Άννα Πάβλοβα: Η σπουδαία πρίμα μπαλαρίνα που ενέπνευσε το διάσημο γλυκό

Τον Φεβρουάριο του 1881 γεννήθηκε στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας, η Άννα Πάβλοβα, μία μπαλαρίνα που θα έμενε στην ιστορία τόσο για το εκπληκτικό ταλέντο της, όσο και για το διάσημο και ομώνυμο γλυκό, την δημιουργία του οποίου λέγεται πως ενέπνευσε.

Μεγαλώνοντας στην θρυλική πρωτεύουσα του μπαλέτου, η Άννα δεν ήταν δύσκολο να έρθει σε επαφή με τον χορό αυτόν. Όταν έγινε 9 ετών, η μητέρα της την πήγε να δει την Ωραία Κοιμωμένη στο Αυτοκρατορικό Θέατρο Μαριίνσκι και τότε ακαριαία η Άννα Πάβλοβα κατάλαβε πως το μπαλέτο ήταν αυτό με το οποίο θα ήθελε να ασχοληθεί για την υπόλοιπη ζωή της. Τότε ξεκίνησε να παίρνει μορφή ένα όνειρο, το οποίο μετά από κάποια εμπόδια θα γινόταν πραγματικότητα και θα την έκανε μία από τις πιο γνωστές μπαλαρίνες του κόσμου.

Την ίδια χρονιά, η Πάβλοβα πέρασε από οντισιόν για το διάσημο Imperial Ballet School. Ωστόσο, απορρίφθηκε λόγω της ηλικίας αλλά και της εμφάνισής της. Φαινόταν αρκετά ασθενική και το σώμα της δεν συμβάδιζε με τα πρότυπα των μπαλαρίνων της εποχής. Απτόητη, ξανά πέρασε από οντισιόν τον επόμενο χρόνο και έγινε τελικά δεκτή. Στη σκηνή εμφανίστηκε για πρώτη φορά με την παράσταση Un conte de fées (Ένα παραμύθι) του Μαριούς Πετιπά, ο οποίος στη συνέχεια θα δήλωνε ένας από τους μεγαλύτερους θαυμαστές της.

Η Άννα Πάβλοβα για πολλά χρόνια ήταν μέλος των Μπαλέτων Μαριίνσκι, ενώ αργότερα συμμετείχε στα Ρώσικα Μπαλέτα του Σεργκέι Ντιάγκιλεφ, με τον οποίο η συνεργασία δεν ήταν καθόλου ικανοποιητική και σύντομα έληξε, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την προσωπική της εξέλιξη και την ίδρυση της δικής της ομάδας.

Παρόλη την αγάπη της για το μπαλέτο, τα πρώτα χρόνια σπουδών της δεν ήταν καθόλου εύκολα. Η Πάβλοβα είχε δυσαρμονικά μακριά άκρα για τον κορμό της και οι καθηγητές της πίστευαν πως δε θα κατάφερνε ποτέ να χορέψει αρμονικά. Οι συμφοιτητές της συχνά την κορόιδευαν με παρατσούκλια όπως «η σκούπα» και άλλα παρόμοια, που την ταπείνωναν για την δυσκαμψία του κορμιού της. Ωστόσο, η Άννα επέμενε και προπονήθηκε ακόμη πιο σκληρά. Με κάθε ευκαιρία βελτιωνόταν και έκανε μεγάλη πρόοδο κάθε μέρα. Το 1906, μετά την ερμηνεία της στην παράσταση Ζιζέλ, έγινε τελικά πρίμα μπαλαρίνα, αποκτώντας τον πιο τιμητικό τίτλο για μία μπαλαρίνα.

Η χαρακτηριστική της ερμηνεία ήταν το σόλο του κύκνου που πεθαίνει. Το σόλο αυτό η Πάβλοβα το ερμήνευσε συνολικά στην καριέρα της πάνω από 4.000 φορές, μένοντας στην ιστορία. Έκτος από αυτή της την ερμηνεία, η Άννα Πάβλοβα έμεινε στην ιστορία και για την έμπνευση των σύγχρονων πουέντ. Λόγω των άκαμπτων ποδιών της, η Πάβλοβα αναγκαζόταν να προσθέτει ένα κομμάτι ξύλο στις σόλες των παπουτσιών του χορού της, για να υποστηρίζει και να βοηθάει την κάμψη του ποδιού της. Όπως ακριβώς και οι σημερινές πουέντ, έχουν ένα κομμάτι ξύλο, κάνοντας τη χρήση τους λιγότερο επώδυνη και πιο εύκολη για τα καμπυλωτά πόδια.

Το 1911 δημιούργησε τη δική της εταιρεία μπαλέτου και σημείωσε τις πρώτες παγκόσμιες περιοδείες στην ιστορία του μπαλέτου. Ταξίδευε και χόρευε όπου μπορούσε. Από την Κίνα μέχρι και την Αυστραλία, είχε δώσει εξαιρετικές παραστάσεις μπαλέτου, αφήνοντας το κοινό της να μιλά σχεδόν άφωνο, για μία από τις πιο εκπληκτικές και ντελικάτες μπαλαρίνες που έχει δει.

Οι αέρινες κινήσεις της ήταν αυτές που την χαρακτήριζαν και αυτές που έκλεβαν πάντα τις εντυπώσεις. Δυστυχώς το τέλος της ταλαντούχας μπαλαρίνας δεν άργησε να έρθει. Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού της από το Παρίσι στη Χάγη, η Άννα Πάβλοβα αρρώστησε βαριά και διαγνώστηκε με πνευμονία.

