MENU
Κερδίστε Προσκλήσεις
ΠΕΜΠΤΗ
21
ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΚΘΕΣΗΣ
ΕΠΙΛΕΞΤΕ ΕΚΘΕΣΗ X
Dali Cybernetics: Μία εμπειρία εμβύθισης στο σύμπαν του σπουδαίου ζωγράφου στον «Ελληνικό Κόσμο»
Από 18/10/2024 έως 30/11/2024
Grand Tour: 17 έργα φιλελλήνων από την Κυβερνητική Συλλογή Τέχνης του Ηνωμένου Βασιλείου σε μια έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη
Από 05/07/2023 έως 01/06/2025
Ένα εύθραυστο θαύμα: Φωτογραφική έκθεση του Χάρη Κακαρούχα στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα»
Από 07/11/2024 έως 24/11/2024
Αρχαία Ελλάδα: Ένα εντυπωσιακό θεματικό πάρκο έρχεται στο Ολυμπιακό Κέντρο Γουδί
Από 05/10/2024 έως 15/12/2024
Γιάννης Γαΐτης – Γαβριέλλα Σίμωσι: Επιλεγμένα έργα των δύων σπουδαίων καλλιτεχνών στην Γκαλερί Σκουφά
Από 14/11/2024 έως 14/12/2024
Γυναίκες των Κυκλάδων μέσα στον χρόνο: Μια έκθεση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών
Από 07/10/2024 έως 31/05/2025
Δίχως αυτολογοκρισία: Ο Πέτρος Καραβέβας ζωγραφίζει την ανθρώπινη φύση στην γκαλερί Contemporary Athens
Από 07/11/2024 έως 30/11/2024
Δημοκρατία: Η τέχνη συνομιλεί με την πολιτική ιστορία της Νότιας Ευρώπης σε μια έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη
Από 11/07/2024 έως 02/02/2025
Διαιρεμένες Μνήμες 1940-1950: Το αποτύπωμα μιας ταραγμένης δεκαετίας μέσα από μια ψηφιακή έκθεση
Από 15/11/2021 έως 31/12/2026
Η Gagosian παρουσιάζει την πρώτη ατομική έκθεση της Sarah Crowner στην Αθήνα
Από 14/11/2024 έως 18/01/2025
Η Τέχνη σε Χρυσό στο Μουσείο Μπενάκη
Από 13/11/2024 έως 27/04/2025
Κυκλαδίτισσες - Άγνωστες ιστορίες γυναικών των Κυκλάδων: Μοναδικά έργα "ταξιδεύουν" στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Από 12/12/2024 έως 04/05/2025
Κωνσταντίνος Κακανιάς: Συναντώντας την κυρία Τεπενδρή μέσα από μια "Θεϊκή Διαταραχή Προσωπικότητας"
Από 23/10/2024 έως 21/12/2024
Μηχανισμοί [δια]προσωπικών συνδέσεων: Έκθεση της Βάλλυς Νομίδου στην αίθουσα Τέχνης Έκφραση – Γιάννα Γραμματοπούλου
Από 31/10/2024 έως 30/11/2024
Νομίζω πως σ’ έφτιαξα στο μυαλό μου: Έκθεση της Νίνας Παπακωνσταντίνου στη Citronne Gallery
Από 31/10/2024 έως 07/12/2024
Το Βλέμμα: 140 αδημοσίευτα έργα του Γιάννη Μετζικώφ στην Ελληνοαμερικανική Ένωση
Από 18/11/2024 έως 11/01/2025
Φρόνηση & Πάθος: Έκθεση του Δημήτρη Παπαδόπουλου στο Κέντρο Τεχνών Μετς
Από 21/11/2024 έως 14/12/2024
Φυσάει ο Χρόνος στα Όνειρα: Ζωγραφική έκθεση της Κάτιας Βαρβάκη στην γκαλερί Αστρολάβος-Δεξαμενή
Από 01/11/2024 έως 30/11/2024
Χθόνιο Φως. Πώς η κεραμική τέχνη συνομιλεί με το σήμερα, στο Λόφος art project
Από 01/11/2024 έως 31/12/2024
Διάφορα

Μια σύγχρονη εικαστική ματιά στον μύθο του «Ρεμπέτικου» από τον ΟΠΑΝΔΑ

Στη Δημοτική Πινακοθήκη, το θέατρο Ολύμπια και το Κέντρο Τεχνών, 50 έλληνες εικαστικοί, με 125 συνολικά έργα τους, εικονοποιούν την κουλτούρα του ρεμπέτικου στη μεγάλη έκθεση που διοργανώνει ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων.

