Μυρτώ Παπαθανασίου: Έχει χρειαστεί να χαστουκίσω συνάδελφο πάνω στη σκηνή για να βάλω όρια

Λίγο πριν την απολαύσουμε στο Ολύμπια Δημοτικό Μουσικό Θέατρο, σε ένα σπάνιο γκαλά όπερας, με θέμα τον έρωτα και την αγάπη, συναντήσαμε τη σπουδαία λυρική τραγουδίστρια, που κάνει περήφανη τη χώρα μας στο εξωτερικό, για μια αποκλειστική συνέντευξη – δυστυχώς, μόνο μέσω τηλεφώνου, για λόγους υγειονομικής ασφάλειας.

Μεταξύ άλλων, μας μίλησε για τα επαγγελματικά και ηθικά αδιέξοδα εν μέσω πανδημίας, το μακρύ ταξίδι της από την πόλη της Λάρισας στα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου, τις περιπτώσεις #MeToo στον χώρο της όπερας, και την συνταγή της για έναν επιτυχημένο συνδυασμό διεθνούς καριέρας και οικογένειας.

Στο ρόλο της “Alcina”, Staatsoper Stuttgart

Από την πρώτη στιγμή, κατάλαβα ότι πρόκειται για κάτι που θα διαρκέσει πολύ, και που θα μας πάει πολύ πίσω. Ευτυχώς παρόλη την πανδημία ταξίδεψα αρκετά για την καριέρα μου, πήγα Ιταλία, Γερμανία, Βρυξέλλες, και με το που άνοιξαν τα θέατρα έκανα μια επανεκκίνηση. Μια επανεκκίνηση όμως, που για πρώτη φορά αισθανόμουν εύθραυστη, και αυτό ήταν κάτι πολύ διαφορετικό από οποιαδήποτε άλλη στιγμή της σταδιοδρομίας μου. Ποτέ πριν δεν υπήρξα τόσο ευάλωτη, ποτέ πριν δεν χρειάστηκε να δουλέψω τόσο πολύ για να υπερπηδήσω εμπόδια, να αντιμετωπίσω όλο αυτό το ντόμινο των ανατροπών, την απαισιοδοξία.

Από την πίστη στον εαυτό μου, τις σταθερές αξίες που έχω στη ζωή μου, την οικογένεια μου και δυο-τρεις φιλίες που αποτελούν τη βάση του οικοδομήματος μου. Πρέπει να πω όμως, ότι βλέπω τριγύρω μου ανθρωποφαγία, τοξικότητα από ανθρώπους, που ακόμα και αν το περίμενα, το βλέπω πια σε πολλαπλάσια κλίμακα. Επικρατεί στον κόσμο ένας διάχυτος εκνευρισμός, μια κατήφεια, σαν μια βόμβα που να είναι έτοιμη να εκραγεί. Κυριαρχεί πλέον στις ανθρώπινες σχέσεις το ένστικτο της επιβίωσης σε βάρος του πολιτισμού. Επίσης, έχεις να αντιμετωπίσεις έναν αόρατο εχθρό, που δεν ξέρεις που βρίσκεται. Βρίσκεται μπροστά σου, βρίσκεται στο υπνοδωμάτιο σου, στο αυτοκίνητο σου, στην πρόβα του θεάτρου, στο καμαρίνι, εκεί που περπατάς, εκεί που πας να χαλαρώσεις; Δεν υπάρχει στιγμή ηρεμίας. Για όλα αυτά νιώθω ευάλωτη. Στον αντίποδα βέβαια, από τους ανθρώπους που ούτως ή άλλως εκτιμούσα, βλέπω μια ακόμα μεγαλύτερη απλοχεριά, μια γενναιοδωρία ηθική και συναισθηματική.

