Αποστακτήρια, εκκλησίες, εστιατόρια: Τι επιφύλασσε το μέλλον για οκτώ παλιούς κινηματογράφους;

Όλα ξεκίνησαν το 2005, όταν οι Γάλλοι φωτογράφοι Yves Marchand και Romain Meffre, ταξίδεψαν στο Ντιτρόιτ του Μίσιγκαν, για να αποτυπώσουν μέσα από τον φωτογραφικό τους φακό εκείνο που οι ίδιοι αποκαλούν «τα ερειπωμένα και αρχετυπικά κτίρια μιας σύγχρονης αμερικάνικης πόλης».

Όταν αντίκρισαν το άδειο πλέον δεκαοκτώ ορόφων κτίριο από τούβλα, το οποίο το 1928 στέγαζε γραφεία και τον πρώτο κινηματογράφο του Ντιτρόιτ, αισθάνθηκαν δέος, όπως δήλωσαν και οι ίδιοι: «Ανακαλύπτοντας αυτό το «κινηματογραφικό παλατάκι» σε τέτοιο στάδιο παρακμής, με το λευκό φως να τρυπώνει από μια τρύπα στη στέγη λούζοντας το ισπανο-γκόθικ ντεκόρ, μας συγκίνησε. Αισθανθήκαμε σαν να μπαίνουμε σε έναν χώρο λατρείας».

Με τη βοήθεια του CinemaTreasures.org, μιας ιστοσελίδας αφιερωμένης στις κινηματογραφικές αίθουσες προβολών παγκοσμίως και του οργανισμού Theatre Historical Society of America (THSA), οι Yves Marchand και Romain Meffre ξεκίνησαν ένα ταξίδι ανακάλυψης χιλιάδων σινεμά των αρχών του 20ου αιώνα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και τον Καναδά. Όλα ρημαγμένα και με την πτώση τους να πυροδοτείται από την έλευση της τηλεόρασης τη δεκαετία του 1950.

Οι δύο φωτογράφοι πέρασαν τα επόμενα δεκαπέντε χρόνια απαθανατίζοντας τα. Το νέο τους βιβλίο με τίτλο «Movie Theaters», το οποίο κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2021, περιλαμβάνει φωτογραφίες του εσωτερικού και του εξωτερικού χώρου διακοσίων είκοσι από τους εν λόγω κινηματογράφους. «Μείναμε έκπληκτοί από την προσοχή στη λεπτομέρεια και τον εκλεκτικισμό αυτών των χώρων. Η αρχιτεκτονική είχε σκοπό να σαγηνεύσει το νέο κοινό, να σε κάνει να αισθανθείς ιδιαίτερος όσο θα βρίσκεσαι εκεί», σχολίασε το καλλιτεχνικό δίδυμο.

Παράλληλα, οι Marchand και Meffre σοκαρίστηκαν από το γεγονός πόσα από αυτά τα σινεμά ξεχάστηκαν με το πέρασμα του χρόνου. Κάποια μετατράπηκαν σε πάρκινγκ, άλλα σε χώρους εμπορίας διαμαντιών ή εφοδιασμού επιχειρήσεων: «Μπήκαμε σε ένα που τώρα είναι σουπερμάρκετ και ζητήσαμε τον υπεύθυνο. Αν ήμασταν τυχεροί, μας άφηναν να εξερευνήσουμε τους πάνω χώρους. Εκεί ίσως ανακαλύπταμε κινηματογράφους που έμεναν άθικτοι για 50 με 60 χρόνια και τώρα χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες. Ήταν μια αρκετά συναρπαστική διαδικασία».

Καθώς μερικά από αυτά τα σινεμά αναμένουν την εκπόνηση νέων σχεδίων και την απαιτούμενη χρηματοδότηση που θα τους επιτρέψει να επαναλειτουργήσουν, άλλα λειτουργούν ως εκκλησίες, κέντρα γυμναστικής, ακόμα και ως αποστακτήρια. Σύμφωνα με τους Marchand και Meffre τα γυμναστήρια μαζί με τις εκκλησίες αποτελούν μια από τις πιο συχνές «επαναχρησιμοποιήσεις» των χώρων αυτών.

Παρακάτω ακολουθούν μερικοί από τους κινηματογράφους που συναντάμε στο βιβλίο, οι οποίοι αν και σήμερα σφύζουν από δραστηριότητα έχουν αφήσει, ωστόσο, τις «κινηματογραφικές ημέρες» δόξας τους πίσω.

