Tadashi Suzuki: “Πολιτισμός είναι το σώμα”

Πρωτοπόρος στις εκπαιδευτικές μεθόδους του θεάτρου και ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες στον κόσμο, o Tadashi Suzuki με αυτό το βιβλίο ανοίγει την πόρτα στις φιλοσοφικές και πρακτικές προσεγγίσεις του στη σκηνή και παρέχει μια διεξοδική και κατανοητή διατύπωση των ιδεών και των πεποιθήσεών του πάνω στο θέατρο αλλά και στη ζωή.

Το Πολιτισμός είναι το Σώμα θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για τον σύγχρονο σκηνοθέτη, τον δραματουργό, τον ηθοποιό, τον φοιτητή δραματικής σχολής ενώ πέρα από τους θεατρόφιλους και τους επαγγελματίες του χώρου απευθύνεται και στους λάτρεις της ιαπωνικής κουλτούρας καθώς και σε κάθε φιλομαθή αναγνώστη εν γένει.

Η φιλοσοφία του και ο τρόπος που προσεγγίζει τη ζωή και το θέατρο είναι αναμφίβολα πηγή έμπνευσης και δίνουν αρκετή τροφή για σκέψη στον σκεπτόμενο άνθρωπο του 21ου αιώνα.

“Από το καλλιτεχνικό του σπίτι στο μικρό χωριό της Τόγκα στις Ιαπωνικές Άλπεις, η επιρροή του Ταντάσι Σουζούκι απλώθηκε σε όλον τον κόσμο, υπερβαίνοντας πολιτισμικά και πολιτικά σύνορα. Το τολμηρό του όραμα, γύρω από το πού μπορεί να φτάσει το θέατρο και τι μπορεί να καταφέρει, δεν χωράει κανέναν συμβιβασμό, παραμένοντας όμως εξαιρετικά γενναιόδωρο.

Οι ρηξικέλευθες παραγωγές και οι μέθοδοι άσκησης της SCOT έχουν εμπνεύσει και εξακολουθούν να εμπνέουν γενιές καλλιτεχνών του θεάτρου και θεατών. Τη μέρα που γνώρισα τον Σουζούκι η πορεία της ζωής μου άλλαξε τροχιά οριστικά και αμετάκλητα. Η ίδια η ύπαρξη του SITI (Saratoga International Theatre Institute) και της ομάδας του οφείλεται στην ενόραση, την υψίνοια και την αποφασιστικότητα του Σουζούκι.”

“Εκείνο που με εντυπωσιάζει περισσότερο στη δουλειά του Ταντάσι Σουζούκι είναι η μαεστρία και η ακρίβεια με τις οποίες μεταχειρίζεται τον χρόνο και τον χώρο. Για μιάμιση με δύο ώρες, η χρήση του ήχου, οι καθαρές σκηνικές μεταβάσεις, η θηριώδης δύναμη των ηθοποιών του, και όλα αυτά συμπυκνωμένα μέσα από το μοναδικό σκηνοθετικό του όραμα, δημιουργούν μια συνεχή ισχυρή ροή ενέργειας που κεραυνοβολεί το κοινό• μια συγκλονιστική τεχνική που απαιτεί εξαιρετική προσοχή και συγκέντρωση από πλευράς του θεατή. Η μοναδική και ακραία απαιτητική μέθοδός του για την εκπαίδευση των ηθοποιών τον κατέστησε Μέγιστο Δάσκαλο σπανιοτάτου είδους, και του επέτρεψε να δημιουργήσει μια ομάδα που ακόμα και σήμερα, στην εποχή που όλα αλλάζουν τάχιστα, συνεχίζει να προωθεί την εξέλιξη του σύγχρονου θεάτρου.”

“Στην Αμερική το θέατρο είναι κατά κύριο λόγο νατουραλιστικό. Οι άνθρωποι θέλουν να αισθάνονται άνετα.Θέλουν να μπορούν να ταυτιστούν εύκολα και γρήγορα με την κατάσταση. Τα θέλουν όλα έτοιμα, τυλιγμένα σε κουτί με έναν ωραίο φιόγκο από πάνω. Πιστεύω όμως πως, ιδανικά, θέλεις να φύγεις από το θέατρο και να το κουβαλάς ακόμη μαζί σου, να συνεχίσεις το σκέφτεσαι και να προβληματίζεσαι πάνω σε όσα είδες. Το συναρπαστικό με τη δουλειά του Σουζούκι είναι πως πηγαίνουμε στο θέατρο και μας περιμένει μια έκπληξη. Μας φέρνει σε θέση να πρέπει να σκεφτούμε επάνω σε όσα είδαμε, και τελικά φεύγουμε από το θέατρο και το σκεφτόμαστε ακόμη. Πιστεύω πως κατά μία έννοια η δουλειά μου είναι κοντά σε αυτό που κάνει ο Σουζούκι. Θέατρο που πρέπει να ξανασκεφτείς. Περισσότερο θέτει ερωτήσεις, παρά δίνει απαντήσεις.”

Στην απόφασή μου να μεταφράσω το βιβλίο του Ταντάσι Σουζούκι καθοριστικό ρόλο έπαιξε η ανάγκη μου ως ηθοποιός και ως θεατρολόγος να καλυφθεί το κενό που υπάρχει στην ελληνική βιβλιογραφία του θεάτρου γύρω από το θέατρο της Ιαπωνίας και συγκεκριμένα γύρω από τον ίσως σημαντικότερο σύγχρονο ιάπωνα σκηνοθέτη-θεατράνθρωπο, του οποίου το έργο απασχολεί κοινό, κριτικούς και καλλιτέχνες σε ολόκληρη την υφήλιο.