Η ευαλωτότητα μου είναι ένα γόνιμο στοιχείο που με συντροφεύει σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μου

Μα φυσικά! Έτσι λειτουργεί ο μηχανισμός του να ψάχνεσαι, να θες να γίνεσαι καλύτερος, να θέλεις να πειραματιστείς σε καινούριους ρόλους, ή να ξαναπιάσεις παλιότερους, γιατί τώρα πιστεύεις, ότι μπορείς να τους αποδώσεις καλύτερα. Η ευαλωτότητα μου είναι ένα γόνιμο στοιχείο που με συντροφεύει σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μου. Υπάρχουν ας πούμε στιγμές στην καριέρα μου, όπως όταν σηκώνεται η αυλαία, που οι χτύποι της καρδιάς μου αυξάνονται κατακόρυφα και αισθάνομαι μεγάλη ανασφάλεια. Μετά αυτό καταλαγιάζει, και επιστρέφω στην ιδέα, ότι είμαι μόνη, είμαι εδώ, είμαι εγώ, το κοινό, η ορχήστρα, ο μαέστρος, και κάπως έτσι ελπίζω, ότι τελικά αποδίδω.

Στην όπερα “Traviata”, Teatro dell’Opera di Roma

Όχι, παρά μόνο αν δεν είμαι καλά στην υγεία μου και πρέπει να με προσέξω, να με φροντίσω. Κατά τα άλλα, δεν με βάζω σε γυάλα. Θέλω να χαρώ τη ζωή φυσιολογικά.

Πάντα όταν πρωτοεμφανίζομαι σε ένα θέατρο νιώθω τεράστια ευθύνη. Γιατί δεν είμαι του σπιτιού, della casa όπως λένε οι Ιταλοί. Οικειότητα από την άλλη μπορεί να έχω αποκτήσει με κάποιους συνεργάτες μου, μαέστρους, σκηνοθέτες, τραγουδιστές, που να νιώθω πιο άνετα μαζί τους. Με τα θέατρα διατηρώ μια καλή σχέση, αλλά όπως και να το κάνεις, τα θέατρα αλλάζουν χέρια συχνά.

Η επιτυχία μου νομίζω οφείλεται απλά στο ότι κάθισα, μελέτησα και σιγούρεψα την τεχνική μου και το σώμα μου

Το ταξίδι μου είχε πολλά εμπόδια. Είχε όμως παράλληλα μπόλικη αφοσίωση και στοχοπροσήλωση σε αυτό που ονειρευόμουν να κάνω. Ο πρώτος και δεύτερος χρόνος που έζησα στην Ιταλία ήταν πολύ δύσκολος – δεν θα το ξεχάσω ποτέ! Μόνη, ξένη, με μεγάλες οικονομικές δυσκολίες… Η επιτυχία μου νομίζω οφείλεται απλά στο ότι κάθισα, μελέτησα και σιγούρεψα την τεχνική μου και το σώμα μου.

“Τόσκα” στις Βρυξέλλες τον Ιούνιο 2021.

Πολύ νωρίς, λίγο μετά που έφυγα για το εξωτερικό. Υπέγραψα τρια μεγάλα συμβόλαια, σχεδόν ταυτόχρονα, με το Teatro Regio στο Τορίνο, την Όπερα τουΜόντε Κάρλο και την Opera Comique στο Παρίσι. Όχι και άσχημα για ξεκίνημα… Η δυσκολία βέβαια είναι μετά, να έχεις την ευθυκρισία να επιλέγεις σε κάθε στιγμή σωστά το ρεπερτόριο σου, τους ρόλους σου. Να μην καείς από έναν ατζέντη, όταν δει ότι είσαι άλογο κούρσας.

Αυτό είναι καθαρά θέμα διαίσθησης και ενστίκτου για μένα. Οι επιλογές μου είναι κομμάτι της προσωπικότητας μου. Έχουν να κάνουν με το πώς είμαι φτιαγμένη. Πιστεύω ότι οι σωστές επιλογές σε κάθε τομέα, είναι όπως το μουσικό αυτί, η μουσικότητα, το ταλέντο. Μπορείς να διδάξεις το ταλέντο; Είναι μάταιο να βασίζεσαι πάντα σε έναν μέντορα. Έρχεται κάποτε η στιγμή που μπορείς και οφείλεις να αναλάβεις την ευθύνη των επιλογών σου και την καθοδήγηση του εαυτού σου.

