Λουκία Αλαβάνου: «Αναζητώντας τον Κολωνό» στη Μπιενάλε της Βενετίας

Φέτος, για πρώτη φορά στη μακρά ιστορία της, που ξεκινά από τα τέλη του 19ου αιώνα, επικεφαλής της Μπιενάλε βρίσκεται μια γυναίκα, η Σεσίλια Αλεμάνι, επιμελήτρια με έδρα τη Νέα Υόρκη, και ο τίτλος της κεντρικής έκθεσης, «Το γάλα των ονείρων», είναι παρμένος από το βιβλίο μιας άλλης γυναίκας, της σουρεαλίστριας ζωγράφου Λεονόρα Κάριγκτον.Όπως γυναίκες θα είναι και οι τέσσερις στις πέντε καλλιτέχνιδες που θα συμμετάσχουν στη φετινή διοργάνωση.

Μια γυναίκα θα αναλάβεινα εκπροσωπήσει και τη χώρα μας, αφού η επίσημη συμμετοχή της Ελλάδας, που θα παρουσιαστεί στο Ελληνικό Περίπτερο από τις 23 Απριλίου έως τις 27 Νοεμβρίου, θα είναι μια εγκατάσταση, στον πυρήνα της οποίας βρίσκεται η ταινία της Λουκίας Αλαβάνου «Αναζητώντας τον Κολωνό», με επιμελητή τον διεθνούς φήμης ειδικό της κινούμενης εικόνας Heinz Peter Schwerfel.

Πρόκειται για μια ταινία 17 λεπτών, γυρισμένη με τεχνολογία Virtual Reality 360, η οποία μεταφέρει τον αρχαίο μύθο του «Οιδίποδα επί Κολωνώ» στο παρόν της κοινότητας Ρομά της Νέας Ζωής Ασπροπύργου. Η κοινότητα εγκαταστάθηκε εκεί στις αρχές της δεκαετίας του 1980, προερχόμενη από τη Θήβα, ενώ εικάζεται ότι και η διαδρομή που θα οδηγούσε τον Οιδίποδα από τη Θήβα στην Αθήναπερνούσε από το ίδιο μέρος…

Αρχαϊσμοί και υπερσύγχρονη τεχνολογία, παρελθόν, παρόν και μέλλον βρίσκονται σε μια διαρκή σχέση στο έργο της Λουκίας Αλαβάνου, που αποδεικνύεται σχέση περισσότερο παραπληρωματική παρά έντασης. Η ταινία για τον Οιδίποδα με πρωταγωνιστές Ρομά από τον καταυλισμό εγκιβωτίζεται σε μια φουτουριστική κατασκευή, εμπνευσμένη από τα οράματα του αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτου για την «πόλη στα σύννεφα» και την «ηλεκτρονική πόλη».

Πρόκειται για τέσσερις ημισφαιρικούς θόλους διαφορετικών μεγεθών, που αποτελούνται από έναν σκελετό αλουμινίου, με εσωτερική επένδυση από ηχομονωτικό υλικό, μέσα στον οποίο θα τοποθετηθούν 15 καθίσματα για το κοινό, εμπνευσμένα και αυτά από τον Ζενέτο, που εξασφαλίζουν ελευθερία κινήσεων στους θεατές, ώστε, φορώντας τα ειδικά γυαλιά, να μπορούν να βιώσουν το φάσμα 360 μοιρών της ταινίας VR.

Η ταινία γυρίστηκε με την πλέον εξελιγμένη τεχνολογία, σε μια περιοχή όπου δεν υπάρχει Wi-Fi κι έτσι, στις συνθήκες του εγκλεισμού, τα παιδιά δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν το σχολείο, ανέφερε κατά την παρουσίαση της ελληνικής συμμετοχής η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, στη συλλογή του οποίου ανήκει το έργο.

«Δεν πρόκειται για ένα εύπεπτο έργο», τόνισε η καλλιτέχνιδα, που μιλούσε από το Ελληνικό Περίπτερο, στη Βενετία. Αφού τόνισε ότι «το γκέτο της Νέας Ζωής είναι ένα από τα πιο δύσκολα της Ελλάδας», υπογράμμισε ότι «η έννοια του ξένου, όπως ξένος είναι ο Οιδίποδας, καθρεφτιζόταν στο δικό μου βίωμα», αφού η αρχική αντιμετώπισή της ήταν εχθρική. Όμως, χάρη στη διευθύντρια του τοπικού δημόσιου δημοτικού σχολείου, «που ήταν ο πρέσβης του έξω κόσμου στην κοινότητα των Ρομά», μπόρεσε να γίνει αποδεκτή και να εμπλέξει στην περιπέτεια των γυρισμάτων τους κατοίκους. Γιατί οι πρωταγωνιστές της, που παίζουν με συνειδητή υπερβολή και απροκάλυπτη απόλαυση, είναι οι ίδιοι οι κάτοικοι της Νέας Ζωής –για παράδειγμα, ο γέροντας που παίζει τον Οιδίποδα ήταν ο ίδιος «βασιλιάς» των τσιγγάνων στη Θήβα. «Η μαγεία του σινεμά τούς κέρδισε», τόνισε η Λουκία Αλαβάνου.

Για έργο που αποτελεί «ένα ταξίδι στον χώρο και στον χρόνο», που «καθρεφτίζει την πραγματικότητα που ζούμε και θα συνεχίσουμε να ζούμε, αυτή μιας αδύνατης ενσωμάτωσης», έκανε λόγο ο γερμανός επιμελητής Heinz Peter Schwerfel, που δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στη «σκληρή πραγματικότητα του πολέμου» που ζούμε.

Από τη μεριά της, η Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα, διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, που ήταν φέτος εθνικός επίτροπος της επίσημης ελληνικής συμμετοχής, έκανε λόγο για την Μπιενάλε ως «θεσμό ειρήνης και συνεργασίας των λαών», ενώ αναφέρθηκε σε συμμετοχές περασμένων ετών, ανάμεσα στις οποίες και αυτή με έργα Παρθένη, το 1938, υπενθυμίζοντας ότι η Πινακοθήκη προετοιμάζει έκθεση αφιερωμένη στο έργο του μεγάλου νεοέλληνα ζωγράφου. Παράλληλα, ενημέρωσε ότι στον ένα χρόνο λειτουργίας της η Εθνική Πινακοθήκη «συγκέντρωσε 200.000 θεατές, εκ των οποίων πάνω από τους μισούς ήταν κάτω των 30 ετών».

Τέλος, ο υφυπουργός Σύγχρονου Πολιτισμού, Νικόλας Γιατρομανωλάκης, σημείωσε ότι το ΥΠΠΟ χρηματοδότησε το έργο «Αναζητώντας τον Κολωνό» με το ποσό των 200.000 ευρώ, ενώ βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με τον δήμο της Βενετίας για την ανανέωση της σύμβασης ενοικίασης του οικοπέδου όπου έχει ανεγερθεί το Ελληνικό Περίπτερο, προκειμένου να μπορέσουν να ξεκινήσουν οι απαραίτητες επισκευές του.