Αλέξανδρος Κορογιαννάκης, Αμάν στον Βύρωνα, 1951
Αλέξανδρος Κορογιαννάκης, Αμάν στον Βύρωνα, 1951
author-image Σπύρος Κακουριώτης

Μια έκθεση για την αγάπη, τη φυγή, το «χαροποιό πένθος» και όλες τις έννοιες, τις μνήμες και τον συμβολισμό που συνοδεύουν αυτό το «μεγάλο νεοελληνικό πολιτιστικό γεγονός» που είναι το ρεμπέτικο, υποδέχεται το κοινό σε τρεις, ταυτόχρονα, πολιτιστικούς χώρους του ΟΠΑΝΔΑ: τη Δημοτική Πινακοθήκη, το θέατρο Ολύμπια και το Κέντρο Τεχνών στο Πάρκο Ελευθερίας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑΔήμος Αθηναίων: Απόκριες στην Αθήνα με πλούσιο πρόγραμμα δημιουργικών δράσεων για όλη την οικογένεια12.09.2018

Για τον επιμελητή της έκθεσης, Χριστόφορο Μαρίνο, «στόχος της έκθεσης είναι να εικονοποιήσει το ρεμπέτικο και τη μυθολογία του μέσα από μια σύγχρονη οπτική». Να παρακινήσει, δηλαδή, τους σύγχρονους εικαστικούς «να συνδεθούν συναισθηματικά και να αποδώσουν μέσα από εικόνες τα ρεμπέτικα τραγούδια».

Άγγελος Παπαδημητρίου, Η φωνή της Ρίτας Αραμπαντζή, 2021

Ο κίνδυνος του φολκλόρ

Στόχος λιγότερο εύκολος απ’ όσο ακούγεται, γιατί σε ανάλογες περιπτώσεις ο κίνδυνος να περιπέσει κανείς σε μια φολκλορική αντιμετώπιση του θέματος είναι υπαρκτός. Ο Χριστόφορος Μαρίνος, ζητώντας από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες να αποφύγουν μια περιγραφική αντιμετώπιση του θέματος, κατάφερε να διαφύγει από τον κίνδυνο μιας γλαφυρής και νοσταλγικής ματιάς, παρουσιάζοντας έργα που, ανεξαρτήτως των αναφορών τους, μπορούν να απευθυνθούν αυτόνομα στον σύγχρονο θεατή.

Όπως τόνισε ο ίδιος ο επιμελητής, η έκθεση ακολουθεί μια εσωτερική πορεία κλιμάκωσης, γι’ αυτό και συμβουλεύει τους επισκέπτες να επιλέξουν ως πρώτο σταθμό τους τη Δημοτική Πινακοθήκη.

Εκεί, η έκθεση ξεκινά με μια αίθουσα αφιερωμένη στην κλασική εικονογράφηση του ρεμπέτικου από καλλιτέχνες όπως ο Σικελιώτης ή ο Τσαρούχης, που αποθεώνει στους πίνακές του το ζεϊμπέκικο, αλλά και λιγότερο γνωστών, όπως ο Αλέξανδρος ΚορογιαννάκηςΑμάν στον Βύρωνα», 1951) ή ο Λάμπρος ΟρφανόςΜπουζούκια», 1961), έργα των οποίων ανήκουν στην Πινακοθήκη του Δήμου.

Αντώνης Βολανάκης, A greek dance after Matisse, 2022

Μια λοξή ματιά στην κουλτούρα του ρεμπέτικου

Με τις κλασικές αυτές εικονογραφήσεις συνδιαλέγονται έργα σύγχρονων καλλιτεχνών, που προσθέτουν τη δική τους, λοξή ματιά, στην κουλτούρα του ρεμπέτικου αλλά, ταυτόχρονα, και στην πρόσληψή της από τους δασκάλους τους. Έτσι, στην πρώτη αίθουσα της Πινακοθήκης ο γλύπτης Φίλιππος Βασιλείου παρουσιάζει μια δική του εκδοχή του μπουζουκιού, του κατεξοχήν συμβόλου του ρεμπέτικου, ένα… πολυόργανο με τον παιγνιώδη τίτλο «Ρομπότικο», ένα «υπερμπουζούκι» που διαθέτει αισθητήρες και παίζει μουσική στην παρουσία του θεατή. Παραδίπλα, ο Νίκος Τρανός, πρύτανης της ΑΣΚΤ, σε μια κίνηση οικειοποίησης, τοποθετεί με τον δικό του τρόπο στον χώρο καλούπια μπουζουκιών, δανεισμένα από φίλο του οργανοποιό.

