Kάτια Γκουλιώνη: Θα προτιμούσα να χάσω μια δουλειά, από το να μην σταθώ στο πλευρό συναδέλφου

Δεν μπορείς να το ισχυριστείς για πολλούς στη χώρα μας, αλλά η Κάτια Γκουλιώνη είναι μια κινηματογραφική ηθοποιός. Ακόμα κι αν οι ταινίες στις οποίες έχει πρωταγωνιστήσει συνήθως έβρισκαν διανομή μόνο σε δύο αθηναϊκές αίθουσες – την ώρα που εκτός Ελλάδας ταξίδευαν σε μεγάλα φεστιβάλ – εκείνη σχεδόν ταυτιζόταν με το σινεμά κατά την τελευταία δεκαετία. Και βραβευόταν κατ’ επανάληψη γι’ αυτό.

Κι έτσι είναι κάπως, αναπάντεχο που η αφορμή της συνάντησης μας είναι το θέατρο. Και μάλιστα, με δύο παραστάσεις: Οι «Οκτώ γυναίκες» του Ρομπέρ Τομά στο Θέατρο Αλίκη και οι «Αστερισμοί» του Νικ Πέιν που θα ανέβει στο Μικρό Θέατρο Κεραμεικού.

Στο κενό μεταξύ δύο προβών (κάτι που η ίδια βρίσκει πολύ πιεστικό γιατί χρειάζεται χρόνο για ό,τι κάνει), η Κάτια Γκουλιώνη έχει την ανάγκη να ξεφορτωθεί τυχόν ταμπέλες, περιορισμούς και στερεότυπα και να προσπαθήσει να βρει τη θέση της σε μια παράλογη πραγματικότητα.

Φόρεμα EATING + HE GOOBER

Δεν ακολούθησα στοχευμένα αυτόν το δρόμο. Όταν, όμως, ήρθε η πρώτη ταινία, το «Μέσα στο δάσος» ταξιδέψαμε αρκετά κι έπειτα ό,τι ακολούθησε είχε παρόμοιο χαρακτήρα. Κατά τα άλλα, πιστεύω πως δύσκολα κανείς μπορεί να είναι ξεκάθαρος με μια επιδίωξη. Μολονότι, ξέρω τι με κάνει να νιώθω καλά δημιουργικά σε ένα γενναίο και ασφαλές πεδίο.

Ναι, δεν εκτιμώ την έννοια του ειδικού κοινού, ούτε στην ταμπέλα της φεστιβαλικής ή της εμπορικής ταινίας. Ο Φριτς Λανγκ και ο Φρανκ Κάπρα έκαναν τις πιο εμπορικές και συνάμα μαγικές ταινίες που έχω δει.

Δεν εκτιμώ την έννοια του ειδικού κοινού, ούτε στην ταμπέλα της φεστιβαλικής ή της εμπορικής ταινίας

Το θέατρο με ενδιαφέρει πάρα πολύ. Δεν κάνω μόνο σινεμά. Υποθέτω πως είναι ζήτημα μιας ταυτοποίησης που έχει ανάγκη να κάνει κάποιος. Κι εγώ δεν θέλω να μπαίνω σε αυτή τη στείρα και περιοριστική διαδικασία.

Ναι, γιατί και τα δύο είναι ενδιαφέροντα έργα. Οι «Οκτώ γυναίκες» προβάλλουν μια κοινωνία σήψης γιατί μια ομάδα γυναικών παριστάνει ότι δεν συμβαίνει τίποτα ενώ ένα πτώμα βρίσκεται μαχαιρωμένο στο διπλανό δωμάτιο. Τόσο επίκαιρο! Οι «Αστερισμοί», από την άλλη, σου μεταφέρουν την λυτρωτική θεωρία των πολλαπλών συμπάντων αλλά και πόσο ανίσχυροι είμαστε μέσα σε αυτήν την πολλαπλότητα.

