Αναστασία Γιαλαμά: Αν η μόδα δεν είναι ηθική, δεν είναι μόδα

Ανεβαίνοντας τη σκάλα προς τα γραφεία της LOLA, τη σιωπή διασκεδάζει ο ήχος της ραπτομηχανής. Και οι κρεμάστρες που φορτώνονται διαδοχικά στα βιομηχανικά τρέιλερ. Η ανοιξιάτικη συλλογή της LOLA είναι ήδη στις βιτρίνες – ακόμα κι αν ο χειμώνας επέμεινε αρκετά. Όμως, στην έδρα της εταιρείας γυναικείων ρούχων της LOLA, η μία σεζόν διαδέχεται την επόμενη με δημιουργική έγνοια προς το ρούχο – άρα και προς τις γυναίκες που θα το φορέσουν.

Αυτό συμβαίνει εμμονικά, εδώ και πενήντα χρόνια, καθιστώντας τη LOLA ίσως τη μοναδική χειρονομία ελληνικού γυναικείου ενδύματος με αυτή τη διάρκεια και σίγουρα ένα πρόδρομο στην έκρηξη νέων προσπαθειών στην ελληνική μόδα κατά την τελευταία 15ετία.

Ανάμεσα σε περιοδικά και αφίσες μόδας, ανοιχτά laptop και memoir photos από τα ιστορικά βήματα της εταιρείας, στέκεται η Αναστασία Γιαλαμά. Είναι η υπεύθυνη σχεδιασμού της αλλά και κόρη της Λόλας Γιαλαμά – αυτής της επίμονης μοδίστρας που της έμαθε πως το ρούχο είναι τέχνη. Μάρτυρας της προσπάθειας από την πρώτη στιγμή της ζωής της – όπως και οι αδερφές της Φωτεινή και Μαρία – μιλάει για την πληθωρική διαδρομή της εταιρείας που ξεκίνησε ως επιχειρηματικό θαύμα των seventies και ακόμα ευημερεί. Η ίδια οργανώνει το παρόν και το μέλλον της.

H Αναστασία Γιαλαμά ανατράφηκε σε ένα καλλιτεχνικό περιβάλλον, αφού όπως λέει, το ρούχο είναι τέχνη.

Ζήσαμε σ΄ ένα περιβάλλον απολύτως καλλιτεχνικό. Η μητέρα μας είχε τρομερά υψηλή αισθητική κάτι που μετουσίωνε στο ρούχο. Ήταν μια αμιγώς καλλιτεχνική φύση – ακόμα και το βάζο με τα λουλούδια της είχε μια ιδιαίτερη αισθητική. Αυτό το γούστο αποτυπωνόταν και στο ρούχο. Οπότε, ερχόταν και σε εμάς ένα μήνυμα πως η δουλειά της μοδιστρικής δεν είναι βιοπορισμός, αλλά η δουλειά της ζωής της. Από την άλλη, ο πατέρας μου ήταν ένα πολύ πρακτικό πνεύμα, η περίπτωση του ανθρώπου όπου «ένα κι ένα κάνουν δύο» και με οξυμένη οικονομική και αναπτυξιακή ευστροφία. Ως παιδιά, αντλήσαμε και από τους δύο. Εγώ κληρονόμησα την καλλιτεχνία και την δημιουργική τρέλα της μητέρας μας και η Φωτεινή την ορθολογική σκέψη του πατέρα μας. Κάτω από αυτές τις αξίες δουλεύει, μέχρι και σήμερα, η εταιρεία.

Η μητέρα μου ξεκίνησε ως μια μοδίστρα της Καλλιθέας. Είχε το δικό της πελατολόγιο έχοντας τελειώσει τη σχολή Ορέ. Την ίδια ώρα, ο πατέρας μου δούλευε ως πλασιέ υφασμάτων. Όταν γνωρίστηκαν και παντρεύτηκαν, εκείνος της πρότεινε να ξεκινήσουν μια μικρή βιοτεχνία. Αυτό έγινε το ’68 και καταλαβαίνετε πως, για την εποχή, ήταν κάτι πρωτοποριακό. Το ’73 είχαν ήδη χτίσει την πρώτη οικοτεχνία. Και η πορεία ήταν αλματώδης. Ήταν και οι δύο πολύ δραστήριοι άνθρωποι που βελτίωναν γρήγορα τη ζωή τους και ρουφούσαν την κάθε μέρα. Βλέπαμε την επιχείρηση τους να μεγαλώνει, χωρίς να χάνουν την ανθρωπιά τους. Και νομίζω πως αυτό μας έγινε μάθημα γιατί και οι τρεις αδερφές κάνουμε παρόμοια βήματα.