Απέναντί τους ένα μοτίβο που ο επισκέπτης θα συναντήσει συχνά στην έκθεση, οι «Καρέκλες (Monobloc)» της Ειρήνης Μπαχλιτζανάκη, αλλά και η δουλειά του Νίκου Παπαδόπουλου «Του Βοτανικού ο μάγκας», που είναι βασισμένη πάνω στη βυζαντινή τεχνική του ανθίβολου. Ακόμη, ένας εντυπωσιακός πίνακας του Αλέξανδρου Ψυχούλη, που ζωγραφίζει το πάλκο με γνωστούς μουσικούς του ρεμπέτικου, έτσι όπως έχουν αποτυπωθεί σε μια πασίγνωστη φωτογραφία, απαλείφοντας τα όργανα από την εικόνα!

Cacao Rocks, Ρεμπέτικο, 200×150 cm, ακρυλικό σε καμβά, 2021

Τα πρόσωπα του ρεμπέτικου

Η επόμενη αίθουσα είναι αφιερωμένη στα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στην ιστορία του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού, με τα πουαντιγιστικής τεχνικής πορτρέτα των Τσιτσάνη, Βαμβακάρη, Καζαντζίδη, Μπιθικώτση, Τζένης Βάνου, Άκη Πάνου, φιλοτεχνημένα από τον Βαγγέλη Αβραμόπουλο. Απέναντί τους, πορτρέτα του λαϊκού ζωγράφου Σταμάτη Λαζάρου, αλλά και μια παλιότερη προσωπογραφία του Μάρκου από τον Ηλία Παπαηλιάκη.

Ο ημιώροφος είναι και αυτός αφιερωμένος στον Μάρκο, αφού φιλοξενεί την εγκατάσταση της Φοίβης Γιαννίση «Το χασαπάκι» (2021) και, όπως είναι γνωστό, ο Βαμβακάρης στα νιάτα του εργαζόταν ως εκδορέας. Η εγκατάσταση αποτελείται από ηχογραφημένη αφήγηση, φωτογραφίες και μια χάσαπικη ποδιά, κεντημένη με στίχους και φράσεις από την καλλιτέχνιδα.

Εσθήρ Λέμη, Η Ρίτα Α. τραγουδά «Μη μου δίνεις μάνα γέρον άντρα», κάρβουνο σε χαρτί, 15x21cm

Οι ρεμπέτισσες

Αν θεωρήσει κανείς ότι τα έργα αυτά συγκροτούν ένα πάνθεον του κόσμου του ρεμπέτικου, η επόμενη αίθουσα αποτελεί το «ιερό» όπου δεσπόζουν οι «Αρχόντισσες», οι μνημειακές ξυλογραφίες του χαράκτη Τάσσου. Στην έκθεση παρουσιάζονται οι μήτρες των τεσσάρων χαρακτικών, μαζί με τα αντίτυπά τους που διαθέτει η Δημοτική Πινακοθήκη: είναι οι «αρχόντισσες» της Κοκκινιάς, της Καισαριανής, της Δραπετσώνας και της Ανατολής.

Δίπλα τους, μια ηχητική εγκατάσταση της Εσθήρ Λέμη, αφιερωμένη σε επώνυμες αρχόντισσες, την Σωτηρία Μπέλλου, τη Στέλλα Χασκίλ, την Ιωάννα Γεωργακοπούλου, τη Ρίτα Αμπατζή, τη Ρόζα Εσκενάζυ κ.ά. Τα πορτρέτα τους, φιλοτεχνημένα με κάρβουνο σε χαρτί, συμπληρώνει ένα ηχείο κατευθυντικής τεχνολογίας, που μόλις ο θεατής σταθεί σε ένα συγκεκριμένο σημείο, ακούει, αυτός και μόνο αυτός, τα τραγούδια τους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑΤζένιφερ Νιλς: Η Αμερικανική Σχολή ταγμένη στην έρευνα του ελληνικού πολιτισμού12.09.2018

