Θεατής: «Το Τέλος του παιχνιδιού» στο Σύγχρονο Θέατρο

Μετά την λήξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, ο άνθρωπος με την πίστη του συντεθλιμμένη, εξαθλιωμένος και αβέβαιος πια για το τι του επιφυλάσσει η μοίρα, ξαναθέτει βασικά ερωτήματα για την ζωή και το μέλλον του. Μέσα σε αυτήν την ηθική παραζάλη και την συμπαντική αμφιβολία που επικρατεί την εποχή αυτή, γεννιέται το θεατρικό ρεύμα του Θεάτρου του παραλόγου. Σκοπός του είναι να εκμηδενίσει κάθε ίχνος λογικής, διαβρώνοντας τον διάλογο και την πλοκή του έργου, ώστε να δημιουργήσει σύγχυση και μεταφυσική αγωνία.

Μεταξύ των συγγραφέων που θεμελίωσαν το θέατρο του παραλόγου, ξεχωρίζει ο Σάμιουελ Μπέκετ, ο οποίος μετά το “Περιμένοντας τον Γκοντό” επινοεί ένα νέο, παράδοξο δίδυμο, που εκφράζει τον παραλογισμό που κρύβουν οι ανθρώπινες σχέσεις.

Ένα έργο που αφορά ένα αλληλοεξαρτώμενο ζευγάρι το οποίο περιμένει τον λυτρωτικό θάνατο του. Ο Χαμ και ο υπηρέτης του Κλοβ, βρίσκονται εγκλωβισμένοι στο σπίτι του πρώτου, έχοντας την εντύπωση πως ο κόσμος έχει καταστραφεί και οι δυο τους είναι οι μόνοι επιζήσαντες. Μαζί τους βρίσκονται και οι δυο γερασμένοι γονείς του Χαμ, ο Ναγκ και η Νελ, οι οποίοι φιλοξενούνται μέσα σε δύο σκονισμένα βαρέλια.

Καταδικασμένοι να ζουν βασανίζοντας ο ένας τον άλλον, περιμένουν το πολυπόθητο τέλος που θα τους αποδεσμεύσει από την μαρτυρική συνύπαρξη τους. Ωστόσο, μέχρι να έρθει αυτό το αργοπορημένο τέλος, επινοούν διάφορα ανούσια παιχνίδια και συζητήσεις για να ξεγελάσουν τον μεγαλύτερο τους φόβο, τον χρόνο.

Μια νέα προσέγγιση σε αυτό το διαχρονικό έργο επιχείρησε ο σκηνοθέτης Γιώργος Σκεύας στο Σύγχρονο Θέατρο, με πρωταγωνιστές τον Δημήτρη Καταλειφό στον ρόλο του Χαμ και τον Άρη Μπαλή στον ρόλο του Κλοβ. Τον Ναγκ υποδύθηκε ο Γιώργος Ζιόβας και την Νελ η Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη.

Ο Γιώργος Σκεύας κατάφερε να αποδώσει με σαφήνεια τα μηνύματα που μεταδίδει ο Μπέκετ, καθώς μέσα από την κινησιολογία και τον χρωματισμό που προσέδωσε στους χαρακτήρες, γίνεται εμφανής η φθορά του χρόνου τόσο στο σώμα, όσο και στην ψυχή τους. Με δεξιοτεχνία ενσάρκωσε τη βασική ιδέα πίσω από το έργο του Μπέκετ. Την ιδέα του επικείμενου θανάτου που μοιάζει να είναι απελευθερωτική, ωστόσο ο τρόμος για το μετά καθηλώνει και ακινητοποιεί. Ο φόβος για το άγνωστο, η αβεβαιότητα για το τέλος, πηγάζει μέσα από το τρομερά αδιαίρετο ζευγάρι του Μπέκετ.

Από τη μια ο Χαμ, ο τυραννικός και αλαζονικός κύρης του σπιτιού, έχοντας “κλέψει” τα μάτια και τα πόδια του Κλοβ, καθώς ο ίδιος τα έχει χάσει προ πολλού, τον αναγκάζει με αυταρχικό τρόπο να εκτελέσει οποιαδήποτε διαταγή του ζητηθεί. Από την άλλη ο Κλοβ, φανερά κουρασμένος και εξαθλιωμένος, με έναν τόνο ειρωνείας μα και φόβου στην φωνή του, γνωρίζει πως ο Χαμ δεν έχει πια τη δύναμη να του ασκήσει εξουσία, όντας κυριολεκτικά γέρος και ανήμπορος.

