Παγκόσμια ημέρα κατά του AIDS: 8 ταινίες για την υγειονομική κρίση που έδειξε τις παθογένειες μιας ομοφοβικής κοινωνίας

Η 1η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS το 1988, με απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) και της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

Ο Ιός της Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας, ή αλλιώς HIV, είναι ένας ιός που επιτίθεται στο ανοσοποιητικό σύστημα και συγκεκριμένα στα (Τ) κύτταρα CD4. Με την πάροδο του χρόνου, ο HIV μπορεί να καταστρέψει τόσα πολλά κύτταρα CD4, που το σώμα δεν θα μπορεί να καταπολεμήσει ούτε τις πιο απλές λοιμώξεις και ασθένειες, οδηγώντας τελικά στην πιο σοβαρή μορφή μόλυνσης από τον ιό HIV, το Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας, δηλαδή το AIDS. Οι δύο αυτοί όροι μπορεί να συγχέονται συχνά, δεν είναι όμως το ίδιο. Ο ιός ονομάζεται HIV και το AIDS είναι η προχωρημένη μορφή του.

Ο ιός μεταδίδεται μέσω σωματικών υγρών, όπως το αίμα, το σπέρμα, τα κολπικά υγρά και το μητρικό γάλα. Ιστορικά, ο HIV μεταδίδεται μέσω του σεξ χωρίς προστασία, της κοινής χρήσης βελόνων και μέσω της γέννησης, αν η μητέρα είναι φορέας.

Το σημαντικότερο για τον HIV είναι η ενημέρωση και η έγκαιρη θεραπεία, η οποία μπορεί να χαρίσει στον φορέα μία άριστη ποιότητα ζωής, χωρίς φόβο πως μπορεί να μεταδώσει  την ασθένεια στον σύντροφό του.

Μπορεί σήμερα οι άνθρωποι που είναι φορείς HIV να μην αντιμετωπίζουν τους ίδιους κινδύνους -πλέον αν ένα οροθετικό άτομο λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή δεν μεταδίδει τον ιό, ενώ στις «αναπτυγμένες» χώρες ο ιός HIV δεν θεωρείται θανατηφόρος. Τα πράγματα στην Αμερική του ’80, όμως, δεν ήταν τόσο εύκολα για τους φορείς του ιού, ενώ το κοινωνικό στίγμα ήταν πολλές φορές αβάσταχτο.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ένας ιός που προηγουμένως είχε εμφανιστεί σποραδικά και σε άλλες περιοχές του κόσμου, άρχισε να εξαπλώνεται σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αρχικά αναγνωρίστηκε ως η «gay ασθένεια» επειδή οι ομοφυλόφιλοι άνδρες ήταν μία από τις κύριες ομάδες που προσβλήθηκαν.

Το κοινωνικό στίγμα που βάραινε τους φορείς του ιού ήταν τεράστιο και λόγω της άγνοιας που κυριαρχούσε για την μετάδοση και την φύση του ιού, διάφορες κοινωνικές ομάδες βρέθηκαν στο περιθώριο και αντιμετωπίζονταν υποτιμητικό τρόπο. Οι ομοφυλόφιλοι άνδρες γίνονταν πολύ συχνά θύματα επιθέσεων, πολλές φορές από το ίδιο το περιβάλλον τους. Το πιο σημαντικό πρόβλημα όμως, ήταν η αδιαφορία, το μίσος και η έλλειψη κατανόησης που βίωναν κάθε μέρα για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Την κοινωνική αυτή κρίση της δεκαετίας του ’80, προσπάθησαν με επιτυχία να ξαναζωντανέψουν στην μεγάλη οθόνη 8 ταινίες, για να θυμηθούν οι παλιοί και να μάθουν οι νεότεροι, πόσο καταστροφική μπορεί να γίνει η ελλιπής ενημέρωση και ο ρατσισμός, ακόμα και σε θέματα υγείας.

Εμείς με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, θυμόμαστε ξανά τις ταινίες αυτές…

Η πρώτη τηλεοπτική ταινία που μετέφερε την επιδημία του AIDS στη μικρή οθόνη, παρουσιάζει την ιστορία ενός νεαρού ομοφυλόφιλου άνδρα, που προσβάλλεται από τον ιό HIV και βιώνει την περιθωριοποίηση και την προκατάληψη που κυριαρχούσε εκείνη την εποχή απέναντι στους φορείς του ιού. Ο Έινταν Κουίν στον πρωταγωνιστικό ρόλο, δίνει μία δυνατή ερμηνεία, ενώ ταυτόχρονα στην ταινία βλέπουμε την δύναμη της οικογένειάς του (Μπεν Γκαζάρα, Τζίνα Ρόουλαντς) και την δική τους αντιμετώπιση. Μία πολυβραβευμένη ταινία, που προσπάθησε να παρουσιάσει την άγνωστη και ταμπού αυτή ασθένεια στο κοινό.