Φόρεμα EATING + HE GOOBER

Ναι, έτσι είναι. Από το πρώτο άνοιγμα της ταινίας άρχισα να καταλαβαίνω πως δεν ήταν μια ταινία που θα έμενε μεταξύ των ανθρώπων του χώρου. Δεν σου κρύβω πως παραξενεύτηκα. Μάλιστα, την δεύτερη εβδομάδα που παιζόταν η «Ευτυχία», πήγα σε ένα γειτονικό κατάστημα οπτικών κι εκεί άκουσα ένα πιτσιρίκι γύρω στα 10, να τραγουδάει «μ’ ένα όνειρο τρελό, όνειρο απατηλό». Τον ρώτησα, λοιπόν, «που το άκουσες αυτό;» και μου απάντησε «πήγα και είδα μια ταινία, το ‘Ευτυχία’». Εκεί, κατάλαβα την αλλαγή που πήγαινε να συμβεί – αν και εμείς είχαμε αντιμετωπίσει την ταινία χωρίς καμία έκπτωση, με τα ίδια χαρακτηριστικά που κάναμε όλες τις προηγούμενες ταινίες. Εννοείται πως χάρηκα τρομερά αφού τα τελευταία χρόνια δουλεύω πολύ περισσότερο στο σινεμά και δημιουργήθηκε κάτι μέσα σε αυτό το γνώριμο έδαφος.

Όλοι όσοι κάνουμε αυτή τη δουλειά χρειαζόμαστε το κοινό είτε μεγάλο είτε μικρό. Είναι κολακευτική η αποδοχή, αλλά την ίδια ώρα δημιουργεί ένα επικίνδυνο άγχος απόδοσης. Και για μένα, η υποκριτική δεν είναι μόνο ζήτημα απόδοσης αλλά και διαδικασίας. Προσπαθώ πολύ να εστιάζω στη διαδικασία, ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Κι αυτό με τραβάει κάπως από την αγωνία του πως θα πάει μια δουλειά. Έτσι κι αλλιώς, είναι τόσο μάταιο το κυνήγι του υψηλού στόχου. Ο στόχος του αριστουργήματος μόνο παθογένειες μας έχει προκαλέσει· λες και δεν υπάρχει δικαίωμα στη βλακεία, στο λάθος και στη μετριότητα. Αυτό δημιουργεί ένα τεράστιο σύμπλεγμα μη πειραματισμού και μονο-φιλτραρισμένης προσέγγισης. Αν, από την άλλη, αφεθείς, κάτι αρχίζει και μετακινείται.

Είναι κολακευτική η αποδοχή, αλλά την ίδια ώρα δημιουργεί ένα επικίνδυνο άγχος απόδοσης

Ήταν κάπως αναπάντεχο το άνοιγμα που έκανε η ταινία καθώς ελάχιστοι γνώριζαν τις ταινίες που είχαν προηγηθεί. Είχα απίστευτη χαρά γιατί αγάπησα βαθιά αυτή την ηρωίδα αλλά συγχρόνως συνειδητοποίησα την πραγματικότητα που επικρατεί για τις ταινίες-φαντάσματα της μικρής διανομής (εάν υπάρξει).

Δεν είχα την αγωνία του επόμενου βήματος, όχι. Όμως, δεν βρήκα και κάτι που να με ενθουσιάζει. Επίσης η πανδημία έβαλε φρένο σε οτιδήποτε δημιουργικό, γιατί η ανθρώπινη ζωή συρρικνώθηκε.

Ναι, και δεν είμαι αρνητική να κάνω τηλεόραση. Αρκεί κάτι να με ιντριγκάρει.

Jakob Kudsk Steensen, Aquaphobia, 2017. HD Βίντεο, 4’45’’. Παραχώρηση του καλλιτέχνη. Άποψη εγκατάστασης από την 7η Μπιενάλε της Αθήνας 2021 ECLIPSE.

Η ανεργία είναι τεράστια και πολλές φορές, ναι, σίγουρα ο βιοπορισμός σε οδηγεί αρκεί να υπάρχει η ελπίδα ότι δεν σε κατευθύνει.

Υπήρξαν δύο δύσκολες περίοδοι μέσα στην κρίση που περάσαμε το 2008. Και ήταν τότε που αποφάσισα να σκηνοθετήσω. Ευτυχώς, και στις δύο περιπτώσεις αποσυμπιέστηκε η ανάγκη μου να δουλέψω και άρχισε να ξεμπλοκάρει και η εργασιακή δυσπραγία.

