«Μέδουσα Αίθουσα Τέχνης»: Με τον τρόπο της Μαρίας Δημητριάδη
Την πορεία της ιστορικής γκαλερί της οδού Ξενοκράτους εξιστορεί, μέσα από έργα των καλλιτεχνών που φιλοξένησε και αποτέλεσαν την προσωπική συλλογή της ιδρύτριάς της, η έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη, αναδεικνύοντας τον πρωτοποριακό χαρακτήρα των επιλογών της.
«Ξεκίνησα με τη Μέδουσα σχεδόν μ’ έναν τρόπο ερωτικό», έγραφε η Μαρία Δημητριάδη για την ιστορική γκαλερί που πριν από σαράντα χρόνια, το μακρινό 1979, άνοιγε στο ημιυπόγειο της οδού Ξενοκράτους 7, προκειμένου να αποτελέσει «ένα χώρο όπου θα μπορούσαν να ζωντανεύουν εικαστικά όνειρα» και όπου «κάθε μήνα η μία προσπάθεια θα διαδεχόταν την άλλη με την ίδια αγάπη»…
Η ίδια δεν γιόρτασε τη συμπλήρωση 40 χρόνων από την ίδρυση της Μέδουσας· την πρόλαβε ο θάνατος, το 2017. Όμως, την ίδια στιγμή που έδινε μάχη για τη ζωή της, φρόντιζε ώστε να οργανωθεί, από τους περιλειπόμενους, μια έκθεση αντάξια της ιστορίας της γκαλερί, στην οποία θα παρουσιαζόταν η συλλογή της, έκθεση η οποία θα πλαισιωνόταν με την έκδοση ενός βιβλίου…
Πέντε χρόνια μετά τον θάνατο της Μαρίας Δημητριάδη, η βούλησή της, ο σχεδιασμός που πρώτη αυτή θέλησε και εμπνεύστηκε, γίνεται πραγματικότητα, με την έκθεση «Μέδουσα Αίθουσα Τέχνης (1979-2017)», που από τις 24 Μαρτίου φιλοξενείται στη μεγάλη αίθουσα του ισογείου του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Την έκθεση συνοδεύει ένας πολυσέλιδος κατάλογος, ο οποίος, εκτός από τα έργα, περιλαμβάνει πολύ σημαντική τεκμηρίωση από το τεράστιο αρχείο της γκαλερί: δημοσιεύματα του τύπου, κριτικές, καταλόγους κ.λπ.
Την επιμέλεια τόσο της έκθεσης όσο και της έκδοσης, αυτό το διπλό εγχείρημα που συνοψίζει τη ζωή της, η Μαρία Δημητριάδη ανέθεσε στην Ελισάβετ Πλέσσα. Όπως τόνισε παρουσιάζοντας το σκεπτικό του σχεδιασμού της, η έκθεση, που διατρέχει την ιστορία της μεταπολιτευτικής αγοράς τέχνης, αναπτύσσεται σε τρεις ομόκεντρους κύκλους: Την ιστορία της αίθουσας τέχνης Μέδουσα, την ίδια τη συλλογή και, τέλος, την προσωπικότητα της Μαρίας Δημητριάδη.
Μέσα σε αυτούς τους κύκλους, η αφήγηση δεν είναι γραμμική, αλλά ακολουθεί το δαιδαλώδες μονοπάτι που σχηματίζουν οι εκλεκτικές συγγένειες ανάμεσα στα έργα των καλλιτεχνών της Μέδουσας. «Προσπάθησα να διακρίνω τη ματιά της Μαρίας Δημητριάδη», λέει η επιμελήτρια, «που ήταν ανοιχτή στα πάντα, χωρίς παρωπίδες».
Την «ανεξιθρησκία» της δημιουργού της Μέδουσας απέναντι στις τάσεις και τα ρεύματα της σύγχρονης τέχνης, και μάλιστα σε μια «εποχή που οι αντιθέσεις ανάμεσα στις καλλιτεχνικές ομάδες ήταν ζωντανές» τόνισε και η Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα, διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, στην οποία και κληροδοτήθηκε η συλλογή της Μαρίας Δημητριάδη, από τους εκτελεστές της διαθήκης της (τον γλύπτη Νάκη Ταστσιόγλου, την επί σειρά ετών υπεύθυνη της Μέδουσας, Πηνελόπη Ταράτσα, και τον ζωγράφο Μίλτο Μιχαηλίδη).
