Ζυλ Ντασέν: Τα κινηματογραφικά αριστουργήματα στο πλευρό της Μελίνας Μερκούρη

Σαν σήμερα, στις 31 Μαρτίου το 2008, έφυγε από τη ζωή ο Ζυλ Ντασέν, ένας σύγχρονος Φιλέλληνας που αγάπησε και αγαπήθηκε από την Ελλάδα χάρη στην Μελίνα Μερκούρη.

Ο Αμερικανός σκηνοθέτης, ηθοποιός και σεναριογράφος του θεάτρου και του κινηματογράφου, είχε διαγράψει μια λαμπρή πορεία στο Χόλιγουντ με φιλμ-νουάρ, όπως το “Μετά την Καταισχύνη” (1943) με τον Τζον Γουέιν και την Τζόαν Κρόφορντ, “Το φάντασμα του Κάντερβιλ” (1944), “Ο δήμιος των κολασμένων” (1947), αλλά και ταινίες που ξεχώρισαν οι κριτικοί, όπως η “Γυμνή Πόλη” (1948) και το θεωρούμενο ως το αριστούργημά του “Η νύχτα και η Πόλη”(1950) με τον Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ.

Όλα όμως άλλαξαν όταν ο Ελία Καζάν τον κατήγγειλε ως κομμουνιστή την εποχή του Μακαρθισμού και το όνομά του βρέθηκε στη “Μαύρη Λίστα”. Αυτή η καταγγελία τον ανάγκασε να αυτο-εξοριστεί και κάπως έτσι βρέθηκε στην Ευρώπη.

Παρά τον “αποκλεισμό” του από το Χόλιγουντ, ο Ντασέν δεν άφησε τον κινηματογράφο, αλλά γύρισε την πρώτη του ταινία στην Ευρώπη, το “Ριφιφί”. Η ταινία βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Καννών το 1955 και εκεί ήταν που γνώρισε τη Μελίνα Μερκούρη, που βρισκόταν στις Κάννες με την “Στέλλα” του Μιχάλη Κακογιάννη.

Από εκείνη τη στιγμή, η ζωή του Ζυλ Ντασέν θα αλλάξει για πάντα. Ο σκονοθέτης εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, ενώ η Μελίνα έγινε η σταθερή πρωταγωνίστρια στις ταινίες που σκηνοθετούσε.

Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά στις 5 καλύτερες ταινίες που σκηνοθέτησε ο Ζυλ Ντασσέν, με πρωταγωνίστρια την Μελίνα Μερκούρη.

Το 1957, ο Ζυλ Ντασέν γυρίζει την πρώτη ταινία με τη Μελίνα, που είναι η κινηματογραφική μεταφορά του διαχρονικού μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη “Ο Χριστός ξανασταυρώνεται”, σε συνεργασία με τον ίδιο τον συγγραφέα. Η Μελίνα Μερκούρη υποδύθηκε την Μαγδαληνή/Κατερίνα, ενώ ο Πιέρ Βανέκ τον Χριστό/Μανωλιό.

Ο ίδιος ο Ντασέν είχε πει για την ταινία: «Μια από τις ευτυχέστερες εμπειρίες της ζωή μου ήταν η συνεργασία με τους κατοίκους της Κριτσάς και των γύρω χωριών που συμμετείχαν στην ταινία. Οι πιο πολλοί δεν ήξεραν γράμματα κι έτσι τα βράδια, όταν γύριζαν από τα χωράφια, μαζευόμασταν στην αυλή του σχολείου και με διερμηνέα τη Μελίνα, τους μιλούσαμε για το βιβλίο και τις σκηνές που θα γυρνούσαμε. Υπέροχη εμπειρία… Στο βιβλίο, ξέρετε, υπάρχουν οι φτωχοί και οι πλούσιοι, οι προύχοντες του χωριού. Ε, λοιπόν, κανείς δεν ήθελε να παίξει έναν από τους προύχοντες!» 

Το “Ποτέ την Κυριακή” είναι σίγουρα μία από τις πιο εμβληματικές ταινίες στην καριέρα του Ζυλ Ντασέν. Πρόκειται για την ταινία που έκανε σταρ τη Μελίνα Μερκούρη, η οποία υποδύθηκε την συναισθηματική, αλλά ανεξάρτητη Ίλια. Αυτός ο ρόλος της χάρισε βραβείο ερμηνείας στις Κάννες και μια υποψηφιότητα για Όσκαρ. Χάρη στην μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, για την οποία ο συνθέτης κέρδισε Όσκαρ, αυτή είναι μία από τις πιο διάσημες ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, η οποία μάλιστα μεταφέρθηκε και στο Broadway.

Μετά την παγκόσμια επιτυχία του “Ποτέ την Κυριακή” το ζευγάρι στράφηκε στην αρχαία ελληνική τραγωδία, επιλέγοντας την τραγωδία του Ευριπίδη “Ιππόλυτος”, που αφηγείται το παράνομο ερωτικό πάθος της Φαίδρας, συζύγου του Θησέα, για τον γιο του Ιππόλυτο. Η ταινία έγινε μεγάλη επιτυχία στην Ευρώπη, ενώ η Μελίνα Μερκούρη ήταν συγκλονιστική ως Φαίδρα. Έτσι απέσπασε διθυραμβικές κριτικές, καθώς και μία υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα.

Το “Τοπ Καπί” ήταν η πρώτη έγχρωμη ταινία του Ζυλ Ντασέν. Βασισμένο στο μυθιστόρημα του Έρικ Άμπλερ “Το Φως της Ημέρας”, το σενάριο διασκεύασε η Μόνια Ντανισέφσκι. Στην ταινία, η Μελίνα πρωταγωνιστούσε ως Ελίζαμπεθ Λιπ, μία γυναίκα που ερωτεύεται από το σμαραγδένιο στιλέτο του σουλτάνου Μαχμούντ Α’ και έτσι στρατολογεί τον πρώην εραστή της, για να το κλέψει. Η ταινία χάρισε στον Πίτερ Ουστίνοφ βραβείο Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου το 1965, το δεύτερο του μέσα σε τέσσερα χρόνια.

Η “Κραυγή Γυναικών” είναι μία από τις πιο ιδιαίτερες μεταφορές της “Μήδειας” στον σύγχρονο κινηματογράφο. Η ιστορία ακολουθεί την Μελίνα Μερκούρη ως μία ηθοποιό που υποδύεται την Μήδεια και αναζητά την Μπρέντα Κόλινς (Έλεν Μπέρστιν), μία γυναίκα που βρίσκεται στη φυλακή για τη δολοφονία των παιδιών της. Η ταινία προτάθηκε για Χρυσή Σφαίρα Ξενόγλωσσης Ταινίας, αλλά και για Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Αυτή ήταν μία από τις τελευταίες ταινίες του Ζυλ Ντασσέν, ο οποίος σταμάτησε να σκηνοθετεί για τον κινηματογράφο, όταν η Μελίνα Μερκούρη ανέλαβε το Υπουργείο Πολιτισμού το 1981.