Δεν είχα την αγωνία του επόμενου βήματος μετά την «Ευτυχία», όχι.

Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος που δεν χαίρεται όταν τον επιβραβεύουν. Την ίδια ώρα, ένα βραβείο στον κινηματογράφο είναι κάτι πολύ μεγάλο γιατί εμπεριέχει όλες τις ειδικότητες που δημιούργησαν το τελικό αποτέλεσμα.

Αλέξανδρος Ντούρας, Like a Prayer, 2021. Εγκατάσταση, γυαλωμένα κεραμικά, νέον φώτα, αλυσίδες. Διαστάσεις μεταβλητές. Παραχώρηση της Allouche Benias Gallery. Άποψη εγκατάστασης από την 7η Μπιενάλε της Αθήνας 2021 ECLIPSE.

Στο εξωτερικό υπάρχει μια υγιής σχέση της πολιτεία με τον καλλιτέχνη. Δηλαδή, οι διαφορές της ελληνικής με την αγορά του εξωτερικού είναι τεράστιες. Κι αυτό προσφέρει μια ελευθερία στο δημιουργό, χωρίς τον αναγκάζει να βρίσκεται διαρκώς στη διαδικασία συγκέντρωσης χρημάτων για να δημιουργήσει κάτι αξιοπρεπές. Γι’ αυτό τον λόγο θα πρέπει να παίρνουμε θέση και να μην φοβόμαστε να διεκδικούμε τα εργασιακά δικαιώματα. Διστάζουμε να ρωτήσουμε τα βασικά όταν συζητάμε για μια δουλειά από την ανασφάλεια μήπως μας απολύσουν πριν ξεκινήσουμε.

Μου έχει τύχει να παίξω δύο φορές στην Πολωνία στο Nowy Teatr. Η συγκεκριμένη δουλειά προέκυψε από το «Μέσα στο δάσος» που παρουσιάστηκε σε πολωνικό φεστιβάλ. Οι συνθήκες ήταν αδιανόητα καλές· για παράδειγμα, παρέχεται η δυνατότητα baby sitter για τους γονείς που εργάζονται στο θέατρο. Επίσης πολλές παραστάσεις και προβολές ταινιών ξεκινούν από τις μεσημεριανές ώρες δημιουργώντας την ανάγκη μιας ουσιαστικής αποσυμπίεσης στον θεατή μακριά από την διασκέδαση της βραδινής εξόδου. Πέρα από αυτό, δεν έχω ασχοληθεί καθόλου με την δικτύωση εκτός Ελλάδας. Πάντως, αν έχω μια πολύ ρομαντική επιθυμία για να δουλέψω στο εξωτερικό, αυτή είναι σε ταινία του Πέδρο Αλμοδόβαρ.

Η ανεργία είναι τεράστια και πολλές φορές ο βιοπορισμός σε οδηγεί, αρκεί να υπάρχει η ελπίδα ότι δεν σε κατευθύνει

Όταν έχω κινηματογραφικά γυρίσματα, δεν μπορώ να κάνω τίποτε άλλο. Είναι θέμα ρυθμών. Μια ταινία είναι μεγάλη ευθύνη και δεν είμαι σίγουρη ότι μπορώ να τα καταφέρω. Μου έχει συμβεί να υπερεκτιμήσω τις δυνάμεις μου και τελικά να μην καταλάβω τι προηγήθηκε, αφήνοντας με στο κενό. Θέλω χρόνο για να καταλαβαίνω τι κάνω, πως δουλεύω, πως σχετίζομαι κάθε φορά με τους συγκεκριμένους συνεργάτες.

Όχι, η αφοσίωση είναι μια έννοια πολύ κοντά στην πειθαρχία και δεν μου αρέσει. Γενικά, μου φαίνονται σκληρές έννοιες, δεν πιστεύω σε αυτές.