Φροντίσαμε να βάλουμε από νωρίς τους συνεργάτες μας σε κλίμα οικογενειακό. Δημιουργήθηκε το αίσθημα μια μεγάλης οικογένειας, όπου όλοι έχουν τη θέση, το λόγο τους, όλοι έχουν τη δύναμη τους. Μας αρέσει να ακούμε τους συνεργάτες μας και αυτό μας έχει βγει σε καλό

Και σε αυτό στάθηκαν πολύ ώριμοι – τους βγάζω το καπέλο. Η μητέρα μου στα 62 της, παρότι λάτρευε τη δουλειά της, κατάλαβε πως η εταιρεία απαιτεί νέο πνεύμα. Η μόδα έχει, πάντα, να κάνει με την εξέλιξη. Κι όταν ένιωσε ότι μπορούμε να σταθούμε στα πόδια μας, αποφάσισε να αποσυρθεί και να χαρεί τη ζωή και τα εγγόνια της. Αυτή της η χειρονομία, μας ενθάρρυνε να εκσυγχρονίσουμε τη Lola. Παρότι, το ξεκίνημα μας συνέπεσε με την οικονομική κρίση. Πέσαμε κατευθείαν στα βαθιά…

Ναι, υπήρξε αυτή η κατανομή καθηκόντων. Εγώ φτιάχνω το mood board της κάθε συλλογής και μαζί με τις δύο σχεδιάστριες μας δημιουργούμε τα ρούχα. Φροντίζω, προηγουμένως, να ενημερώνομαι για τις διεθνείς τάσεις και πολύ συχνά αφομοιώνω σχέδια μέσα από τις εμπειρίες μου. Ανατρέχω, ας πούμε, σε σχέδια που βλέπω γύρω μου, στο σινεμά ή σε υλικό από εικαστικές εκθέσεις. Πέρυσι, για παράδειγμα, δώσαμε ένα τόνο 70’s σε πολλά κομμάτια της συλλογής, έχοντας αντλήσει έμπνευση από το «Μετά τα μεσάνυχτα» με την Τζούλι Κρίστι, η οποία φορούσε κάτι υπέροχα τουίντ με παράξενους ώμους. Ένα έναυσμα μου ήταν αρκετό.

Το δίπλωμα μοδιστρικής της Λόλας Γιαλαμά, όταν περίπου ξεκινούσαν όλα.

Αγαπώ πολύ τον Dior και παρακολουθώ τη δουλειά της σχεδιάστριας Μαρία Γ. Κιουρί με τη διαρκή τάση της να ενδυναμώνει τις γυναίκες.

Φροντίσαμε να βάλουμε από νωρίς τους συνεργάτες μας σε κλίμα οικογενειακό. Δημιουργήθηκε το αίσθημα μια μεγάλης οικογένειας, όπου όλοι έχουν τη θέση, το λόγο τους, όλοι έχουν τη δύναμη τους. Μας αρέσει να ακούμε τους συνεργάτες μας και αυτό μας έχει βγει σε καλό. Όποιος μπαίνει στη Lola κατά 90% θα βγει συνταξιούχος. Στη διάρκεια της κρίσης πάρα πολλές εταιρείες αναγκάστηκαν να μειώσουν προσωπικό, το οποίο είναι μεγάλη φθορά για μια επιχείρηση. Εμείς δεν κάναμε καμία απόλυση γιατί πέσαμε πάνω σε μια ευτυχή συγκυρία: Συνταξιοδοτήθηκαν οι άνθρωποι, οι οποίοι είχαν ξεκινήσει στο πλευρό των γονιών μου.

Τα τρία πρώτα χρόνια της κρίσης μας τάραξαν συθέμελα. Αλλά αμέσως μετά, διαπιστώσαμε με έκπληξη πως είχαμε μείνει μόνοι μας. Δεν υπήρχε άλλος παίκτης με αυτή την ποιότητα, οπότε και το κοινό απευθυνόταν σε εμάς. Από εκεί ξεκίνησε μια πολύ καλή πορεία

Δίπλα μας όλοι μείωναν τιμές – προκειμένου να μπορέσουν να καλύψουν την αγοραστική ικανότητα του κοινού – αλλά μείωναν και ποιότητα. Εμείς πάλι, πήραμε μια ριζοσπαστική απόφαση: Όχι μόνο να μην κάνουμε ποιοτικές εκπτώσεις αλλά να κάνουμε αναβάθμιση. Μειώσαμε βέβαια, τον όγκο παραγωγής και τα λειτουργικά καταστήματα και κρατήσαμε σημεία πώλησης που μπορούσαν να υποστηρίξουν ένα ποιοτικό ρούχο. Τα τρία πρώτα χρόνια της κρίσης μας τάραξαν συθέμελα. Αλλά αμέσως μετά, διαπιστώσαμε με έκπληξη πως είχαμε μείνει μόνοι μας. Δεν υπήρχε άλλος παίκτης με αυτή την ποιότητα, οπότε και το κοινό απευθυνόταν σε εμάς. Από εκεί ξεκίνησε μια πολύ καλή πορεία.