Η διασκεδαστική αλλά και σπαρακτική ιστορία για έναν άνδρα που φτάνει στο τέλος της μάχης του με το AIDS έλαβε πολλούς επαίνους από κοινό και κριτικούς και δίνει μία πιο χαρούμενη νότα στην σοβαρή αυτή ασθένεια. Ο Έρικ Ρόμπερτς έπαιξε τον πρωταγωνιστικό ρόλο υποδυόμενος έναν άνδρα που έχει λίγες μέρες μέχρι ο ιός να τον νικήσει και αποφασίζει να κάνει ένα αποχαιρετιστήριο πάρτι με όλους τους φίλους του.

Η συναισθηματικά και πολιτικά φορτισμένη γαλλική ταινία, το BPM (Beats Per Minute) ακολουθεί τα μέλη της ακτιβιστικής ομάδας για το AIDS, ACT UP, με έδρα το Παρίσι στις αρχές της δεκαετίας του 1990, τα οποία προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν την πολιτεία για μία σοβαρότερη και πιο ανθρώπινη αντιμετώπιση του AIDS και των φορέων του.

Η οσκαρική ταινία Φιλαδέλφεια εξιστορεί την αληθινή ιστορία για το πώς αντιμετωπίζονταν οι ασθενείς με AIDS στα πρώτα χρόνια που ο φονικός ιός είχε κάνει την βίαιη εμφάνισή του. Ο Τομ Χανκς πρωταγωνίστησε ως ένας επιτυχημένος δικηγόρος, που απολύθηκε παράνομα από την εταιρεία του λόγω προκατάληψης σχετικά με την ομοφυλοφιλία και την νόσο και ο Ντένζελ Ουάσινγκτον υποδύεται τον ομοφοβικό δικηγόρο που αναλαμβάνει την υπόθεσή του. Η ταινία ήταν υποψήφια για πέντε Όσκαρ, με τον Χανκς να κερδίζει αυτό του Α’ Ανδρικού Ρόλου.

Τοποθετημένο σε ένα χωριό των Ζουλού στην Αφρική, το Yesterday αφήνει στην άκρη το καθαρό μελόδραμα και αφηγείται την ιστορία μιας γυναίκας που μαθαίνει ότι έχει AIDS, αλλά προσπαθεί να ζήσει όσο περισσότερο μπορεί, για να προλάβει να δει τη μικρή της κόρη να πηγαίνει στο σχολείο. Το 2005, η ταινία βρέθηκε υποψήφια για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας και με πρωταγωνίστρια την Leleti Khumalo, κατάφερε να φέρει στο φως τον αγώνα των περιοχών της Αφρικής, η οποία κατέχει ένα εξαιρετικά υψηλό ποσοστό κρουσμάτων AIDS.

Το Angels in America θεωρείται ένα από τα πιο καθοριστικά έργα που αναφέρονται στην επιδημία του AIDS και αποτέλεσε μια μεγάλη και πολυβραβευμένη παραγωγή του HBO. Ο Μάικ Νίκολς διασκεύασε το θεατρικό έργο του Τόνι Κούσνερ για την επιδημία του AIDS στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και το μετέφερε στην μεγάλη οθόνη με τους Αλ Πατσίνο, Έμα Τόμσον και Μέριλ Στριπ, οι οποίοι χάρισαν κάποιες από τις πιο δυνατές ερμηνείες.

Το Longtime Companion μας αφηγείται την ιστορία μίας παρέας φίλων, τους οποίους απομάκρυνε ο ιός HIV. Αποφεύγοντας τις στερεοτυπικές εικόνες και εκφράσεις, η ταινία θεωρείται μέχρι και σήμερα μία από τις πιο συγκινητικές, αληθινές και ανθρώπινες απεικονίσεις των ομοφυλόφιλων ανδρών κατά την έναρξη της επιδημίας του AIDS στην Αμερική.

Παγκόσμια ημέρα κατά του AIDS: 8 ταινίες για την υγειονομική κρίση που έδειξε τις παθογένειες μιας ομοφοβικής κοινωνίας

Η βραβευμένη αυτή ταινία του HBO με τους Μάθιου Μοντίν, Ρίτσαρντ Γκιρ και Λίλυ Τόμλιν, είναι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα Και η Ζωή Συνεχίζεται και αφηγείται την ιστορία της πρώτης ανακάλυψης του ιού HIV στην Δημοκρατία του Ζαΐρ. Ανάμεσα στην πλοκή βλέπουμε και τον αγώνα για την καταπολέμηση της προκατάληψης αλλά και τις λάθος πολιτικές επιλογές, που οδήγησαν στον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων.