Λεξικό: Ο Ντέιβιντ Μπόουι μέσα από τα δικά του λόγια

Αν η παγκόσμια καλλιτεχνική κοινότητα μνημονεύει σήμερα τον οικουμενικό, τον πρωτοπόρο, τον οραματιστή, τον ολικό καλλιτέχνη που άλλαξε οριστικά και αμετάκλητα την Τέχνη του 20ου αιώνα, εμείς τον ξαναθυμόμαστε μέσα από τα δικά του λόγια.

Τον Major Tom, τον Ziggy Stardast και τον Aladdin Sane που ξεγέννησε την πρωτοπορία εμπρός στα έκπληκτα μάτια σου. Τον επαναστάτη που τραγούδησε για την Πτώση ενός Τείχους που (μέχρι τότε) δεν καταλάβαινες γιατί ορθώθηκε.

Την ποπ φιγούρα που πάντα ταύτιζες με τον Αντι Γουόρχολ. Τα τραγούδια του που είναι ό,τι ξέρεις για τη μουσική. «Δεν είμαι προφήτης ή άνθρωπος της Παλαιολιθικής εποχής. Είμαι απλώς ένας θνητός με την δυνατότητα ενός Σούπερμαν. Και συνεχίζω να ζω» είχε πει παλιότερα, επιβεβαιώνοντας την θεωρία του δικού σου ήρωα. Του ήρωα που σε έπεισε ότι ο ηρωισμός είναι για όλους και για την κάθε μέρα.

Του ανθρώπου – σύμβολο για όσα είσαι και όσα μπορείς να γίνεις.

Είχα πάντα μια ακατανίκητη ανάγκη να είμαι κάτι παραπάνω από άνθρωπος.

Ελάτε αντιμέτωποι με ένα πτώμα, έστω για μια φορά στη ζωή σας. Η απόλυτη απουσία ζωής είναι η πιο ενοχλητική και προκλητική μάχη που θα δώσετε ποτέ.

Φτιάχνω αντίγραφα από μια αυτο-βιογραφία την οποία συντάσσω. Ελπίζω ότι θα κάνει ιλιγγιώδεις πωλήσεις ώστε στη συνέχεια να μπορώ να μηνύσω τον εαυτό μου για ένα δυσθεώρητο χρηματικό ποσό κι έτσι να χρηματοδοτήσω την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου, στην οποία θα υποδυθώ όλους τους ρόλους.

Η διαφορά στις σχέσεις είναι πάντοτε στη δέσμευση. Δεν έχει να κάνει με τα έγγραφα και τα στέφανα, έχει να κάνει με την αφοσίωση. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο γάμος δεν έχει εν τέλει διαφορά από τη συμβίωση. Αυτό που έχει σημασία είναι να βρεις χώρο στη ζωή σου για τον άλλο, να μοιραστείς και να σεβαστείς τις ποιότητες του και τις φιλοδοξίες του προσώπου που μένει μαζί σου. Με την ελπίδα ότι θα τις μοιράζεσαι ως το τέλος της ζωής σου. Αυτό ήταν ο γάμος μου γα μένα, μια δήλωση απόλυτης δέσμευσης.

Γράφω τραγούδια, σενάρια και ποιήματα. Ζωγραφίζω, φωτογραφίζω, μανατζάρω τον εαυτό μου. Είμαι ηθοποιός, είμαι παραγωγός, είμαι τραγουδιστής, καμιά φορά κάνω και περιοδείες. Θα μπορούσα να κυκλοφορήσω πέντε καινούργια άλμπουμ αυτή τη στιγμή. Έχω ένα εντυπωσιακό όγκο αδημοσίευτου υλικού. Δουλεύω, δουλεύω, δουλεύω…

Χαλαρώνω όταν δουλεύω – και σοβαρολογώ. Πάντα σκεφτόμουν ότι ήθελα να προσπαθήσω να ζήσω μια ζωή σαν του Σούπερμαν. Κι ας ήμουν ασήμαντος όπως κάθε καθημερινός άνθρωπος. Δεν μπορούσα να διανοηθώ ότι το μόνο που έμελλε να κάνω είναι να είμαι ένας καλός άνθρωπος. Ήθελα να γίνω υπεράνθρωπος και να βελτιώσω όλον τον εξοπλισμό που μπορούσε να αποδώσει 300% καλύτερα.