Φόρεμα EATING + HE GOOBER, Μποτάκια ZARA

Πάρα πολύ και μόνο έτσι μπορώ να λειτουργήσω. Μπορεί να είναι και μια αδυναμία μου, γιατί καθετί το σταθερό δεν σημαίνει και καλό.

Κάθε φορά που ξεκινάει η προετοιμασία μιας ταινίας είναι υπέροχο το συναίσθημα που μοιραζόμαστε και η διαδικασία άκρως δημιουργική. Η επικινδυνότητα που προσπαθούμε να διαχειριστούμε καλύτερα μέσα στα χρόνια είναι να μην καταλαμβάνει η δουλειά όλο το ζωτικό χώρο της σχέσης.

Θα πρέπει να παίρνουμε θέση και να μην φοβόμαστε να διεκδικούμε τα εργασιακά δικαιώματα. Διστάζουμε να ρωτήσουμε τα βασικά όταν συζητάμε για μια δουλειά από την ανασφάλεια μήπως  μας απολύσουν πριν ξεκινήσουμε

Επειδή περνάμε πολύ χρόνο δουλεύοντας, όλοι οι συνάδελφοι γίνονται κάπως άνθρωποι της ζωής μας. Έχω τη συνήθεια να επιδιώκω να γνωρίσω καλά τους συνεργάτες με τους οποίους θα μοιραστώ χρόνο, να προκύπτει μια ειλικρίνεια. Φέτος, ας πούμε, συναντάω μετά από 15 χρόνια τον Πέτρο Ζούλια και είμαι πολύ χαρούμενη γι’ αυτό. Ως απόφοιτη της δραματικής σχολής είχα δουλέψει δύο χρόνια ως βοηθός του και τώρα συνειδητοποιώ ότι δεν ήταν τυχαία η οικειότητα που είχα νιώσει μαζί του. Επίσης, με τον Ανδρέα Κωνσταντίνου και τον Δημήτρη Αποστόλου μας ένωσαν δύσκολες συνθήκες κατά τα δυο χρόνια διήρκησαν τα γυρίσματα της ταινίας «Ακίνητο Ποτάμι».

Jakob Kudsk Steensen, Aquaphobia, 2017. HD Βίντεο, 4’45’’. Παραχώρηση του καλλιτέχνη. Άποψη εγκατάστασης από την 7η Μπιενάλε της Αθήνας 2021 ECLIPSE.

Έχουμε μεγαλώσει με την ιδέα της πρώτης φοράς που μία γυναίκα καταφέρνει να κάνει κάτι σε ένα καινούριο πεδίο για το φύλο της, ήδη κατακτημένο και δεδομένο για έναν άντρα. Εάν κάνουμε μία έρευνα στο διαδίκτυο θα βρούμε άπειρα αποτελέσματα έως και σήμερα… Η πρώτη γυναίκα που έγινε: Πιλότος, οδηγός ταξί, δικηγόρος, ακαδημαϊκός κατέκτησε το Έβερεστ, πρωθυπουργός, ζωγράφος, ηθοποιός, σκηνοθέτης, μητέρα μετά τα 40 κτλ. Αυτό αποδεικνύει τον αγώνα δρόμου που μας επιβάλλεται για την ορατότητα μας.

Αν έχω μια πολύ ρομαντική επιθυμία για να δουλέψω στο εξωτερικό, αυτή είναι σε ταινία του Πέδρο Αλμοδόβαρ

Το metoo ήταν σίγουρα ελπιδοφόρο. Πίσω από τον καθέναν που μίλησε πρέπει να καταλάβουμε πως υπήρχε πολύ κουράγιο και γενναιότητα. Κάθε ιστορία κακοποίησης που δεν λέγεται γίνεται ένα δέρμα που αναπνέει μέσω της τοξικότητας. Κι αυτό μόνο αγκύλωση μπορεί να φέρει. Άρα, η διαδικασία του να γυρίσεις πίσω και να μιλήσεις είναι πολύ επώδυνη· πόσο μάλλον να την δημοσιοποιήσεις.