Μας δυσκόλεψε τρομερά το πρόβλημα της ρευστότητας με αποτέλεσμα να μην μπορεί να λειτουργήσει σωστά «η μηχανή». Παρόλα αυτά, τα καταφέραμε, ακόμα κι αν έπρεπε να θυσιάσουμε κάποια κομμάτια της προσωπική μας περιουσίας για να στηρίξουμε την εταιρεία. Δεν το σκεφτήκαμε στιγμή.

Μαζί με την αδερφή της, Φωτεινή Γιαλαμά, οικονομική διευθύντρια της Lola.

Μαζί με την ποιότητα το τρίπτυχο συμπληρώνει η συνέπεια και η υφολογική καθαρότητα. Θέλουμε να μιλάει το ύφασμα, οι φόδρες, το κουμπί, το άψογο πατρόν. Στη LOLA είμαστε “άρρωστοι” με το πατρόν. Για να βγει ένα ρούχο στην παραγωγή φτιάχνουμε τρία δείγματα τα οποία φοράμε σε μοντέλο. Αυτό μάθαμε από τους γονείς μας, πως το ρούχο να είναι το παιδί μας. Πώς να το δώσουμε έτσι απλά;

Μα φυσικά! Δείτε τα λαογραφικά μουσεία που περιγράφουν μια εποχή, όλα έχουν να επιδείξουν ρούχα. Άρα το ρούχο είναι στοιχείο του πολιτισμού μας. Είναι η μετουσίωση της καθημερινής ένδυσης σε τέχνη. Ευτυχώς, εμείς το αντιμετωπίζουμε έτσι. Ναι μεν καλύπτει στοιχειώδεις ανάγκες, αλλά την ίδια ώρα δημιουργεί ένα συναίσθημα, γεννάει αυτοπεποίθηση, συμβαδίζει με την ομορφιά. Το ρούχο, στα μάτια μου, φτιάχνεται όπως ένα ψηφιδωτό – κι αυτό παραπέμπει ευθέως σε ένα έργο τέχνης.

Στη Lola είμαστε “άρρωστοι” με το πατρόν. Για να βγει ένα ρούχο στην παραγωγή φτιάχνουμε τρία δείγματα τα οποία φοράμε σε μοντέλο. Αυτό μάθαμε από τους γονείς μας, πως το ρούχο είναι το παιδί μας. Πώς να το δώσουμε έτσι απλά;

Πιστεύω πως λειτουργήσαμε παραδειγματικά ως εταιρεία μέσα στην κρίση. Και ίσως αυτό να έδειξε σε άλλους σχεδιαστές πως αν κανείς έχει κάποιες σταθερές, αν είναι προσηλωμένος στο στόχο του, μπορεί να κάνει το βήμα, ακόμα και στην πιο δύσκολη στιγμή.

Δυστυχώς, δεν υπάρχουν χέρια για να συνεχιστεί η παραγωγή. Οι μοδίστρες μας είναι κοντά στη συνταξιοδότηση – θα είναι κοντά μας για δύο ακόμα χρόνια και ήδη αναζητούμε καλές μοδίστρες. Φοβάμαι ότι κινδυνεύει το επάγγελμα, αν δεν δημιουργηθούν σχολές, αν δεν υπάρξει ενδιαφέρον και δεν στραφούν ξανά νέες γυναίκες προς αυτό. Η μοδιστρική είναι πολύ δημιουργική τέχνη – και μάλιστα καλοπληρωμένη – δεν πρέπει να την αφήσουμε να χαθεί.

Η ποιότητα των υφασμάτων είναι το σήμα κατατεθέν της Lola.

Καταρχάς, είναι δύο διαφορετικοί κόσμοι: Από τη μια, τα ρούχα που φοριούνται για μια σεζόν και πετάγονται χωρίς να σημαίνει κάτι (πέρα από το μείζον περιβαλλοντικό ζήτημα). Και από την άλλη, όπου το ρούχο είναι δημιουργία, είναι τέχνη, έχει βαρύτητα και διαχρονικότητα. Αγοράζω αυτό το ρούχο γιατί αφενός το χρειάζομαι αλλά και γιατί εκτιμώ τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά. Από εκεί και πέρα, νιώθω ότι η fast fashion, ως νοοτροπία, πνέει τα λοίσθια. Γιατί οι άνθρωποι ενημερώνονται, όλοι ξέρουν πως ο πλανήτης υποφέρει, είναι μονόδρομος να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τι φοράμε, τι κρατάμε, τι πετάμε και τι πόρους σπαταλάμε.