Παρόλα αυτά, παραμένει πιστός και υπάκουος, εξακολουθώντας να ανέχεται τις περιέργειες και την κακότροπη συμπεριφορά του Χαμ. Οι δυο τους, βρίσκονται παγιδευμένοι σε μια επίπονη μα παρήγορη σχέση, καθώς ο φόβος μην μείνουν μόνοι, τους εμποδίζει να σπάσουν τον φαύλο κύκλο της δυστυχίας τους.

Τα σκηνικά του Γιώργου Σκεύα, αποτύπωσαν με χειρουργική ακρίβεια το όραμα του Μπέκετ. Μια πολυθρόνα στην μέση της σκηνής στην οποία βρίσκεται καθηλωμένος ο Χαμ, δυο σκονισμένα βαρέλια πιο μπροστά όπου μέσα τους ζουν οι γονείς του, δύο παράθυρα δεξιά και αριστερά που έχουν θέα την βιβλική καταστροφή του κόσμου και ένας αναποδογυρισμένος πίνακας κρεμασμένος στον τοίχο που εμποδίζει την διαφυγή του μυαλού μέσω της φαντασίας.

Από τα σκηνικά αντικείμενα, δεν έλειψαν το λούτρινο κατοικίδιο του Χαμ και η μαγκούρα του, η σκαλίτσα που βοηθούσε τον Κλοβ να ατενίσει τον έξω κόσμο και το ξυπνητήρι που θα σήμανε την οριστική εγκατάλειψη του Χαμ από τον Κλοβ. Η εξαιρετικά λεπτομερής αναπαράσταση του δωματίου εμπλουτίστηκε με τα θαυμάσια μουσικά ακούσματα και ηχητικά εφέ της Σήμης Τσιλάλη και μαζί με τον περίτεχνο φωτισμό, ερέθισαν ακόμη περισσότερο την φαντασία και την εμπειρία του θεατή.

Ο βιρτουόζος Δημήτρης Καταλειφός, καθηλωμένος καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης σε μια πολυθρόνα, κατόρθωσε να σκιαγραφήσει με επιτυχία τον αυταρχικό και εγωιστή Χαμ, με μόνα εργαλεία την φωνή και τα χέρια του. Ο Άρης Μπαλής υπήρξε εξαιρετικός Κλοβ, ο οποίος με τη μαριονετίστικη κινησιολογία του, τόνιζε τη διαρκή ανάγκη του Κλοβ να εγκαταλείψει τον Χαμ και τον αφοπλιστικό φόβο του για το άγνωστο.

Τέλος, το δεύτερο ζευγάρι του έργου, ο Ναγκ και η Νελ, τους οποίους ενσάρκωσαν με αξιοθαύμαστο τρόπο ο Γιώργος Ζιόβας και η Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, κατάφεραν να μεταδώσουν την απαρηγόρητη μελαγχολία, τη γλυκόπικρη νοσταλγία του παρελθόντος και την βαθιά αγάπη που κυριαρχεί μεταξύ του γέρικου ζευγαριού.

Εν κατακλείδι, “Το τέλος του παιχνιδιού”, αποτελεί μια καλοδουλεμένη παράσταση που επιχείρησε να φυτέψει στη συνείδηση του θεατή έναν κήπο ερωτημάτων που ίσως κανείς δεν τόλμησε να απαντήσει με απόλυτη ειλικρίνεια. Μήπως ο φόβος μην μείνουμε μόνοι, μας αναγκάζει να παραμείνουμε με ανθρώπους που δεν μας προσφέρουν τίποτα; Ως πότε η δίψα για συντροφικότητα θα αποτελεί άλλοθι για την τοξικότητα των ανθρώπινων σχέσεων;

Τελικά, όπως είχε πει και ο ίδιος ο Δημήτρης Καταλειφός “Ο τρόμος μήπως και απομείνεις μόνος, είναι ένας συμπαντικός τρόμος που όλοι τον νιώθουμε”. Για τον λόγο αυτό, το μονόπρακτο του Μπέκετ αποτελεί ένα από τα πιο επίκαιρα και διαχρονικά θεατρικά έργα, το οποίο μας προσκαλεί να συμμετέχουμε στο ίδιο παιχνίδι με τους ήρωες.