Στην Πινακοθήκη Γκίκα από το ΥΠΠΟ: Εξ όνυχος… τον Καμπανέλλη
Για να τιμηθεί η εκατονταετηρίδα από τη γέννηση του Ιάκωβου Καμπανέλλη, το Υπουργείο Πολιτισμού ανακήρυξε το 2022 «Έτος Καμπανέλλη» και διοργάνωσε έκθεση τεκμηρίων στο Μουσείο Μπενάκη.
Εκατό χρόνια συμπληρώθηκαν τον Δεκέμβριο που πέρασε από τη γέννηση του Ιάκωβου Καμπανέλλη, του σπουδαιότερου μεταπολεμικού νεοέλληνα θεατρικού συγγραφέα. Για να τιμηθεί η επέτειος, το Υπουργείο Πολιτισμού ανακήρυξε το 2022 «Έτος Καμπανέλλη» και, στο πλαίσιο αυτό, διοργάνωσε την έκθεση τεκμηρίων «Στη χώρα Καμπανέλλη: Νάξος, Μαουτχάουζεν, Αθήνα», που φιλοξενείται στην Πινακοθήκη Γκίκα του Μουσείου Μπενάκη μέχρι το τέλος του καλοκαιριού.
Ένας πολύτροπος δημιουργόςΦιλοδοξία της έκθεσης να αναδείξει το έργο και την προσωπικότητα ενός πολύτροπου δημιουργού, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτισμικής φυσιογνωμίας της χώρας κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα, όχι μονάχα ως θεατρικός συγγραφέας αλλά, ακόμη, ως λογοτέχνης που αναγνωρίστηκε διεθνώς για το «Μαουτχάουζεν», ένα σημαντικό έργο της στρατοπεδικής λογοτεχνίας· ως σεναριογράφος αλλά και στιχουργός, σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου· τέλος, και από τα σημαντικότερα, ως ενεργός πολίτης, που σε κρίσιμες στιγμές για τον τόπο με την τέχνη του υπεράσπισε τη δημοκρατία που βάρβαρα καταπατούνταν…
Ο ελληνικός πολιτισμός, η ελληνική δημοκρατία γενικότερα, χρωστά πολλά στον φτωχικό Ναξιώτη που «γεννήθηκε» πνευματικά στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν για να επιστρέψει με όλη την ορμή της νιότης του και με μια κίνηση ρήξης, που ήταν «Η αυλή των θαυμάτων», να ανοίξει τον δρόμο για την ανανέωση της ελληνικής σκηνής.
(Διακρίνονται οι: Δημήτρης Χατζημάρκος, Γιάννης Φέρτης, Θόδωρος Κατσαδράμης, Εκάλη Σώκου)
Αυτή την πολυσχιδή προσωπικότητα και τη μακρά της πορεία επιχειρεί να χωρέσει μέσα σε πέντε προθήκες η έκθεση που φιλοξενείται στην Πινακοθήκη Γκίκα… Μέσα από φωτογραφίες, θεατρικές αφίσες και προγράμματα, λίγα προσωπικά αντικείμενα, επιστολές που αντήλλαξε με διανοούμενους του καιρού του, αλλά και χειρόγραφά του, όπως αυτό του έργου του «Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια», θέλει να ιχνογραφήσει μια τόσο γεμάτη από δημιουργία ζωή.
Προσωπική ζωή, θεατρική πορεία, με ιδιαίτερη έμφαση στην «Αυλή των θαυμάτων», αφενός, και στο «Μεγάλο μας τσίρκο», αφετέρου, το Μαουτχάουζεν –η στρατοπεδική εμπειρία και η λογοτεχνική αποτύπωσή της– και, τέλος, οι δεσμοί φιλίας που τον έδεναν με καλλιτέχνες και λογοτέχνες, όπως αποτυπώνονται σε επιστολές και φωτογραφίες, αποτελούν τις θεματικές που «καταλαμβάνουν» τις πέντε προθήκες στην αίθουσα του ισογείου.
Θεατρική παράσταση «Το μεγάλο μας τσίρκο» Θιάσος Καρέζη – Καζάκου, 1973 ( από αριστερά: Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Τζένη Καρέζη, Κώστας Καζάκος)
Η έκθεση δεν περιορίζεται όμως μόνον εκεί, αλλά επεκτείνεται και στους υπόλοιπους ορόφους της Πινακοθήκης Γκίκα, όπου αναπτύσσεται ένας «διάλογος» του Καμπανέλλη με καλλιτέχνες, το έργο των οποίων παρουσιάζεται στη μόνιμη συλλογή, όπου προστέθηκαν εκθέματα που αναδεικνύουν σχέσεις και συνεργασίες με δημιουργούς όπως ο Μανόλης Αναγνωστάκης, ο Σπύρος Βασιλείου, ο Κάρολος Κουν, ο Μίκης Θεοδωράκης ή ο Μάνος Χατζιδάκις.
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης υπήρξε πολύ μεγάλος για να χωρέσει μέσα σε αυτές τις πέντε προθήκες –κι ας έχει καλή παρέα φίλων και συναδέλφων στους πάνω ορόφους. Ίσως στο Υπουργείο Πολιτισμού να πιστεύουν στο ρητό «εξ όνυχος τον λέοντα». Για την ώρα, πάντως, μονάχα αυτό το «νυχάκι» προσέγγισαν με την έκθεση που διοργάνωσαν. Ας ελπίσουμε στις εκδηλώσεις του «Έτους» που θα ακολουθήσουν να δούμε και τον υπόλοιπο Καμπανέλλη…
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, αρχές δεκαετίας 1970