Απόλυτα. Αν η μόδα δεν είναι ηθική, αν προσπερνάει αυτόν τον παράγοντα, δεν είναι μόδα.

Το ρούχο, στα μάτια μου,  φτιάχνεται όπως ένα ψηφιδωτό κι αυτό παραπέμπει ευθέως σε ένα έργο τέχνης

Σε μια πολύ δημιουργική κατάσταση. Και σε μια πολύ καλή φάση συγκυριακά, καθώς έχουμε κάποια σχέδια για επέκταση.

Για την ώρα, ψάχνουμε ένα κατάστημα στη Θεσσαλονίκη – το οποίο αναγκαστήκαμε να κλείσουμε στην κρίση. Επίσης, το e – shop μας πηγαίνει εξαιρετικά καλά και ο στόχος μας είναι στην επόμενη διετία να απευθυνθούμε σε αγορές της Βόρειας Ευρώπης. Και φυσικά ετοιμαζόμαστε να γιορτάσουμε τα 50 χρόνια της LOLA. Γενικά, δεν μας αρέσει να ανοίγουμε υπερβολικά τα φτερά μας· όχι από ανάγκη συγκεντρωτισμού, αλλά γιατί θέλουμε να ελέγχουμε τα πράγματα. Για παράδειγμα, μας είχε ζητηθεί να δώσουμε τη LOLA με την τακτική του Franchise, μα δεν δεχθήκαμε. Πιστεύουμε πως τα standards της LOLA δεν είναι μόνο το ρούχο αλλά και η εξυπηρέτηση, το περιβάλλον, δηλαδή ο σεβασμός στον πελάτη.

«Δεν μας αρέσει να ανοίγουμε υπερβολικά τα φτερά μας· όχι από ανάγκη συγκεντρωτισμού, αλλά γιατί θέλουμε να ελέγχουμε τα πράγματα. Για παράδειγμα, μας είχε ζητηθεί να δώσουμε τη LOLA με την τακτική του Franchise, μα δεν δεχθήκαμε. Πιστεύουμε πως τα standards της LOLA δεν είναι μόνο το ρούχο αλλά και η εξυπηρέτηση, το περιβάλλον, δηλαδή ο σεβασμός στον πελάτη» σημειώνει.

Τα εγγόνια της LOLA είναι όλα αγόρια. Αγαπούν την εταιρεία, αλλά είναι ακόμα μικροί και σπουδάζουν. Σίγουρα θα θέλαμε να ασχοληθούν με την εταιρεία, όμως δεν θα τους πιέσουμε. Πάντως, για εμάς μιλώντας για τη LOLA, μιλάμε για τη μητέρα μας, για κάτι πολύ προσωπικό. Η δουλειά δεν είναι ένα αποκομμένο στοιχείο, είναι κομμάτι της ζωής μας, όπως ήταν και για τους γονείς μας. Προσωπικά, μου δίνει μεγάλη χαρά.

Κατά την γνώμη μου, οι γυναίκες είναι το κυρίαρχο φύλο στη φύση. Επομένως, δεν θα μπορούσα παρά να τις βλέπω με σεβασμό. Θα ήθελα να δω κι άλλες γυναίκες σε θέσεις εξουσίας και ευθύνης. Μόνο ωφέλιμο θα ήταν για την κοινωνία μας

Κατά την γνώμη μου, οι γυναίκες είναι το κυρίαρχο φύλο στη φύση. Επομένως, δεν θα μπορούσα παρά να τις βλέπω με σεβασμό. Καταφέρνουν τόσα πολλά πράγματα σε αντίξοες, συχνά, συνθήκες, σε περιβάλλοντα εχθρικά. Παρόλα αυτά, επιβιώνουν και προχωρούν. Υπάρχουν, φυσικά, πολλά περιθώρια να βελτιωθεί η θέση των γυναικών στην κοινωνία και θα ήθελα αυτό να προλάβω να το ζήσω. Θα ήθελα να δω κι άλλες γυναίκες σε θέσεις εξουσίας και ευθύνης. Μόνο ωφέλιμο θα ήταν για την κοινωνία μας.

Στο στενό μας κύκλο, ποτέ. Ήμασταν μια γυναικοκρατούμενη οικογένεια και ο πατέρας μας ήταν εξαιρετικά υποστηρικτικός και ενθαρρυντικός προς όλες μας. Κι έτσι ξεκινούσαμε με μια εγγενή αυτοπεποίθηση κάτι που, μάλλον, εκπέμπαμε. Δεν αφήναμε χώρο στους άλλους να μας αμφισβητήσουν. Αισθάνομαι πως είναι πολύ σημαντικό για κάθε γυναίκα να πιστέψει στον εαυτό της.