«Μετά το Κραχ δεν υπήρχαν λεφτά για επένδυση σε μεγάλους κινηματογράφους», σχολιάζουν οι Yves Marchand και Romain Meffre, «η τάση ευνοούσε τις μικρότερες και πιο απλές κινηματογραφικές αίθουσες».

Αυτό ακριβώς συνέβη στo Smyrna Theatre, ένα σινεμά εξακοσίων θέσεων με ένα μικρό θεωρείο και ένα σχετικά απλοϊκό εξωτερικό από τούβλο, το οποίο άνοιξε το 1948 γεφυρώνοντας το χάσμα ανάμεσα στους μεγαλοπρεπείς κινηματογράφους της δεκαετίας του 1920 και 1930 και τα multiplex των ’60ς και των ’70ς. Ύστερα από τριάντα χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας, ο συγκεκριμένος κινηματογράφος έκλεισε, ενώ οι νέοι ιδιοκτήτες του το μετέτρεψαν σε κατάστημα υδραυλικών ειδών αφαιρώντας σημαντικά διακοσμητικά στοιχεία όπως τις τοιχογραφίες και την αψίδα που χώριζε την οθόνη από την πλατεία.

Όταν στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας η ιδιοκτησία πέρασε στα χέρια των Mike Rasmuseen και Ron Gomes, Jr, το πρώην σινεμά αυτό χρησιμοποιήθηκε ως ένα μικρό αποστακτήριο. Οι νέοι ιδιοκτήτες σύμφωνα με τους φωτογράφους «αναγνώριζαν την ιστορικότητα του χώρου και αποφάσισαν να διατηρήσουν ότι απέμεινε», συμπεριλαμβανομένης της αρχικής σκηνής και της νωπογραφίας που κοσμεί την οροφή.

Σχεδιασμένος από τους αρχιτέκτονες Timothy L. Pflueger και James Rupert Miller, ο 1.625 θέσεων κινηματογράφος Alhambra άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του το 1926. Με την περίτεχνη διακόσμηση του, η οποία περιλάμβανε επιβλητικές αψίδες σε μαυριτανικό στυλ, ταβάνια με ακτινωτά μοτίβα και ασιατικά βάζα να προσελκύει τα πλήθη για χρόνια. Η μείωση των εσόδων, ωστόσο, οδήγησε τους ιδιοκτήτες του να εφαρμόσουν καθοριστικές αλλαγές στον χώρο και τη λειτουργία του, στην προσπάθεια τους να περιορίσουν τις οικονομικές απώλειες.

Το 1997 το Alhambra Theatre έκλεισε οριστικά τις πόρτες του. Σήμερα στεγάζει υποκατάστημα της αλυσίδας γυμναστηρίων Crunch Fitness. Oι πελάτες ασκούνται μπροστά από την οθόνη η οποία εξακολουθεί να λειτουργεί και ενίοτε προβάλει ταινίες. Το ιδιαίτερο της συγκεκριμένης περίπτωσης έγκειται στο γεγονός ότι οι αυθεντικές διακοσμητικές λεπτομέρειες του πρώην σινεμά έχουν επιβιώσει, σε αντίθεση με άλλους κινηματογράφους στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου η διακόσμηση αφαιρέθηκε τις δεκαετίες του 1950 και 1960 γιατί δεν θεωρήθηκε αρκετά μοντέρνα.

Ο 1,030 θέσεων κινηματογράφος Plains Theatre εγκαινιάστηκε στο Rosswell του Νέου Μεξικού το 1946, ένα χρόνο πριν λάβει χώρα σε αυτή τη μικρή αμερικανική πόλη ένα από τα πιο παράξενα περιστατικά στην ιστορία. Όταν το 1947 ένας τοπικός ραντζιέρης ισχυρίστηκε ότι ένας «ιπτάμενος δίσκος» συνετρίβη στο χωράφι του, το Roswell μετατράπηκε αυτομάτως σε τουριστική ατραξιόν και κέντρο θεωριών συνωμοσίας. Με την αμερικανική κυβέρνηση, ωστόσο, να ανακοινώνει ότι πρόκειται για ένα ερευνητικό «μετεωρολογικό μπαλόνι» της αεροπορίας.

