Ρόμπυ Εκσιέλ, τι έχει αλλάξει στο ελληνικό σινεμά τις τελευταίες δεκαετίες;
Ο γνωστός κριτικός κινηματογράφου Ρόμπυ Εκσιέλ μας μιλά για την έρευνα που δημοσιεύεται στον A-Κατάλογο του 62ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, με χρήσιμα στοιχεία γύρω από τον τρόπο παραγωγής, διανομής κλπ των ελληνικών ταινιών της τελευταίας εικοσαετίας.
Η έρευνα περιλαμβάνει την εισπρακτική πορεία των ελληνικών ταινιών που έχουν διανεμηθεί στις αίθουσες τις δύο τελευταίες δεκαετίες, εκείνων, βασικά, που έκαναν τα περισσότερα εισιτήρια, τόσο στο εμπορικό κομμάτι όσο και στο καλλιτεχνικό, δηλαδή το arthouse κύκλωμα. Υπάρχουν πίνακες ξεχωριστά για τις δύο δεκαετίες, ώστε να συγκρίνουμε και να δούμε τι έχει στο μεταξύ διαφοροποιηθεί, όπως υπάρχει και μια εκτενής λίστα με τα ελληνικά φιλμ που έχουν συμμετάσχει ή βραβευθεί σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ αυτά τα 20 χρόνια, η οποία παρακολουθεί την εξέλιξη του κυρίως καλλιτεχνικού, εννοείται, ελληνικού σινεμά στα εναλλακτικά κυκλώματα σε επίπεδο αναγνωρισιμότητας και διακρίσεων.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που συνάντησες στη συγκέντρωση των στοιχείων;
Λίστες εισιτηρίων, έστω και με κάποια κενά, υπάρχουν επίσημα τα τελευταία 16-17 χρόνια, από τότε, δηλαδή, που οι εταιρείες διανομής άρχισαν να ανταλλάσσουν και να δημοσιοποιούν τα εισιτήρια των ταινιών τους. Πριν από κει όμως το τοπίο είναι μάλλον θολό. Αλλού έχεις ακριβή σύνολα, αλλού στρογγυλοποιήσεις, αλλού αριθμούς που αφορούν μονάχα Αθήνα, Πειραιά και περίχωρα, κι αλλού τίποτα. Εκεί ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία, στην καταγραφή των στοιχείων των αρχών της δεκαετίας του 2000. Με την ευκαιρία, θέλω να ευχαριστήσω την Μαριλίζα Τοτόμη, γενική διευθύντρια της εταιρείας διανομής Tulip Entertainment, για την πολύτιμη βοήθειά της στην συγκέντρωση αυτών των στοιχείων. Χρονοβόρα, όμως, ήταν και η έρευνα για τις συμμετοχές και τις διακρίσεις του ελληνικού σινεμά στα 14 μεγάλα διεθνή φεστιβάλ, μιας και δεν υπάρχει κάποια σχετική συγκεντρωτική βάση δεδομένων.
Το Digger του Τζώρτζη Γρηγοράκη
Όπως σε όλες τις εθνικές κινηματογραφίες, έτσι και στην ελληνική, τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά διαφοροποιούνται ανάλογα με τις εποχές. Οι παράγοντες είναι πάρα πολλοί. Οι συνήθειες του κοινού, η τεχνολογική εξέλιξη, οι συνθήκες προβολής, ο ίδιος ο ρόλος της αίθουσας ως χώρος θέασης μιας ταινίας. Όλα αυτά, συνυφασμένα και μεταξύ τους και φυσικά με τα εκάστοτε κοινωνικά ήθη και οικονομικά δεδομένα. Άλλη ήταν η θέση του ελληνικού φιλμ στη συνείδηση του θεατή τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της τηλεόρασης, άλλη τις εποχές της έκρηξης του βίντεο και μετά του dvd, άλλη τα τελευταία χρόνια των κινηματογραφικού επιπέδου σειρών και του Netflix, και άλλη πριν από όλα αυτά, όταν η κινούμενη εικόνα είχε αποκλειστική στέγη τη σκοτεινή αίθουσα. Μπορούμε να ερευνούμε, να αναλύουμε και να μιλάμε στο διηνεκές, όμως, στην πραγματικότητα, οι συγκρίσεις ανάμεσα στα χρόνια που μια επιτυχία της Βουγιουκλάκη υπολογίζεται πως έκοβε 3,5 με 4 εκατομμύρια εισιτήρια πανελληνίως και στο σήμερα του υπέρ-σούπερ ελληνικού μπλοκμπάστερ των 600.000 εισιτηρίων είναι απαγορευτικές.