Στα έργα αυτά, που με την ασπρόμαυρη παλέτα τους ανακαλούν στη μνήμη κάποιο βαρύ ζεϊμπέκικο, αντιπαρατίθενται –ή τα συμπληρώνουν, όπως το δει κανείς– πέντε πίνακες με ζωντανά παστέλ χρώματα του Charles Howard, μελετητή του ρεμπέτικου που χάθηκε πρόσφατα. Δίπλα τους ο εξίσου μνημειακός πίνακας του Τάσου Παυλόπουλου «Με παράσυρε το ρέμα» (1996), σε έντονα κόκκινα χρώματα, κλείνει το πρώτο μέρος της έκθεσης.

Τάσος Παυλόπουλος, Με παράσυρε το ρέμα, 1996, ακρυλικό σε καμβά, 200×280 εκ. Ιδιωτική συλλογή, Αθήνα

Το ρεμπέτικο στη Μακρόνησο

Στο δεύτερο κτίριο της Δημοτικής Πινακοθήκης, η έκθεση συνεχίζεται αφιερωμένη όχι πλέον στα πρόσωπα αλλά στις επιτελέσεις του ρεμπέτικου. Ο Κώστας Χριστόπουλος ανακαλεί τις χρήσεις της μουσικής ως εργαλείου «αναμόρφωσης» στη Μακρόνησο κατά την περίοδο του Εμφυλίου, σε μια εγκατάσταση που αποτελείται από διαφάνειες, όπου προβάλλονται δορυφορικές εικόνες του νησιού, και παλιά μεγάφωνα απ’ όπου ακούγεται «Το φανταράκι», ρεμπέτικο το οποίο χρησιμοποιούσαν για να κάμψουν το ηθικό των εκτοπισμένων.

Στη συνέχεια, στις δύο μεγάλες αίθουσες του κτιρίου κυριαρχούν οι γλυπτικές συνθέσεις, αφενός, αντικειμένων που έχουν συνδεθεί με το ρεμπέτικο, όπως, και πάλι, η καρέκλα, από μάρμαρο αυτή τη φορά, στο έργο του Ανδρέα Λόλη, «Αχ, ρε Γιώργο» (2021), ένα στιγμιότυπο τις λεπτομέρειες του οποίου καλείται να συμπληρώσει  ο θεατής, ή το τραπέζι, όπως το φαντάστηκε και το μετέπλασε ο Δημήτρης Μεράντζας, χρησιμοποιώντας μια κατάγραφη πόρτα, σε ασταθή ισορροπία πάνω σε τρία φτυάρια.

Λάμπρος Ορφανός, Μπουζούκια, χαλκογραφία Burin, 26,6×19 εκ., Συλλογή της ΠινακοθήκηςΔήμου Αθηναίων

Μνήμη και μνήματα

Τις γλυπτικές εγκαταστάσεις συμπληρώνει ένα μεγάλων διαστάσεων ζωγραφικό έργο του Χρόνη Μπότσογλου, ο «Ελπήνωρ» από την ενότητα έργων «Προσωπική νέκυια» (1993-2000), που απεικονίζει τον χορό του νεκρού πλέον νεαρού Ελπήνορα που ετοιμάζεται, λες, να πετάξει…

Ο εξαιρετικός πίνακας του Μπότσογλου εισάγει τον θεατή στην τελευταία ενότητα της έκθεσης, που αποτελείται από δύο «εικονοστάσια», ένα από την Κατερίνα Ζαχαροπούλου («Ο μπουφές της Ρόζας»), αφιερωμένο στη Ρόζα Εσκενάζυ, κι ένα του Άγγελου Παπαδημητρίου («Η φωνή της Ρίτας Αμπατζή»).

Η έκθεση συμπληρώνεται με δύο βίντεο, το «Από μπουζούκια σε μπουζούκια» (1962) του Πάνου Κουτρουμπούση και «A Greek Dance After Matisse» (2022) του Αντώνη Βολανάκη. Παράλληλα, στις προθήκες παρουσιάζονται κόμικς, γελοιογραφίες, εξώφυλλα δίσκων και βιβλίων με θέμα το ρεμπέτικο.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Διάρκεια Έκθεσης: Έως Κυριακή 3 Απριλίου 2022
Περισσότερα από Art & Culture