Young, Gifted and Black: Πίσω από τον εμβληματικό δίσκο της Aretha Franklin

Σαν σήμερα, στις 24 Ιανουαρίου το 1972, κυκλοφόρησε ένας εμβληματικός δίσκος για την ιστορία της soul μουσικής, το 18ο studio album της Aretha Franklin, με τίτλο “Young, Gifted & Black”.

Ένας δίσκος που εμπνεύστηκε από ένα τραγούδι-ωδή στα ανθρώπινα δικαιώματα και των αγώνα των Αφροαμερικάνων και τελικά κατάφερε να γράψει ιστορία και να θεωρείται μέχρι και σήμερα ένα από τα σπουδαιότερα άλμπουμ όλων των εποχών.

Σήμερα, με αφορμή τα 50α “γενέθλια” του “Young, Gifted & Black”, εμείς ρίχνουμε μια ματιά στον σπουδαίο αυτό δίσκο με την πλούσια ιστορία και την ακόμα πιο πλούσια παρακαταθήκη.

Πολλές είναι οι σπουδαίες μαύρες γυναίκες που έδειξαν στον κόσμο πως ακριβώς είναι να είσαι “νέος, χαρισματικός και μαύρος” στην Αμερική. Πρώτη η Lorraine Hansberry, ακτιβίστρια θεατρική συγγραφέας του “A Raisin in the Sun” -που μέχρι σήμερα θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα έργα της αμερικανικής λογοτεχνίας- η οποία λίγους μήνες πριν πεθάνει σε ηλικία μόλις 34 ετών, είπε την -ακόμα και σήμερα αθάνατη- φράση σε μία ομάδα μαύρων νεαρών παιδιών. Η φράση αυτή έμεινε στην ιστορία και αποτέλεσε τίτλο της αυτοβιογραφίας της.

Επόμενη ήταν η Nina Simone, η οποία για να τιμήσει την μνήμη της Lorraine Hansberry θέλησε να ερμηνεύσει ένα τραγούδι με τίτλο “To Be Young, Gifted & Black”, για να κάνει “τα μαύρα παιδιά σε όλο τον κόσμο να νιώθουν καλά με τον εαυτό τους για πάντα”. Και έτσι έκανε, γράφοντας αυτό το τραγούδι με τον ποιητή Weldon Irvine, το 1969. Μάλιστα, την ίδια χρονιά παρουσίασε για πρώτη φορά το τραγούδι σε ένα κοινό 50.000 ατόμων στο Harlem Cultural Festival, το οποίο ευτυχώς μαγνητοσκοπήθηκε και το υλικό διασώθηκε και προβλήθηκε πέρσι στο ντοκιμαντέρ του Questlove, Summer of Love.

Το τραγούδι αγαπήθηκε αμέσως, με τον Donny Hathaway να δίνει τη δική του νότα στο κομμάτι σε μία ερμηνεία, που συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ του “Everything is Everything” -και αυτή δεν θα ήταν η μόνη επανερμηνεία του τραγουδιού.

Η πιο εμβληματική όμως θα ήταν εκείνη της Aretha Franklin, που είχε ήδη αποδείξει ότι μπορεί να κάνει κάθε τραγούδι “δικό της” και για ακόμη μια φορά κατάφερε να δώσει στο τραγούδι τη διάσταση του “ύμνου” χάρη στη φωνή και την gospel προσέγγισή της.

Το “Young, Gifted and Black” έχει μείνει στην ιστορία για πολλούς λόγους -ένας από αυτούς είναι η καταπληκτική προσέγγιση της Franklin πάνω σε ένα ήδη σπουδαίο τραγούδι, όπως είδαμε παραπάνω.

Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι σε αυτόν τον δίσκο συντελέστηκε μια πολύ μεγάλη αλλαγή στην εικόνα και την τέχνη της Aretha Frankin. Σε μία πολύ έκρυθμη εποχή, οι πολύ σημαντικές πολιτικές αναταράξεις δεν άφησαν αδιάφορη την Franklin. Η Αμερική είχε έρθει αντιμέτωπη με τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τη δολοφονία του Martin Luther King και του Malcolm X, την προεδρεία του Νίξον, ενώ οι ανισότητες παρέμεναν αισθητές. Έτσι το ανθρωπιστικό κίνημα για τα δικαιώματα των μαύρων και οι Black Panthers κέρδιζαν όλο και περισσότερο έδαφος, επηρεάζοντας την πολιτική ιδεολογία, αλλά και την τέχνη και τη μόδα της εποχής.

Έτσι, πολλοί μαύροι αποφάσισαν να αγκαλιάσουν την φυσική ομορφιά τους, αλλά και την κουλτούρα τους. Οι γυναίκες δεν ίσιωναν τα μαλλιά τους, τα οποία άφηναν στην φυσική μορφή τους και η αφροκεντρική μόδα κέρδισε έδαφος. Η μόδα έγινε πολιτικό statement.

Σε αυτό το κλίμα, η Aretha Franklin είδε μία εποχή για τον επαναπροσδιορισμό της ίδιας, των μαύρων γυναικών και των Αφροαμερικάνων γενικότερα. Η ίδια έκανε πέρα τα ισιωμένα μαλλιά “σήμα-κατατεθέν” της, αλλά και τα στυλάτα ρούχα των 60s και παρουσίασε μία εντελώς διαφορετική Aretha, την οποία βλέπουμε και στο εξώφυλλο του “Young, Gifted & Black”. Ντυμένη με μία δυτικοαφρικανική ενδυμασία με το αντίστοιχο head wrap στο κεφάλι της, στέκεται περήφανη με το κεφάλι ψηλά μπροστά από ένα ψηφιδωτό παράθυρο, μίας εκκλησίας.

Και φυσικά, αυτό το κλίμα μεταφέρθηκε και στη μουσική της. Μπορεί αυτός να μην ήταν ένας καθαρά πολιτικός δίσκος, με τα επαναστατικά τραγούδια που έχουμε συνηθίσει. Η ένταση της Franklin όμως καθ’ όλη τη διάρκεια του δίσκου απαντά άμεσα στο πολιτικό κλίμα της εποχής και με μέσο τη gospel μουσική καταγγέλλει τις ανισότητες που βιώνει η μαύρη κοινότητα.

Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που μέχρι και σήμερα, θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς δίσκους τόσο για την soul, όσο και για το κίνημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μαύρων.