Έχω πει ένα, που ακόμα καμιά φορά σκέφτομαι, ότι ίσως έπρεπε να έχω πει ναι. Ήταν για έναν μεγάλο ρόλο σε ένα μεγάλο θέατρο. Τέλος πάντων, ακολούθησα την καρδιά μου τότε, η οποία με πήγαινε αλλού. Γενικά έχω πει αρκετά όχι στην καριέρα μου για να μην καώ. Όπως δυστυχώς συνέβη σε πολλούς συναδέλφους μου που ξεκινήσαμε μαζί.

Μιλάμε για μια τεράστια, επιβλητική σκηνή, με τεράστιο βάθος, και δυστυχώς δεν είχαμε πολλές πρόβες πάνω στη σκηνή. Αυτό ήταν μια τεράστια δυσκολία για μένα, καθώς έκανα και ντεμπούτο στο θέατρο αλλά και ντεμπούτο στον ρόλο. Η ορχήστρα όμως ήταν συγκλονιστική, με έναν ήχο που έρεε απίστευτα, και τα έκανε όλα πιο εύκολα.

“Semiramide”, Vlaamse Opera

Την εμμονική προσοχή στην παραμικρή λεπτομέρεια. Και να μελετάω το λιμπρέτο σαν κείμενο, σαν πρόζα, σαν ηθοποιός.

Έχω έρθει σε αμήχανες καταστάσεις και τις έχω αντιμετωπίσει αναλόγως. Τις περισσότερες φορές ήταν αρκετό να το συζητήσω για να τεθούν τα όρια. Ωστόσο μια φορά χρειάστηκε να δώσω πάνω στη σκηνή ένα χαστούκι σε έναν παρτενέρ μου. Ήταν ευτυχώς μέσα στη συνθήκη του ρόλου όποτε ταίριαξε σκηνικά. Κατά τα άλλα προσπαθώ πρώτα με διπλωματικό τρόπο.

Φυσικά είναι μια πολλή θετική εξέλιξη. Να πω όμως, ότι είναι πολύ λεπτή η γραμμή μεταξύ του τι λέγεται και του τι έχει συμβεί πραγματικά. Έχω δει μπροστά μου ανθρώπους να περιτριγυρίζουν σημαντικούς παράγοντες του χώρου, και να τους προκαλούν, προσπαθώντας να αναρριχηθούν, να κερδίσουν μια θέση, ή να ανοίξουν μια πόρτα στα θέατρα. Υπάρχει οπωσδήποτε η μια πλευρά των θυμάτων κακοποίησης, αλλά υπάρχει και μια άλλη σκοτεινή πλευρά, εκείνων που θα έκαναν τα πάντα για τη διασημότητα.

“Ιφιγένεια εν Αυλίδι’ Theater an der Wien

Εγώ προσωπικά αν κάτι με ενοχλεί στον συνεργάτη μου, ή με κάποιον τρόπο η συμπεριφορά του με προσβάλει, το λέω πρώτα ιδιαιτέρως με αυστηρό τρόπο, και αν συνεχίσει να μη με σέβεται, θα το πω ακόμα και μπροστά σε όλους στην πρόβα. Ευτυχώς δεν έχει χρειαστεί να χειριστώ καταστάσεις που ο άλλος επιμένει πολύ περισσότερο από αυτό.