Επρεπε να το έχω παραδεχθεί εδώ και πολλά χρόνια ότι δεν έχω την ευγλωττία να εξηγώ πως αισθάνομαι για τα πράγματα. Αλλά η μουσική το κάνει για μένα, αλήθεια. Εδώ στις χορδές και στις μελωδίες είναι όλα όσα έχω να πω. Οι στίχοι απλώς τα δροσίζουν. Αυτός ήταν πάντοτε ο τρόπος να εκφράζομαι, όταν δεν μπορούσα να το κάνω με κάποιο άλλο μέσο.

Έζησα κάποιες περιόδους στη ζωή μου που ήμουν τόσο αποτραβηγμένος στο δικό μου κόσμο ώστε δεν μπορούσα να συνδεθώ με κανέναν. Και παρότι, αγαπώ την επικοινωνία. Αυτό τον καιρό, περισσότερο από ποτέ είμαι κοινωνικό ον και λατρεύω την ελευθερία και τη χαρά που φέρνει αυτό μαζί του. Αγαπώ τις συγκρούσεις και τις διαφωνίες που προκύπτουν όταν είσαι ένα πολύ πιο ενεργό κομμάτι της κοινωνίας.

Νιώθω μια τρομερή ευγνωμοσύνη που μπορώ να σηκώνομαι κάθε μέρα από το κρεβάτι μου. Ευγνωμοσύνη που έχω ακόμα όλες μου τις δυνάμεις και ορέξεις μου σε μια υγιή κατεύθυνση. Αυτό μου είναι αρκετό. Μερικές φορές είμαι τόσο χαρούμενος που καταθλίβω τους ανθρώπους γύρω μου.

Δεν νομίζω ότι πίστεψα ποτέ πως η ζωή κρατάει πολύ. Ηταν οπωσδήποτε μια έκπληξη για μένα που κατάφερα να γεράσω. Δεν ξέρω αν είναι καλό ή κακό αλλά ήμουν πάντα γνώστης του τέλους και πάντοτε πίστευα ότι εφόσον έχουμε μια ζωή, τότε ας πειραματιστούμε με αυτήν.

Είχα μια αληθινή όρεξη να βιώσω το καθετί που η ζωή είχε να προσφέρει – από τα ναρκωτικά μέχρι το οτιδήποτε. Και νομίζω ότι έκανα, ότι ήταν δυνατόν να γίνει – εκτός από πραγματικά επικίνδυνα πράγματα, όπως να γίνω ένας εξερευνητής.

Δεν ήμουν ακριβώς ηδονιστικός άνθρωπος – έκανα ότι καλύτερο μπορούσα. Ώθησα τον εαυτό μου σε ακραίες περιοχές, από διάθεση για πειραματισμό και παλικαριά – για να δω τι θα συμβεί. Μα στην τελική ανάλυση δεν ήμουν πραγματικά εγώ”.

Πέρασα το χρονικό όριο του να είμαι αποδεκτός. Φτάνεις σε μια συγκεκριμένη ηλικία οπότε σου απαγορεύεται η πρόσβαση. Είναι η στιγμή που η δουλειά σου δεν θα τύχει της κάλυψης που θέλεις στα μουσικά περιοδικά, τα τραγούδια σου δεν θα παίζονται στο ραδιόφωνο ή στην τηλεόραση. Θα πρέπει επιβιώσω στηριζόμενος στη μέθοδο του “από στόμα σε στόμα”.

Αν έμαθα κάτι περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είναι πως η μεγαλύτερη ικανοποίηση έρχεται από την πνευματική διερεύνηση. Και δεν εννοώ την αναζήτηση μιας θρησκείας αλλά την αναζήτηση μιας εσωτερικής ζωής, των πραγμάτων που με απασχολούν είτε είναι τα ζωγραφικά έργα ή μια βαρκάδα στη λίμνη – παρότι δεν μπορώ να κολυμπήσω πάνω από 15 μέτρα.

