Status Update: Άρης Λάσκος, ηθοποιός-σκηνοθέτης, ΓΓ του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών

Νομίζω ήταν κάτι που ήταν σύμφυτο, γεννήθηκα με αυτό. Πάντα θυμάμαι τον εαυτό μου να μεταφράζω καλλιτεχνικά αυτό που ζούσα ή να βλέπω όνειρα με μάτια ανοιχτά και να γεμίζω τετράδια επί τετραδίων με αυτά. Άλλωστε, η πρώτη μου παράσταση πρέπει να έγινε στα πέντε, όταν με τον αδερφό μου παίξαμε ένα έργο της Ζωρζ Σαρή για τους γονείς μας που κάθονταν στο μπαλκόνι…

Ολόκληρη η παράσταση «Η ζωή είναι ένα όνειρο» σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου, ο Αργύρης Ξάφης στον «Πουπουλένιο» στον εξώστη του Αμόρε, το εικοσαήμερο σεμινάριο που παρακολούθησα στο Los Angeles το 2008 (που μου άλλαξε την ζωή), η παράσταση «Ταξίδι με τρένο» των Αζά – Τσινικόρη και, εσχάτως, η «Σεροτονίνη», η παράσταση που έπαιξα σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Αγαρτζίδη, αλλά και το βιβλίο του Ουελμπέκ στο οποίο βασίστηκε.

όμως ποτέ δεν με κέρδισε – ήδη από το πρώτο εξάμηνο σταμάτησα να παρακολουθώ… Έκανα δέκα χρόνια να την τελειώσω από μεσοαστική υποχρέωση να τελειώνω τα πράγματα και να έχω ένα “δυνατό πτυχίο”, όμως με τα χρόνια κατάλαβα ότι ήταν υποσυνείδητα επιλογή, λόγω μιας βαθιάς προσωπικής ταύτισης με την έννοια του αδίκου. Της είμαι ευγνώμων, όμως, για την οργάνωση του μυαλού μου, τη σύνδεση με τα Ελληνικά και με την φιλοσοφία. Πλέον, είναι νομίζω ένα εργαλείο ζωής – αν και δεν την έχω ασκήσει επαγγελματικά ποτέ.

Επιλέγω εγώ τα φώτα, τη διακόσμηση, την παρέα, τη μουσική, τη διάρκεια του πάρτι, αλλά και την συναισθηματική του διακύμανση! Με άλλα, κυριολεκτικά λόγια να φτιάχνω τον κόσμο του μυαλού και των αισθήσεών μου. Την ίδια ώρα, το βασικό δώρο της σκηνοθεσίας στην υποκριτική μου λειτουργία είναι η απελευθέρωσή από την αυτοπαρατήρησή μου ενώ παίζω. Πλέον, δεν τυραννιέμαι από το πως φαίνομαι. Εμπιστεύομαι το ότι θέατρο είναι τέχνη σύνθεσης: Ευτυχώς δεν εξαρτάται από τα “δράματά” μου ως ερμηνευτή.

Έχει να κάνει και με την προσωπικότητά μου κυρίως: Τρελαίνομαι για τη δουλειά μου, λατρεύω το θέατρο όπως τη ζωή, δεν μπορώ να κάτσω ήσυχος, φοβάμαι όσο τίποτα τα γηρατειά. Ανήκω, όμως και σε μια γενιά που βγήκε στη δουλειά αμέσως μετά τα μνημόνια, όταν είχε ήδη καταρρεύσει η αγορά του θεάτρου και ουσιαστικά το DIY ήταν μέσο επιβίωσης. Στη γενιά, επίσης, που σύμβολα και σχολές “γκρεμίζονται” παταγωδώς. Έπρεπε εμείς οι ίδιοι να γίνουμε οι εμπνευστές, οι παραστάτες, οι παραγωγοί, οι δημιουργοί και οι εκτελεστές της τέχνης των ονείρων μας.

