή ορίζεται με το να μπορείς να δουλεύεις, να έχεις τους αγαπημένους σου γύρω σου, να ταξιδεύεις όσο μπορείς, να μην πονάς. Αλλά όταν φτάνεις στο σημείο του μεγάλου πόνου δεν πρέπει να έχεις το δικαίωμα να φύγεις; Αν νιώσω ότι η ζωή μου δεν είναι αυτό που θέλω, αν, δηλαδή, υποφέρω γιατί να μην προτιμήσω ένα μεγάλο αποχαιρετιστήριο πάρτι και μετά «γεια σας»; Δεν απαντώ, ούτε προτείνω – ρωτώ. Κάνοντας μια θνησιγενή δουλειά, ξέρω πως η ζωή έχει αρχή και τέλος. Κι επειδή αποχαιρέτησα πολύ κόσμο χωρίς να το περιμένω, άρχισα να αποκτώ μια κουλτούρα πένθους. Κι αυτό απαιτεί να είσαι παρών, τόσο τη στιγμή που αποχαιρετάς, όσο και τις στιγμές που πενθείς.

Βέβαια. Όχι όλους, αλλά έχω εντοπίσει ένα μεγάλο κομμάτι τους. Και η βασική μου έννοια, για πολλά χρόνια, ήταν ν’ αναγνωρίσουν οι δικοί μου άνθρωποι πως η απόφαση που πήρα στα 17 μου να γίνω ηθοποιός, σήμαινε κάτι. Τελικά, φάνηκε πως κάτι ήξερα.

Ζιβάγκο και παντελόνι, DANTE / Παπούτσια, ZARA

Θυμάμαι πως πήρα στα χέρια μου τα ποιήματα του Μπρεχτ κι έπαθα πλάκα. Στη συνέχεια διάβασα τα θεατρικά του έργα, έπαθα μεγαλύτερη πλάκα και αισθάνθηκα την ανάγκη να επικοινωνήσω αυτές τις ιδέες, το μαρξισμό. Αποφάσισα να το κάνω αυτό μέσα από την τέχνη, να γίνω ηθοποιός.

Όταν ξέρεις με τι διαφωνείς είναι εύκολο να το δείξεις. Ο ήρωας μου στις «Άγριες μέλισσες» είναι ο άνθρωπος που δεν θα ήθελα ποτέ να υπάρξω. Ένας αμείλικτος χειραγωγός.

Και βέβαια έχω υπάρξει κακός σύντροφος! Πώς θα μάθεις αλλιώς;

Ίσως μετά από 200 χρόνια αρχίσαμε να αντιλαμβανόμαστε πως η επανάσταση του ’21 ήταν ένα τεράστιο πολιτικό γεγονός. Γιατί ο ‘κολιγισμός’ και ο κοτζαμπασισμός επιβιώνει μέσα στους, κακώς εννοούμενους, δεξιούς κι αριστερούς. Και σε όλους τους πολίτες που ξεχνούν την υποχρέωση τους απέναντι στο κράτος. Ίσως ξεκινήσουμε να συνομιλούμε για το φιλεμφυλιακό μας αίμα, το οποίο είναι πάντα έτοιμο να πυροδοτηθεί – ενώ δεν χρειάζεται. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε πολίτες ενός κράτους και ότι οι διαφορετικές απόψεις δημιουργούν τη Δημοκρατία. Αν δεν συνειδητοποιήσουμε ότι οι πρόσφυγες είναι άνθρωποι που έχουν βρει στη χώρα μας καταφύγιο και μπορεί να μας φανούν χρήσιμοι με την εργασία τους, δεν θα πάψουν να υπάρχουν παραβατικές συμπεριφορές από τη μεριά τους. Αν δεν συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να δοθούν ευκαιρίες ένταξης στις κοινότητες των Ρομά για να μην κλέβουν αυτοκίνητα, τότε θα εξακολουθήσουν οι πυροβολισμοί εναντίον τους που θα μένουν ατιμώρητοι.

Γιατί είμαστε απόγονοι κολίγων και κοτζαμπάσηδων – όχι τη τάξει, όσο σε επίπεδο νοοτροπίας. Εγώ διαφωνώ, ας πούμε, με αριστερούς φίλους μου περί αριστείας. Πιστεύω πως χρειαζόμαστε τον άριστο, εγώ σ’ αυτόν θα απευθυνθώ για να με χειρουργήσει – δεν θα απευθυνθώ στον μέτριο. Από την άλλη, δεν θέλω είναι η αριστεία να εξελιχθεί σε αριστοκρατία. Δεν πιστεύω στο κράτος των αρίστων, αλλά στο σύνολο των αρίστων για το καλό της κοινότητας.

Ζιβάγκο και παντελόνι, DANTE / Παπούτσια, ZARA

Το έχω αποδείξει και στη συνεργασία με τη Λένα Παπαληγούρα και με το Μιχάλη Σαράντη. Απλώς, η νέα γενιά πρέπει να ξεπεράσει την ανάγκη της να υπάρξει μέσα από τη σύγκρουση και την επίθεση. Εδώ είμαστε όλοι για να κριθούμε.

Είναι διαφορετικό να έρχομαι αποδεχόμενος τι έχει κάνει κάποιος συνάδελφος πριν από μένα κι είναι άλλο να αρνούμαι τα επιτεύγματα των προηγούμενων. Το δεύτερο φανερώνει μια μη δημιουργική ασέβεια.

Διαφωνώ με αριστερούς φίλους μου περί αριστείας. Πιστεύω πως χρειαζόμαστε τον άριστο, εγώ σ’ αυτόν θα απευθυνθώ για να με χειρουργήσει. Από την άλλη, δεν θέλω είναι η αριστεία να εξελιχθεί σε αριστοκρατία

Όχι, στα χρόνια τους, έβαζα ανθρώπους πάνω από μένα για να τους φτάνω. Πώς θα αποκαθήλωνα το Λευτέρη Βογιατζή ή το Μηνά Χατζησάββα; Πώς θα αποκαθήλωνα τον Γιάννη Μπέζο που λατρεύω ειλικρινά· τον λατρεύω γιατί είναι συνεπής, κύριος και δεν απαιτεί. Το εύκολο να ήταν να πω «έλα μωρέ, ποιος είναι ο Γιάννης Μπέζος;». Αλλά θα έρθει η στιγμή που θα πρέπει να το αποδείξεις.

Ναι, αρκεί να δουν καθαρά την πρόθεση μου στο θέατρο.