Όταν ο γιατρός της είπε πως έπρεπε να κάνει εγχείρηση και να μην ξανά χορέψει ποτέ, η μπαλαρίνα προτίμησε να χορεύει μέχρι να πεθάνει, λέγοντας πως αν δεν μπορεί να χορέψει, δεν χρειάζεται να ζει. Το 1931, σε ηλικία 50 ετών, η Πάβλοβα έφυγε από τη ζωή ταλαιπωρημένη από πλευρίτιδα. Ακόμα και μετά τον θάνατό της όμως, έκανε αυτό που αγαπούσε πιο πολύ, καθώς σύμφωνα με μία παλιά μπαλετική παράδοση, η επόμενη προγραμματισμένη παράσταση μίας αποθανούσας μπαλαρίνας πραγματοποιούνταν κανονικά, με έναν μόνο προβολέα να περιστρέφεται στην άδεια σκηνή, στην οποία θα βρισκόταν η μπαλαρίνα.

Πάβλοβα. Photo by Leo Roza on Unsplash

Λίγα χρόνια πριν πεθάνει, και συγκεκριμένα το 1926, η Πάβλοβα είχε κάνει μία περιοδεία στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Σύμφωνα με τον βιογράφο της μπαλαρίνας, Κιθ Μόνεϊ, όταν εκείνη τη χρονιά έδωσε την παράστασή της στη Νέα Ζηλανδία, ένας από τους σεφ του ξενοδοχείου Γουέλινγκτον μαγεύτηκε τόσο πολύ από την παρουσία της στην σκηνή, που εμπνεύστηκε την δημιουργία ενός ντελικάτου και αέρινου γλυκού, το οποίο ονόμασε πάβλοβα. Η αλήθεια είναι πως μέχρι και το 1929 δεν υπήρχε καμία καταγεγραμμένη συνταγή πάβλοβας στη Νέα Ζηλανδία, γεγονός που μειώνει εξαιρετικά την αξιοπιστία της συγκεκριμένης ιστορίας.

Οι Αυστραλοί από την πλευρά τους, έχουν διαφορετική άποψη και υποστηρίζουν πως το γλυκό προέρχεται από έμπνευση του σεφ Herbert Sachse, ο οποίος δημιούργησε την πάβλοβα στο ξενοδοχείο Esplanade του Περθ το 1935. Στη συγκεκριμένη εκδοχή, το όνομα το πρότεινε ο οικονόμος του ξενοδοχείου, Χάρι Ναρίν, ο οποίος είχε τύχει να γνωρίζει την καριέρα της μπαλαρίνας και η αέρινη σύνθεση της μαρέγκας του θύμισε τα βήματα της.

Στην τρίτη εκδοχή για την καταγωγή του γλυκού βλέπουμε πως ο πρόγονος της σύγχρονης πάβλοβας εντοπίζεται στην Αυστροουγγρική Spanische windtorte, ένα επιδόρπιο του 19^ου αιώνα, με βάση τη μαρέγκα και την κρέμα, αρκετά παρόμοιο με την πάβλοβα. Αργότερα, η συνταγή της μαρέγκας ταξίδεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι γερμανόφωνοι μετανάστες μοιράστηκαν με τους ντόπιους τις συνταγές για κάποια επιδόρπια φρούτων με μαρέγκα και σαντιγί, τα οποία ονομάζονταν schaum torte (τούρτα σαν αφρός) και baiser torte (τούρτα μαρέγκας). Από την Αμερική όμως, οι συνταγές αυτές βρέθηκαν στην Αυστραλία πολύ εύκολα, καθώς ήταν γραμμένες στις συσκευασίες αμύλου καλαμποκιού (κορν φλάουρ) που εξάγονταν στην Ωκεανία τη δεκαετία του 1890.

Το 1928, ένα άρθρο σε περιοδικό της Μελβούρνης ισχυριζόταν πως ένα «αμερικάνικο παγωτό» πήρε το όνομα του από την Άννα Πάβλοβα. Μία τέτοια πληροφορία όμως είναι αρκετά αναξιόπιστη για να υποστηρίξουμε πως το επιδόρπιο έχει αμερικανική προέλευση, καθώς οι συντάκτες δεν αναφέρουν καμία πηγή και δεν μπορούμε να ξέρουμε αν χαρακτήριζαν ως παγωτό ένα γλυκό με κρέμα όπως η πάβλοβα, ή όντως ένα παγωτό.

Διαβάζοντας τις τρεις αυτές εκδοχές, μπορούμε να καταλήξουμε εύκολα στο συμπέρασμα πως η πάβλοβα δεν ήταν αποτέλεσμα «παρθενογένεσης», όσο και να διεκδικούν με πάθος όλα αυτά τα χρόνια την καταγωγή της οι δύο χώρες της Ωκεανίας. Η μαρέγκα άλλωστε είχε δημιουργηθεί αιώνες πριν και είχαν υπάρξει παλιότερες τούρτες βασισμένες στη μαρέγκα. Το μόνο σίγουρο είναι πως η μοναδικότητα αυτού του επιδορπίου έγκειται στην ιστορία που κρύβει το όνομα που του χάρισε εμμέσως η πρίμα μπαλαρίνα Άννα Πάβλοβα, η οποία έμεινε στην ιστορία τόσο για την καριέρα της όσο και για το λαχταριστό αυτό γλυκό.