Εάν παρόλη την προσπάθεια να δώσεις σε κάποιον να καταλάβει, εκείνοςπροχωρά ενάντια στις δικές σου επιθυμίες, και δεν μπορείς να συνεργαστείς, τότε αποχωρείς! Kι ας κλείσει μία πόρτα, κι ας ακυρωθεί ενα συμβόλαιο. Ειλικρινα πιστεύω, ότι δεν μπορεί ένα άτομο στο οποίο δεν υπεκυψες, να κρατά την πορεία σου ή την καριερα σου στα χέρια του, και να σε καταστρεψει. Θα αναζητήσεις αλλού ευκαιρίες, θα τα καταφέρειςσε άλλο θεατρο. Με πίστη στην αξία σου συνεχίζεις μπροστά.

Δεν με κουράζει να διασπώμαι σε πολλά επίπεδα. Νιώθω ότι έτσι πετυχαίνω μια ισορροπία που με εκφράζει στη ζωή μου

Για να είναι επιτυχημένος ο συνδυασμός χρειάζεται πολύ υψηλά προσόντα προγραμματισμού και διαχείρισης χρόνου. Χρειάζεται να μάθεις να συνθέτεις και να αντέχεις να γίνεσαι κομμάτια. Αλλά εμένα μου αρέσει να γίνομαι κομμάτια. Ποτέ δεν με πείραξε η κούραση, το ξενύχτι πάνω από το παιδί μου, κι ας είχα παράσταση την επομένη. Δεν με πείραξε για παράδειγμα που έπρεπε να θηλάζω τη μικρή μου και ταυτόχρονα να έχω πρόβες στο θέατρο καθημερινά. Και πάντα αφουγκράζομαι το μητρικό μου ένστικτο. Αν δω ότι το παιδί μου με χρειάζεται αυτή τη στιγμή, θα θυσιάσω μία δουλειά, ένα κοντσέρτο για να είμαι μαζί της, για να δώσω χρόνο και ενέργεια στη σχέση μας. Είμαι άνθρωπος πάντως που δεν με κουράζει να διασπώμαι σε πολλά επίπεδα. Νιώθω ότι έτσι πετυχαίνω μια ισορροπία που με εκφράζει στη ζωή μου. Κάποιοι άλλοι άνθρωποι χρειάζονται μονομέρεια. Εμένα πάντοτε μου άρεσαν οι δύσκολες πίστες.

Έχει τύχει να τραγουδάω στη Βαρκελώνη, γενική, προγενική και όλη την τελευταία εβδομάδα των προβών, που δεν μπορούσα με τίποτα να φύγω, και ταυτόχρονα να έχω την κόρη μου στο νοσοκομείο στην Αθήνα. Μόλις κατέβαινα από τη σκηνή, έτρεχα κι έπαιρνα αμέσως τηλέφωνο για να την ακούσω. Τα βράδια, σχεδόν άυπνη. Πολύ μεγάλη αγωνία. Έμαθα όμως ότι η δεξαμενή των δυνάμεων και της αντοχής μου είναι πολύ μεγάλη. Μεγαλύτερη από όσο νόμιζα. Πολλές φορές νομίζουμε, ότι είμαστε πιο αδύναμοι, ενώ είμαστε πιο δυνατοί. Επίσης προσπαθώ να παίρνω την κόρη μου μαζί μου όσο περισσότερο μας επιτρέπουν οι συνθήκες. Την είχα μαζί μου για μια εβδομάδα όταν τραγουδούσα στο Covent Garden για παράδειγμα.

Θα θυσιάσω μια δουλειά για να περάσω χρόνο με την κόρη μου

Ποτέ δεν βρίσκω λύσεις για μελλοντικά προβλήματα. Βρίσκω λύσεις για προβλήματα που με απασχολούν τώρα. Αλήθεια δεν ξέρουμε τι μας ξημερώνει και αυτό είναι μια δύσκολη συνειδητοποίηση που όλοι κατακτούμε τώρα. Σιγά-σιγά. Βήμα-βήμα. Αυτή είναι η φιλοσοφία μου.

Ναι, είναι γεγονός. Είμαι ικανοποιημένη!