έμαθα ότι το σύστημα στο οποίο ζούμε είναι αναπόδραστο και, δυστυχώς, τα όνειρά μας είναι μικρομεσαία και υποσυνείδητα δεμένα με αυτό το σύστημα. Ότι όλη η μάχη δίνεται για να κερδηθεί 0.5 εκατοστό ζωτικού χώρου. Ύπαρξης, πραγματικά ελεύθερης. Από την άλλη, έμαθα ότι μόνο στον εαυτό μου μπορώ να βασίζομαι για την ύπαρξή μου: Ακόμα και για την συλλογική λειτουργία, το “κέντρο” πρέπει να είναι απόλυτα ενδυναμωμένο.

Όπως λέει και ο Ρίτσος, “ήσυχα, ήσυχα κι απλά”. Φούσκες είναι, επίσης, οι παραστάσεις που φτιάχνω, η προσπάθειά μου να κάνω πραγματικότητα – έστω και εφήμερη – αυτήν την ψευδαίσθηση αρμονίας και συλλογικότητας, που είναι μια παράσταση. Βέβαια, αυτή η φούσκα με κρατάει αισιόδοξο και μου δίνει λόγο να ξυπνάω το πρωί…

και ότι από αυτά τα δέκα χρόνια έχω πληρωθεί ένα πεντάμηνο συμβόλαιο στο Εθνικό, τρία στο Φεστιβάλ Αθηνών, δύο τρίμηνα στο επιχορηγούμενο θέατρο και μία οκτάμηνη σύμβαση στο ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας, μάλλον δεν επιβίωσα από τη δουλειά μου αυτή. Αλλά από όλα τα υπόλοιπα που περιέγραψα και πιο πάνω και την εργασία μου στο ταμείο, την εκτέλεση και οργάνωση παραγωγής, ως βοηθός σκηνοθέτη, τα θέατρο – παιδαγωγικά. Πλάκα – πλάκα, νομίζω ότι έχω υπηρετήσει το θέατρο από όλες τις θέσεις!

Θα έλεγα ότι ίσα-ίσα καλλιτεχνικά με απελευθερώνει περισσότερο, καθώς δεν υπάρχουν εικόνες, δεν υπάρχουν πράγματα προηγούμενα και δεν έχεις να παλέψεις ούτε με το υποσυνείδητο, ούτε με την νοσταλγία. Ούτε ακόμα και με μία αίσθηση αφιέρωσης ή “παράδοσης”, κάτι που πρέπει είτε λόγω φοβικότητας να ακολουθήσεις, είτε λόγω κεκτημένης αντιδραστικότητας να σπάσεις.

Επειδή το δικό μου 1999 συμπίπτει με την έναρξη της εφηβείας μου – και άρα όλη μου την τότε αγωνία να μπορέσω να εντάξω ένα ανήσυχο πνεύμα σε ένα συνηθισμένο Γυμνάσιο μιας συνηθισμένης γειτονιάς στο δήμο Αθήνας – συνειδητοποιώ πως δεν θα ήθελα να “επαναφέρω” κάτι συναισθηματικό. Μόνο τους φίλους μου, βέβαια, και την μουσική. Την ποπ και την χρυσή εποχή του ελληνικού έντεχνου.

Ναι, ασφυκτιούμε από την πολλή πραγματικότητα, όμως δεν μιλάμε γι’ αυτήν, δεν την αναλύουμε. Και είναι ακριβώς το θέατρο του πραγματικού, που φέροντας την πραγματικότητα επί σκηνής, επιτελώντας ακριβώς την θεραπευτική του καταγωγή και πολιτική λειτουργία, δημιουργεί χώρο αναστοχασμού και οργάνωσης διαλόγου. Κι έτσι η πραγματικότητα δεν είναι πληροφορία, αλλά εμπειρία που βιώνεται.

