Βασίλι Καντίνσκι: Ο «πατέρας» της αφηρημένης τέχνης που άκουγε μουσική όταν έβλεπε χρώματα

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο μεγάλος Ρώσος ζωγράφος και θεωρητικός της τέχνης, Βασίλι Καντίνσκι, γνωστός και ως πατέρας της αφηρημένης τέχνης. Η συνεισφορά του στην εξέλιξη της τέχνης του 20ού αιώνα είναι τεράστια κι αξίζει να μελετηθεί.

Αν και ακολούθησε την πορεία των νομικών σπουδών και της ακαδημαϊκής καριέρας, είχε από μικρός έρθει σε επαφή με το σχέδιο και τη μουσική. Στην ηλικία των 30 πήγε στο Μόναχο για να σπουδάσει και να ασχοληθεί αποκλειστικά πια με τη ζωγραφική. Είχε ως δάσκαλο τον Φραντς φον Στουκ και συμφοιτητή τον ζωγράφο Πάουλ Κλέε. Ιδρύοντας την ένωση “Phalanx”, πραγματοποίησε εκθέσεις με έργα συμβολιστών, μεταϊμπρεσιονιστών και καλλιτεχνών της Αρ Νουβό. Ωστόσο, η νέα τάση που ήθελε να παρουσιάσει, δεν είχε θερμή ανταπόκριση,  ενώ θεωρήθηκε ακόμη και τολμηρή.  Αργότερα, στα σαλόνια του Παρισιού, ο ίδιος ήρθε σε επαφή με δύο πολύ σημαντικά κινήματα, τον φωβισμό και τον κυβισμό.

Σε μπλε, 1925

Σχηματίστηκε το 1911 από τον Καντίνσκι και άλλους Ρώσους αλλά και Γερμανούς ζωγράφους. Αφορμή στάθηκε η απόρριψη του πίνακα “Τελική Κρίση” του Καντίνσκι από μια έκθεση. Παρόλο που ανάμεσα στα μέλη δεν υπήρχε κοινή καλλιτεχνική προσέγγιση, τους ένωνε η αντίληψη για την τέχνη. Πίστευαν στην ενστικτώδη, αυθόρμητη ζωγραφική, όπου η τέχνη με την μουσική είναι συνδεδεμένες και το χρώμα έχει συμβολισμούς, καθώς και στην ανάδειξη της σύγχρονης τέχνης. Για έναν χρόνο διοργάνωσαν εκθέσεις που περιόδευσαν σε διάφορες πόλεις της Γερμανίας. Η ομάδα διαλύθηκε το 1914, με το ξεκίνημα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η ονομασία της ομάδας τυχαίνει να είναι και πίνακας του Καντίνσκι, τον οποίο ζωγράφισε το 1903.

Γαλάζιος Καβαλάρης, 1903

Ο Καντίνσκι, ως θεωρητικός της τέχνης -πέραν της ιδιότητας του ζωγράφου- εξέδωσε την πραγματεία του με τίτλο “Για το Πνευματικό στην Τέχνη”. Σε αυτήν, κάνει λόγο για όλα όσα πρεσβεύει ως καλλιτέχνης και ορίζει την εξέλιξη της αφηρημένης τέχνης, από τη δική του οπτική. Ο Καντίνσκι προσπάθησε να περιγράψει την πνευματική ζωή του ανθρώπου μέσω της μορφής μιας πυραμίδας. Στην κορυφή της, βρίσκονται οι καλλιτέχνες που προσπαθούν να ανυψώσουν την ψυχή του ατόμου, μέσα από τα έργα τους.

Σύνθεση #224, 1920

Επίσης, σημαντική είναι η θεωρία του Καντίνσκι για τα χρώματα. Θεωρούσε πως τα χρώματα έχουν δύο ιδιότητες, είτε να προκαλούν μια γοητεία μέσω της θέασής τους, είτε ένα βαθύτερο άγγιγμα στην ψυχή. Μίλησε, έτσι, για όλα τα χρώματα και την εντύπωση που αφήνουν. Ακόμη, υποστήριξε και την σύνδεση της ζωγραφικής με την μουσική, καθώς ο ίδιος ζωγράφιζε με μουσική. Κάθε χρώμα το “άκουγε”, κι έτσι, για εκείνον, το κίτρινο ήταν ήχος τρομπέτας, το κόκκινο τύμπανο και το μπλε τσέλο ή κοντραμπάσο.

Αμοιβαίες συμφωνίες, 1942