Καθώς μεγαλώνεις τα ερωτήματα που σου γεννιούνται είναι δυο – τρία, το πολύ. Πόσο ακόμα; Και τι θα κάνω με το χρόνο που μου απομένει;

Δεν με πρεσβεύει η μουσική σαν ο μοναδικός δημιουργικός τροχός μου. Υπάρχει μια σειρά ακόμα πραγμάτων που είναι εξίσου σημαντικά για μένα με τη μουσική. Για παράδειγμα, το θέατρο και η μιμική.

Χτυπούσα τις πόρτες του Παραδείσου για 11 χρόνια, με την μια κατάχρηση και την άλλη. Τα μόνα ναρκωτικά που χρησιμοποιούσα ήταν εκείνα που μου έδιναν τη δύναμη να δουλέψω περισσότερο διάστημα μέσα στη μέρα. Βέβαια, έχω να κάνω χρήση σκληρών ναρκωτικών από το 1968. Μου αρέσουν οι γρήγορες ουσίες όχι αυτές που σε αποκοιμίζουν. Μισώ τον ύπνο. Προτιμώ να μένω ξύπνιος και να δουλεύω συνεχώς.

Όταν ήμουν νέος, το πρόβλημα μου ήταν πως ένιωθα μεγάλη ντροπή και αμηχανία σε κοινωνικές συναντήσεις. Καθ’ όλη τη διάρκεια της νιότης μου, κρυβόμουν πίσω από νταηλίκια και κοστούμια ως μια απελπισμένη προσπάθεια να μην αποκοπώ από το οτιδήποτε.

Είμαι πολύ χαλαρός και μου αρέσει. Ποτέ δεν πίστευα ότι θα μπορούσα να γίνω ένας τύπος με οικογενειακό προσανατολισμό. Ποτέ δεν πίστευα ότι ήταν μέρος της προσωπικότητας μου. Ομως, όπως έχει πει κάποιος “όσο μεγαλώνεις, τόσο πλησιάζεις στον άνθρωπο που θα ήθελες να είσαι – κι αυτό μου συμβαίνει τώρα”. Έχω εκπλαγεί από το ποιος είμαι πλέον γιατί πραγματικά μου θυμίζω τον πατέρα μου.

Υποθέτω ότι ως καλλιτέχνη δεν με απασχόλησε μόνο η παρουσίαση της δουλειάς μου. Επιδίωξα, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, να συμβάλλω με κάποιο τρόπο στον πολιτισμό τον οποίο βιώνω. Μου φαινόταν σαν μια πρόκληση να προχωρήσω τα πράγματα ένα βήμα πιο μπροστά απ’ ότι θεωρούσα ενδιαφέρον.

Γράφω κυρίως για πολύ προσωπικά και μοναχικά συναισθήματα και κάθε φορά τα εξερευνώ με ένα διαφορετικό τρόπο. Ξέρετε, αυτό που κάνω δεν είναι τρομακτικά πνευματικό. Για το Θεό, ένας ποπ τραγουδιστής είμαι. Σαν άτομο είμαι πολύ απλός.

Η θεωρία των ουμανιστών περί θρησκείας λέει: “Δούλεψε πολύ σκληρά και με κάποιο τρόπο θα διασωθείς ή θα κατακτήσεις την αθανασία”. Φυσικά πρόκειται για ένα μεγάλο ανέκδοτο, αφού η πρόοδος είναι μηδενική. Μπορεί να εξελίσσεται η τεχνολογία αλλά παρόλα αυτά δεν συμβαίνει καμία ηθική πρόοδος.

Βίωνα μια σοβαρή πτώση, συναισθηματική και κοινωνική. Ακολουθούσα την πορεία άλλων ροκ… ατυχημάτων – για την ακρίβεια πιστεύω ότι δεν θα είχα επιβιώσει στην δεκαετία του ’70, αν είχα συνεχίσει στον ίδιο δρόμο. Αλλά στάθηκα αρκετά τυχερός γιατί μέσα μου γνώριζα ότι αυτοκαταστρεφόμουν κι έπρεπε να κάνω κάτι δραστικό για να τραβήξω τον εαυτό μου έξω από αυτό. Έπρεπε να σταματήσω – κι αυτό έκανα.