Ο κινηματογράφος 1,030 θέσεων με την μαρκίζα σε στυλ Άρτ Ντεκό και την ευρύχωρη αίθουσα, σχεδιασμένος από τον διακεκριμένο αρχιτέκτονα Jack Corgan, αποτελούσε το κυριότερο σινεμά της πόλης για δεκαετίες ολόκληρες, έως ότου το ενδιαφέρον των θεατών στραφεί στην τηλεόραση. Το 1991 ένας από τους μάρτυρες του υποτιθέμενου περιστατικού του 1947, ο Glenn Dennis, εξαγόρασε το κτίριο μετατρέποντας το σε μη-κερδοσκοπικό Διεθνές Μουσείο και Ερευνητικό Κέντρο για ΑΤΙΑ. «Αυτή η συγκεκριμένη μετατροπή ανήκει στον ίδιο χώρο μυθολογίας και φανταστικού όπως και οι ταινίες», σχολιάζουν οι Yves Marchand και Romain Meffre.

Ο 826 θέσεων κινηματογράφος Webb Theatre στην Gastonia της Βόρειας Καρολίνας λειτούργησε από το 1927 έως το 1951, όταν και αγοράσθηκε από τον Δήμο ως αποθήκη λιανεμπορίου. Διατηρώντας, ευτυχώς, το μεγαλύτερο μέρος της εσωτερικής του διακόσμησης, συμπεριλαμβανομένου του εξώστη και των γύψινων διακοσμητικών ανάγλυφων, άθικτα.

Το 2015 ένας εστιάτορας πήρε το μέρος και το μετέτρεψε στο εστιατόριο πολυτελείας Webb Custom Kitchen όπου τα πιάτα με το Ribeye και το «θωρακισμένο στο τηγάνι» λαυράκι πάνε χέρι χέρι με τη μαγεία του σινεμά. Ο Morasso με αρκετή επιμονή κατάφερε να αποκαταστήσει κάποιες από τις αρχικές αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες του Webb Theatre, όπως το προσκήνιο με τα διακοσμητικά του μοτίβα που αναπαριστούν κεφάλια Σφίγγας, ενώ το ξαναέβαψε σε αποχρώσεις του χρυσού και του ασημί σαν ένα φόρο τιμής στη χρυσή εποχή του Χόλυγουντ. Η κουζίνα τοποθετήθηκε εκεί που κάποτε ήταν ο χώρος της ορχήστρας, ενώ στην οθόνη του παλιού κινηματογράφου εξακολουθούν να προβάλλονται ασπρόμαυρες ταινίες.

Για τους Yves Marchand και Romain Meffre πρόκειται για μια από τις καλύτερες μετατροπές που αντίκρισαν κατά τη διάρκεια της έρευνας τους.

Ο πάλαι ποτέ 1.550 θέσεων χώρος για βωντβίλ θεάματα και ταινίες του βωβού κινηματογράφου τώρα προσελκύει πελάτες σε αναζήτηση προϊόντων ομορφιάς και περιποίησης. Το Runnymede Theatre βρίσκεται στην πόλη Τορόντο του Καναδά και εγκαινιάστηκε το 1927, σχεδιασμένο να δίνει την αίσθηση του εξωτερικού χώρου με το ταβάνι να αναπαριστά τον καταγάλανό ουρανό.

Το «Runny», όπως αποκαλείται από τους ντόπιους, έχει γνωρίσει αρκετές μετατροπές από όταν πρωτοάνοιξε τις πόρτες του. Ως αίθουσα για παιχνίδια Μπίνγκο στα ’70ς, ως κινηματογράφος multiplex στα ’80ς και ως βιβλιοπωλείο στις αρχές της νέας χιλιετίας. Από το 2015 ο χώρος αποτελεί πολυκατάστημα της καναδικής αλυσίδας Shoppers Drug Mart. Ενώ έχει διατηρήσει αρκετά από τα αρχικά αρχιτεκτονικά του στοιχεία όπως ένα γυάλινο εκδοτήριο εισιτηρίων ή την πινακίδα «Runnymede» πάνω από τη σκηνή εκεί που τώρα τοποθετούνται προϊόντα ομορφιάς.

Το Loma Theatre, σχεδιασμένο από τον S. Charles Lee, έναν από τους πιο διακεκριμένους αρχιτέκτονες της Δυτικής Ακτής, λειτουργούσε ως κινηματογράφος από το 1945 έως το 1987. Το κτίριο επρόκειτο να κατεδαφιστεί αλλά σώθηκε την τελευταία στιγμή από την αλυσίδα βιβλιοπωλείων Barnes & Noble η οποία το μετέτρεψε σε βιβλιοπωλείο το 1989.