Πώς διαμορφώνεται το τοπίο του ελληνικού σινεμά τα τελευταία χρόνια;Η απόσταση ανάμεσα στο εμπορικό και στο καλλιτεχνικό ελληνικό φιλμ όλο και μικραίνει
Σε γενικές γραμμές, θα λέγαμε πως το εμπορικό λαϊκό σινεμά δεν έχει πάψει να ταλαιπωρείται από την κρίση που το πλήττει την τελευταία δεκαετία, κάτι που άλλωστε ιχνηλατείται και στην εν λόγω έρευνα, σε αντίθεση με την λεγόμενη arthouse ταινία, που όλο και περισσότερο επικοινωνείται και αναγνωρίζεται. Θεωρώ, επίσης, πως η απόσταση ανάμεσα στο εμπορικό και στο καλλιτεχνικό ελληνικό φιλμ όλο και μικραίνει, κάτι εξαιρετικά θετικό. Στο κείμενο για τον κατάλογο του ΦΚΘ αναφέρω χαρακτηριστικά παραδείγματα των τελευταίων χρόνων, τα πιο εντυπωσιακά όμως και ευοίωνα είναι ίσως του περασμένου μόλις καλοκαιριού, όταν ταινίες όπως το «Digger», το «Πρόστιμο», τα «Μήλα» ή το «Monday» έκοβαν 10, 15 και 20 χιλιάδες εισιτήρια στις αίθουσες, αριθμοί μάλλον.… αστρονομικοί για art ελληνικό φιλμ μέχρι πρόσφατα.
“Χάρη στον «Κυνόδοντα» του Γιώργου Λάνθινου το ελληνικό σινεμά μαθεύτηκε ευρύτερα και πύκνωσαν τα διεθνή ταξίδια και οι διακρίσεις πολλών καλλιτεχνικού προφίλ ελληνικών ταινιών”, παρατηρεί ο Ρόμπυ Εκσιέλ.
Στον αντίστοιχο πίνακα της έρευνας φαίνεται πως ενδιαφέρον για το ελληνικό σινεμά από μέρους των διεθνών φεστιβάλ υπήρχε πάντα την τελευταία 20ετία, αυξήθηκε όμως κατακόρυφα μετά το 2009, τη χρονιά του πολυβραβευμένου «Κυνόδοντα» του Γιώργου Λάνθιμου. Πράγματι, εκείνη η ταινία και τα αμέτρητα ταξίδια της μέχρι τις οσκαρικές υποψηφιότητες ήταν καθοριστικά για τη διάδοση της εθνικής μας κινηματογραφίας στα εναλλακτικά κυκλώματα προβολής. Χάρη στον «Κυνόδοντα», το ελληνικό σινεμά μαθεύτηκε ευρύτερα και πύκνωσαν τα διεθνή ταξίδια και οι διακρίσεις πολλών καλλιτεχνικού προφίλ ελληνικών ταινιών. Κι όχι μόνο δειγμάτων του λεγόμενου «greek weird wave», μια ξενόφερτη ετικέτα που έκτοτε βιάζονται οι περισσότεροι να κολλήσουν σε οποιαδήποτε art κινηματογραφική δουλειά. Προσωπικά διαφωνώ με τον όρο. Όχι πως δεν έχουμε δημιουργούς που συγγενεύουν σε ύφος και θεματική με τον Λάνθιμο, έχουμε, όμως, πολύ περισσότερους, όπως παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια, και θα δούμε και στη φετινή σοδειά των ελληνικών συμμετοχών στο ΦΚΘ, που ξεχωρίζουν ο καθένας με τις δικές του επιρροές και την προσωπική του γραφή.
credit: Nίκος Βερβερίδης