Ημουν απένταρος. Κι έτσι, έγινα ροκ τραγουδιστής γιατί ήταν ένας διασκεδαστικός τρόπος να κερδίζω χρήματα και να έχω το χρονικό περιθώριο μιας πενταετίας προκειμένου να σχεδιάσω το επόμενο βήμα μου. Πριν από αυτό εργαζόμουν ως ζωγράφος. Σπούδασα διαφήμιση και προσπάθησα να εργαστώ ως διαφημιστής αλλά ήταν χάλια. Όμως ήμουν καλός με το μικρό μου σαξόφωνο κι έτσι παράτησα την διαφήμιση και είπα «ας δώσουμε στη ροκ μια ευκαιρία.

Σε όλα τα άλμπουμ μου υπάρχουν χαρακτήρες και ρόλοι.

Το δυστύχημα είναι ότι ήθελα να γίνω κινηματογραφικός σκηνοθέτης. Τελικά οι επιθυμίες μου συγχωνεύτηκαν όταν άρχισα να… ηχογραφώ ταινίες. Αυτή η σκέψη καθόρισε το περιεχόμενο των δίσκων μου. Τώρα ξέρω ότι αν πρόκειται να κυκλοφορήσω δίσκους, πρέπει να είναι άλμπουμ που θα χαίρομαι μουσικά, διαφορετικά πρέπει να σκηνοθετήσω εκείνο το γαμημένο φιλμ.

Εκπλήσσομαι με τους ανθρώπους που παίρνουν στα σοβαρά τα λεγόμενα μου. Εδώ δεν παίρνω εγώ σοβαρά τον εαυτό μου.

Οταν μπλοκάρω προσπαθώντας να ολοκληρώσω ένα στίχο καταφεύγω στην έσχατη πηγή μου: Στο δυσβάσταχτο παράλογο.

Δουλεύω καλά με άλλους ανθρώπους. Και χωρίς να είμαι μετριόφρων – ίσως να βρεις μια-δυο εξαιρέσεις σε αυτό – οι περισσότεροι μουσικοί με τους οποίους συνεργάστηκα έβγαλαν μαζί μου, τον καλύτερο τους εαυτό. Πιστεύω λοιπόν, ότι μπορώ να αναδεικνύω το απόσταγμα του ταλέντου των άλλων.

Είμαι σχιζοφρενικός; Η μια πλευρά του εαυτού μου ίσως είναι, η άλλη είναι στέρεη σαν βράχος. Ε, λοιπόν, δεν είμαι καθόλου σχιζοφρενικός. Είναι αλήθεια πως οι σκέψεις μου παίρνουν πολλές μορφές, κατακερματίζονται – συχνά σκέφτομαι έξι διαφορετικά πράγματα την ίδια στιγμή. Η μία σκέψη διακόπτει την άλλη… Οντας διάσημος απέφυγα να ανακαλύψω τον εαυτό μου. Κι αυτός είναι ο κυριότερος λόγος που ήθελα να είμαι αποδεκτός, ο λόγος που έβαζα το μυαλό μου να δουλεύει καλλιτεχνικά.

Ήταν μια προσωπική μου ανάγκη. Παρότι ήμουν πολύ ντροπαλός, ανακάλυψα ότι μπορώ να υπάρχω στη σκηνή μέσα από μια καινούργια ταυτότητα. Και στη συνέχεια ανακάλυψα ότι μπορώ να μεταμφιέζω αυτή την ταυτότητα σε έναν πραγματικό εαυτό. Η τουλάχιστον μια προσέγγιση του πραγματικού εαυτού επί σκηνής.

Αν είσαι εφευρέτης ανακαλύπτεις κάτι για να κάνεις με την ελπίδα ότι θα οι άνθρωποι θα το χρησιμοποιήσουν. Θέλω η τέχνη να είναι μια εξίσου πρακτική λειτουργία. Η Τέχνη μπορεί να είναι μια πολιτική αναφορά, μια σεξουαλική δύναμη, αλλά πρέπει να είναι πρακτική.

Εύχομαι να λειτουργώ σαν στήριγμα για τα τραγούδια μου. Θέλω να είμαι το όχημα τους. Να χρωματίζω το υλικό μου με την εικαστικότητα που έχει ανάγκη το τραγούδι μου.