Από την άλλη, όμως, κουρασμένος πριν την ώρα μου και ματαιωμένος: Η επίγνωση ότι τα πράγματα δεν πάνε καλύτερα όσο μεγαλώνουμε ήρθε νωρίς και η συνεχής καταπίεση και εκτράχυνση σε πολιτικό επίπεδο, έχει αφήσει μια αίσθηση αποπροσανατολισμού και εστίασης της προσοχής. Σαν διαρκώς να χάνεται η γη κάτω από τα πόδια μας.

Αυτός ο νέος πυρήνας δράσης που έχει δημιουργηθεί είναι πολύ ευεργετικός. Ο συνδικαλισμός και το όραμα μας για το σωματείο δεν έγκειται σε μία στεγνή εργασιακή και νομικοτεχνική αντιμετώπιση, αλλά σε μια συνολικότερη προσέγγιση της τέχνης. Μας καίει να μιλήσουμε τώρα και να αναλάβουμε την ευθύνη μας ως νέα γενικά καλλιτεχνών. Από την άλλη, ως επίπονο και κουραστικό: Η επαναδιατύπωση των σχέσεων μεταξύ μας – δεν είμαι πια ο φίλος ή ο συν – σύμβουλος στο ΔΣ – είμαι ο αρχηγός ενός παιχνιδιού, με τυραννά και είναι ένα στοίχημα καθημερινό το πώς αυτά τα επίπεδα δεν μουτζουρωθούν και θα αλληλοεπικαλυφθούν.

Αυτή τη διετία είχαμε να αντιμετωπίσουμε τη μεγαλύτερη αδιαφορία ενός υπουργείου για τον τομέα του. Ευτυχώς με πολύ καλά αποτελέσματα (αποζημιώσεις, προγράμματα στήριξης, προστασία συγγενικών δικαιωμάτων και κορωνίδα όλων το ελληνικό #metoo). Απαιτήθηκε συνεχής επαγρύπνηση, εργασία και διαμαρτυρία στο δρόμο. Αυτό δεν μας άφησε περιθώρια για τα μακρόπνοα πλάνα και τα πιο ουσιώδη: Συλλογική σύμβαση εργασίας στο ελεύθερο θέατρο και στον οπτικοακουστικό τομέα.

Νιώθω βαθιά ανησυχία και οργή, διότι τόσο ως νομικός αλλά και ως άνθρωπος που εκπροσωπεί ένα θεσμικό όργανο ανέμενα αυτήν ακριβώς την προσέγγιση, που χυδαία προσπαθεί να αποστρέψει το βλέμμα μας από την ουσία του ζητήματος. Με εξοργίζει ότι αυτός ο ακραία χυδαίος και ρατσιστικός λόγος που χρησιμοποιείται από την υπερασπιστική γραμμή γίνεται ανεκτός από την έδρα και από τα Μ.Μ.Ε., όπου αναπαράγεται καθημερινά πια. Προσωπικά, επίσης, με προβληματίζει η σιωπή αρκετών συναδέλφων και η, τουλάχιστον περίεργη, στάση μέρους του θεατρικού ρεπορτάζ, ως προς την κάλυψη της υπόθεσης.

Ήταν απόλυτα αναμενόμενο. ‘Εχει συσσωρευτεί μία παραγωγή διετίας και το πλαίσιο συνεχίζει να μην είναι σωστό. Συνεχίζουμε να δουλεύουμε σε δυο και τρεις δουλειές ταυτόχρονα για να βγούνε τα χρήματα, κάνουμε έργα που δεν αντιστοιχούν στο παρόν, γιατί απλά έχουμε υποχρέωση από πρόπερσι που επρόκειτο να ανέβουν. Και μέσα σε αυτά, η διάσπαση που έλεγα πιο πριν, αλλά και μια αίσθηση απεγνωσμένης απεμπλοκής από την καταπίεση που ζήσαμε τα τελευταία χρόνια. Το μόνο παρήγορο ότι τουλάχιστον τώρα ξεκαθάρισε το τοπίο: Ξέρουμε όλοι ποιοι “είμαστε” και πως κοιταζόμαστε στα μάτια. Κυρίως, με ποια πλευρά συντασσόμαστε.