Ναι, η ανθρωποφαγική διάθεση είναι κάτι που θα πρέπει να μας προβληματίσει. Θα πρέπει να ελέγχουμε τα ένστικτα του κανιβαλισμού μας. Γιατί όλοι έχουμε μέσα μας κάτι από κανίβαλο. Όλοι έχουν σκεφτεί να πουν σε κάποιον «να πεθάνεις». Αλλά όσο πιο εγκρατείς εμφανιζόμαστε, τόσο πιο ουσιαστικά υποστηρικτικοί τελικά θα είμαστε απέναντι στα θύματα.

Φόρεμα EATING + HE GOOBER, Μποτάκια ZARA

Τα αντανακλαστικά μου γενικά τάσσονται με τον αδύναμο. Πολλές φορές, θυμώνω αν αυτά δεν είναι γρήγορα και ακαριαία. Σαφώς, υπάρχουν και γεγονότα που δεν σου δίνουν το καθαρό σήμα για να αντιδράσεις. Πέρυσι πήγα πίσω σε τέτοια περιστατικά όπου δεν ήμουν αυτή που θα ήθελα. Έχω βάρος για πράγματα που δεν έχω κάνει.

Σκεφτόμουν έντονα πως δεν αντέδρασα σε ένα ρατσιστικό σχόλιο που ειπώθηκε σε μια συμμαθήτρια μου στο σχολείο.

Ναι εννοείται.

Ναι, 100%. Στο συγκριμένο ζήτημα είμαι κάθετη.

Η ανθρωποφαγική διάθεση είναι κάτι που θα πρέπει να μας προβληματίσει.  Θα πρέπει να ελέγχουμε τα κανιβαλιστικά μας ένστικτα

Σίγουρα δεν συμμετέχω κάπου όπου δεν έχω να προσφέρω πραγματικά. Χρειάζομαι λόγο ύπαρξης σε ένα σχήμα.

Νομίζω ότι είναι θέμα λογικής και αυτοσυντήρησης.

Με βαραίνει τρομερά. Δεν μπορώ να διαχωρίσω την περιρρέουσα ατμόσφαιρα από τη δουλειά μου και θυμώνω όταν μου το ζητούν. Είναι αδυσώπητο και πρέπει να το συζητάμε όχι να το θάβουμε. Δεν γίνεται να προχωράς ενώ όλα γύρω σου καταρρέουν. Καταλαβαίνω ότι δεν μπορείς να είσαι συνεχώς σε κατάσταση νευρικής κρίσης, αν θέλεις να διαφυλάξεις την προσωπική σου ισορροπία, αλλά δεν γίνεται να πνιγούμε στην αδιαφορία για το τι συμβαίνει δίπλα μας.

Ότι η καθημερινότητα που βιώνουμε έχει μεγάλη σχέση με το παράλογο. Βιώνουμε μια οριακή κατάσταση που ορίζεται από 100 νεκρούς τη μέρα, χωρίς ένα σύστημα υγείας. Μια πραγματικότητα όπου έχει καεί το μισό σύμπαν και φοβόμαστε μην τυχόν και βρέξει για να μην πλημμυρίσει το υπόλοιπο μισό. Η ζωή μας μοιάζει με ένα απέραντο αεροδρόμιο: Εκεί μπορεί να συμβεί το καλύτερο – να φύγεις για έναν ωραίο προορισμό – και το χειρότερο – να συμβεί μια τρομοκρατική επίθεση.

Η ζωή μας μοιάζει με ένα απέραντο αεροδρόμιο: Εκεί μπορεί να συμβεί το καλύτερο – να φύγεις για έναν ωραίο προορισμό – και το χειρότερο – να συμβεί μια τρομοκρατική επίθεση

Η ελπίδα ότι κατά τη διάρκεια μιας μέρας θα συμβεί κάτι απρόβλεπτο που θα σου επιβεβαιώσει ότι κάτι καλό συμβαίνει εκεί έξω.

Πρόσφατα χάρηκα τρομερά με την ευγένεια μιας συνεργάτιδας μου. Ή με την ενσυναίσθηση των φίλων μου που συχνά μου χαρίζουν δάκρυα ανακούφισης και το κουράγιο να συνεχίσω. Μικρά γεγονότα που θυμίζουν πως θα έπρεπε κανονικά να είναι η συνύπαρξη.