Τα 1,188 καθίσματα της αίθουσας έχουν δώσει πλέον τη θέση τους σε σειρές από ράφια γεμάτα βιβλία, ωστόσο η οθόνη προβολής παραμένει άθικτη, ενώ το παλιό σνακ μπαρ χρησιμοποιείται πως ταμείο. Άθικτο παραμένει και το εντυπωσιακό εξωτερικό του κτιρίου με τη μαρκίζα και την πινακίδα νέον η οποία αναγράφει «Loma».

Σύμφωνα με τους Γάλλους φωτογράφους το συγκεκριμένο κτίριο αποτέλεσε «πρότυπο για τα μελλοντικά εμπορικά κέντρα με μια τεράστια μαρκίζα την οποία διακρίνεις από μεγάλη απόσταση και όλον αυτό τον χώρο για πάρκινγκ». 

Με την περίτεχνα ζωγραφισμένη οροφή του και τoυς κίονες που θυμίζουν κάποια εξωτική τοποθεσία, είναι σίγουρο ότι το 1,402 θέσεων Rivoli Theatre χτίστηκε για να εντυπωσιάσει. Ο συγκεκριμένος κινηματογράφος άνοιξε το 1926 από την επιχείρηση Golden State Theatre and Realty Corporation, στην οποία ανήκαν δεκάδες σινεμά στον κόλπο του Σαν Φρανσίσκο. Ως κινηματογράφος έκλεισε τη δεκαετία του 1950. Σήμερα χρησιμοποιείται ως κατάστημα 99¢ Only Store. 

«Αν και το κτίριο παραμένει εντυπωσιακό ωστόσο το θέαμα είναι λίγο αποκαρδιωτικό» εξηγούν οι Yves Marchand και Romain Meffre «κάποτε υπήρξε ένας χώρος όπου ο κόσμος ερχόταν να ονειρευτεί μια διαφορετική ζωή και να ταξιδέψει με τη φαντασία του. Τώρα βλέπεις ένα σουπερμάρκετ να καταλαμβάνει την αίθουσα.

Για να είμαστε όμως δίκαιοι, ο τωρινός ιδιοκτήτης αφαίρεσε την ψευδοροφή που είχαν τοποθετήσει προηγούμενοι ιδιοκτήτες μετά το κλείσιμο του κινηματογράφου και η οποία κάλυπτε το αριστουργηματικά ζωγραφισμένο ταβάνι». 

Σύμφωνα με τους Γάλους φωτογράφους του βιβλίου τα περισσότερα σινεμά που είχαν την τύχη να επαναχρησιμοποιηθούν μετατράπηκαν σε εκκλησίες. Ο τεράστιος και εντυπωσιακός κινηματογράφος Valencia Theatre, σχεδιασμένος από τον αρχιτέκτονα John Eberson, άνοιξε το 1929 και άνηκε στην αλυσίδα κινηματογράφων «Loew’s Wonder Theatres».

Το 3,554 θέσεων Valencia Theatre έχει μείνει στην ιστορία για την εξωτερική του πρόσοψη από τούβλο και τερακότα και το πολυτελές και πολύχρωμο εσωτερικό του που αναμειγνύει το ισπανοαποικιοκρατικό και προκολομβιανό στυλ και περιλαμβάνει κεφάλια λιονταριού, καθώς ένας εκ των ιδρυτών της επιχείρησης, ο Marcus Loew, υπήρξε και ιδρυτής των θρυλικών κινηματογραφικών στούντιο της MGM. Περιλαμβάνει, επίσης, αγάλματα αγγέλων και μια οροφή που αναπαριστά τον νυχτερινό ουρανό.

«Το κτίριο» σχολιάζουν οι Marchand και Meffre «συμβολίζει τον τρόπο που η χώρα δημιούργησε μια πολιτιστική ταυτότητα ενσωματώνοντας όλες τις επιρροές (ευρωπαϊκές και μη), ανακατασκευάζοντας τις ώστε να δημιουργήσει ένα δικό της στυλ». Αφότου ο κινηματογράφος έκλεισε το 1977, το κτίσμα αγοράστηκε από την εκκλησία Tabernacle of Prayer for All People, η οποία αποκατέστησε το εσωτερικό του.

Πηγή: SmithsonianMag