«Πολιτική της γκαλερί», έγραφε η Μαρία Δημητριάδη στα δεκάχρονα της Μέδουσας, το 1989, «ήταν να συνδυάσω δουλειές νέων ανθρώπων, παιδιών που ανήκουν στη γενιά μου, καθώς και καταξιωμένων καλλιτεχνών που θα έδιναν με το κύρος τους μεγαλύτερη εγκυρότητα στις αναζητήσεις μου. Έτσι, μέσα από αυτήν την αντιπαράθεση επιχείρησα όλα αυτά τα χρόνια να εξερευνήσω το στίγμα και τη φυσιογνωμία αυτού που θα ονομάζαμε πρωτοποριακό στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’80».
Έργα 57 καλλιτεχνώνΑυτό το «κατόρθωμα τη Μέδουσας», όπως το χαρακτήρισε ο επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη Γιώργης Μαγγίνης, αποτυπώνεται στα συνολικά 230 έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση. Φιλοτεχνημένα από 57 καλλιτέχνες, τα περισσότερα από αυτά, περίπου το 80%, ανήκουν στη συλλογή της Μαρίας Δημητριάδη.
Ειδικότερα, οι καλλιτέχνες έργα των οποίων εκτίθενται είναι οι: Αλέξης Ακριθάκης, Anton, Ειρήνη Απέργη, Κατερίνα Αποστολίδου, Μίνως Αργυράκης, Αννίτα Αργυροηλιοπούλου, Ιουλία Βεντίκου, Μαρία Βλαντή, Νίκος Βλάχος, Μαρία Γρηγοριάδη, Γιώργος Γυπαράκης, Μαρία Δάρα, Γιάννης Δημητράκης, Ελένη Ζούνη, Γιώργος Καζάζης, Μαριγώ Κάσση, Γιάννης Κονταράτος, Κώστας Κουλεντιανός, Έλλη Κουτσουκέλλη, Γιώργος Λαζόγκας, Γιάννης Λασηθιωτάκης, Κώστας Λευκόχειρ, Βαρβάρα Λιακουνάκου, Παναγιώτης Λιναρδάκης, Μαριάννα Λύρα, Τάσος Μαντζαβίνος, Κατερίνα Μαρούδα, Βούλα Μασούρα, Βαρβάρα Μαυρακάκη, Μίλτος Μιχαηλίδης, Λίνα Μπέμπη, Βάλλυ Νομίδου, Αννίτα Ξάνθου, Αιμιλία Παπαφιλίππου, Ναυσικά Πάστρα, Ντόρα Πούλμαν, Μάριος Πράσινος, Πάνος Ραϋμόνδος, Γιώργος Ρόρρης, Δημήτρης Σακελλίων, Πέπη Σβορώνου-Κοκκινίδου, Δήμητρα Σιατερλή, Μαρία Σπέντζα, Στέργιος Στάμος, Άσπα Στασινοπούλου, Harold Stevenson, Μαριάννα Στραπατσάκη, Takis, Νάκης Ταστσιόγλου, Γιάννης Τζερμιάς, Χρήστος Τζίβελος, Νίκος Τζιώτης, Δημήτρης Τράγκας, Βασιλική Τσεκούρα, Κώστας Τσικνής, Ελένη Φιλιπποπούλου, Αχιλλέας Χρηστίδης.
Από αυτούς τους εικαστικούς καλλιτέχνες, 24 έκαναν την πρώτη τους εμφάνιση στη Μέδουσα, όπως ο Γιάννης Τζερμιάς (1985), η Αιμιλία Παπαφιλίππου (1986), ο Γιώργος Ρόρρης (1988) κ.ά.
Η επιμελήτρια της έκθεσης Ελισάβετ Πλέσσα θα πραγματοποιήσει ξεναγήσεις για το κοινό τα Σάββατα 9, 16 και 30 Απριλίου και 7, 14 και 21 Μαΐου, στις 12.00. Η προαγορά θέσης στο tickets.benaki.org είναι απαραίτητη. Ακόμη, στο πλαίσιο της έκθεσης, την Πέμπτη 14 Απριλίου στις 20.00 θα πραγματοποιηθεί συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα «Μια Μέδουσα στο οικοσύστημα της ελληνικής τέχνης».