Πέρα από το Πολιτισμός είναι το Σώμα, στα ελληνικά δεν έχει γραφτεί ή μεταφραστεί άλλο βιβλίο μέχρι σήμερα για τον Ταντάσι Σουζούκι και το θέατρό του, παρότι μιλάμε για έναν από τους σπουδαιότερους θεατρικούς καλλιτέχνες παγκοσμίως, συνιδρυτή της Θεατρικής Ολυμπιάδας (μαζί με τους: Θεόδωρο Τερζόπουλο, Bob Wilson, Heiner Muller, Yuri Liubimov και άλλους), και μάλιστα έναν άνθρωπο που μεγάλο μέρος της δουλειάς του ασχολείται με τους αρχαίους έλληνες τραγικούς και ειδικότερα στον Ευριπίδη.

Ο Ταντάσι Σουζούκι είναι σκηνοθέτης και ιδρυτής της Suzuki Company of Toga (SCOT), με έδρα το χωριό Τόγκα στα βουνά του νομού Τογιάμα.

Είναι ο εμπνευστής του πρώτου διεθνούς θεατρικού φεστιβάλ της Ιαπωνίας (Φεστιβάλ της Τόγκα) και δημιουργός της Μεθόδου Σουζούκι για την Άσκηση των Ηθοποιών. Είναι μέλος της Διεθνούς Επιτροπής της Θεατρικής Ολυμπιάδας, ιδρυτικό μέλος του Φεστιβάλ BeSeTo (μαζί με κορυφαίους θεατρικούς καλλιτέχνες της Ιαπωνίας, της Κορέας και της Κίνας), έχει διατελέσει γενικός καλλιτεχνικός διευθυντής του Κέντρου Παραστατικών Τεχνών της Σιζουόκα (Sizuoka Performing Arts Center/SPAC, 1995-2007) και πρόεδρος του συμβουλίου των σκηνοθετών του Ιδρύματος Παραστατικών Τεχνών της Ιαπωνίας (NBS-Japan Performing Arts Foundation, 2000-2010), το εθνικό δίκτυο επαγγελματιών του θεάτρου στην Ιαπωνία.

Έχει διασκευάσει και σκηνοθετήσει τα έργα Δραματικά Πάθη, Τρωάδες, Διόνυσος, Βασιλιάς Ληρ, Συρανό ντε Μπερζεράκ, Μαντάμ ντε Σαντ και πολλά άλλα. Εκτός από παραγωγές με την ομάδα του, έχει σκηνοθετήσει μεγάλο αριθμό παραστάσεων σε διεθνείς συνεργασίες, όπως Η Ιστορία του Ληρ (συμπαραγωγή με τέσσερα κορυφαία θέατρα των Η.Π.Α.), Βασιλιάς Ληρ (με το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας), Οιδίπους (συμπαραγωγή της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας και του Ντίσελντορφ Σάουσπιλχάουζ), Ηλέκτρα (παραγωγή του Κέντρου Τεχνών του Ανσάν, του Θεάτρου Τεχνών ARKO της Κορέας και του Θεάτρου Ταγκάνκα).

Δίδαξε τη μέθοδό του σε σχολές και σε θέατρα σε όλον τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων της Σχολής Τζούλιαρντ στη Νέα Υόρκη και του Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας. Θεωρητικά του κείμενα έχουν δημοσιευτεί σε πολλές εκδόσεις. Εκτός από αυτό το βιβλίο κυκλοφορεί το The Way of Acting που εξέδωσε το Theatre Communications Group το 1986. Επίσης, οι εκδόσεις του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ έχουν εκδώσει το The Theatre of Suzuki Tadashi στη σειρά «Directors in Perspective», αφιερωμένη στους εξέχοντες θεατρικούς σκηνοθέτες του 20ού αιώνα. Η σειρά περιλαμβάνει εργασίες για τον Μέγιερχολντ, τον Μπρεχτ, τον Στρέλερ, τον Πήτερ Μπρουκ και τον Ρόμπερτ Γουίλσον, ανάμεσα σε άλλους. Ο Σουζούκι δεν είναι μόνο ένας κορυφαίος θεατρικός σκηνοθέτης παγκοσμίως αλλά και ένας φιλόσοφος, του οποίου η σκέψη και η πρακτική ασκούν τεράστια επιρροή στο θέατρο.

Το κυρίαρχο ενδιαφέρον του επικεντρώνεται στη διάρθρωση και τη δομή της θεατρικής ομάδας, στη δημιουργία και τη χρήση του θεατρικού χώρου και στην υπέρβαση των πολιτισμικών και εθνικών ορίων, με στόχο το αποτέλεσμα να είναι πραγματικά πανανθρώπινο. Ο Σουζούκι εγκαθίδρυσε στην Τόγκα ένα από τα μεγαλύτερα διεθνή κέντρα θεάτρου στον κόσμο. Περιτριγυρισμένο από το όμορφο, άγριο δάσος της Τόγκα, το συγκρότημα περιλαμβάνει 6 θέατρα, αίθουσες προβών, γραφεία, καταλύματα, εστιατόρια, και πολλά άλλα.

Οι δραστηριότητές του ως σκηνοθέτη από τη μία, δημιουργώντας πολυγλωσσικές και πολυπολιτισμικές παραγωγές, και ως παραγωγού του Φεστιβάλ της Τόγκα από την άλλη, φέρνοντας κοντά ανθρώπους από όλον τον κόσμο στο πλαίσιο ενός κοινού θεατρικού οράματος, αντιπροσωπεύουν μια επιθετικά ενεργητική και δημιουργική προσέγγιση στην αντιμετώπιση των θεμελιωδών ζητημάτων των καιρών μας.