ΕΜΣΤ: Επανεκκίνηση με ράβε-ξήλωνε

«Αλλαγές μικρής κλίμακας και μεγάλης επίδρασης»: Αυτός είναι ο χαρακτηρισμός που επέλεξε για το πρόγραμμά της η ίδια η διευθύντρια του Εθνικού Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Κατερίνα Γρέγου, στην πρώτη της επαφή με τους Έλληνες δημοσιογράφους, έπειτα από σιωπή σχεδόν ενός έτους.

Στη συνέντευξη τύπου, που έμοιαζε όμως περισσότερο με εγκαίνια, παρουσίασε, μέσα από τη «δήλωση αποστολής», την πολιτική για τη Μόνιμη Συλλογή, τον προσανατολισμό του εκθεσιακού προγράμματος κ.λπ., και αλλαγές που, αν αθροιστούν, μάλλον μεταβάλλουν την κλίμακα.

Στιγμιότυπο από την συνέντευξη Τύπου στο ΕΜΣΤ. Φωτογραφία: Anna Primou

Σε μια ιδιαίτερα μακροσκελή ομιλία η διευθύντρια του ΕΜΣΤ έκανε λόγο για ένα μουσείο «φορέα καλλιέργειας της ιστορικής γνώσης και της πολιτικής κρίσης», προσανατολισμένο σε μια τέχνη με εντοπιότητα, εντοπισμένη στον ευρύτερο γεωγραφικό περίγυρο, που είναι αυτός του Λεβάντε, δηλαδή της Ανατολικής Μεσογείου και του Παγκόσμιου Νότου.

Η Κατερίνα Γρέγου, διευθύντρια του Εθνικού Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης,

Ο προσανατολισμός αυτός αφορά τόσο το εκθεσιακό πρόγραμμα όσο και τη Μόνιμη Συλλογή, για την οποία σημείωσε ότι  πρόκειται να ανανεώνεται μέσα από μια «ευέλικτη προσέγγιση». «Η μουσειολογική μελέτη δεν είναι ιερή αγελάδα», τόνισε η Κατερίνα Γρέγου, αναφερόμενη σε ένα θέμα για το οποίο έχουν χυθεί ποταμοί μελάνης και το οποίο προξένησε πλήθος καθυστερήσεων. «Είναι ένα πλάνο εγκατάστασης και φωτισμού των έργων, που θα ανατίθεται σε εξειδικευμένους επαγγελματίες», είπε, αποκαλύπτοντας ότι έχουν γίνει ήδη κάποιες μετακινήσεις ή αφαιρέσεις έργων για λόγους καλύτερης διευθέτησης του χώρου.

Στη δημοσιογραφική παρατήρηση ότι πρόκειται για μελέτη εγκεκριμένη από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, ο παριστάμενος υφυπουργός Νικόλας Γιατρομανωλάκης ανακοίνωσε πως εξετάζεται η κατάργηση της απαίτησης έγκρισης από το ΚΣΝΜ των μελετών που αφορούν μουσεία σύγχρονης τέχνης.

Έργο του Βλάσση Κανιάρη από τη Μόνιμη Συλλογή του ΕΜΣΤ – Φωτογραφία: Olympianna Miliaki

Όμως οι αλλαγές δεν περιορίζονται στην έκθεση της Μόνιμης Συλλογής αλλά και στο ίδιο το κτίριο, για το οποίο η νέα διεύθυνση παρήγγειλε ήδη μελέτη για την επανάχρησή του, επιλέγοντας μάλιστα τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης –δηλαδή χωρίς τη διενέργεια διαγωνισμού– όπως αποκαλύφθηκε μετά από ερώτησή μας.

Έργο του Γιάννη Κουνέλλη από τη Μόνιμη Συλλογή του ΕΜΣΤ Φωτογραφία: Olympianna Miliaki

Η μελέτη, που θα εφαρμοστεί σταδιακά, αφορά την επίλυση προβλημάτων που εντοπίστηκαν στο κτίριο, η οποία στοχεύει «στην ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα του μουσείου, στο οπτικό και δημιουργικό άνοιγμά του προς την πόλη, στην αλλαγή αντίληψης του κοινού για το μουσείο ως απροσπέλαστο χώρο, στη δημιουργία πιο φιλόξενων χώρων υποδοχής» κ.λπ. Δεδομένου ότι το κτιριακό υπήρξε ο βασικός παράγοντας πρόκλησης καθυστερήσεων αλλά και ποικίλων υπερβάσεων, η επιδίωξη της νέας διεύθυνσης να προβεί σε αλλαγές και σε αυτήν την «ιερή αγελάδα» αποτελεί, αν μη τι άλλο, επίδειξη ριψοκίνδυνου πνεύματος.

Έργο του Δημήτρη Αληθεινού,  από τη Μόνιμη Συλλογή του ΕΜΣΤ Φωτογραφία: Katerina Paraskeva

Μία από τις εκπλήξεις που επιφύλασσε η παρουσίαση της Κατερίνας Γρέγου αφορά τον διπλασιασμό του προϋπολογισμού του Μουσείου για το 2022 και την εξαγγελία μιας πολιτικής δίκαιων αμοιβών απέναντι στους καλλιτέχνες, αγορών και όχι επιδίωξης δωρεών καλλιτεχνών για τον εμπλουτισμό της Μόνιμης Συλλογής και κάποιου εξορθολογισμού των εργασιακών σχέσεων, με κατάργηση της χρήσης «ενοικιαζόμενων» εργαζόμενων.

Όμως μια προσεκτικότερη ματιά επιφυλάσσει μάλλον δυσάρεστες εκπλήξεις. Ο διπλασιασμός αυτός δεν οφείλεται σε κάποια «προίκα» που αποφάσισε να δώσει στην Κατερίνα Γρέγου η κυβέρνηση, η οποία, άλλωστε την τοποθέτησε εκεί, ματαιώνοντας τον διαγωνισμό για την επιλογή διευθυντή/τριας.

Έτσι, στον προϋπολογισμό του 2022, ο οποίος φτάνει τα 9.000.000, πάνω από τις μισές δαπάνες θα καλυφθούν από τα ταμειακά διαθέσιμα προηγουμένων ετών, ύψους 5.200.000 (αν και, σύμφωνα με το Σωματείο Εργαζομένων ΕΜΣΤ, αυτό το ποσό δεν υπερβαίνει τα 4.200.000).

Το δέντρο του Stephan Goldrajch, δεσπόζει στην είσοδο του ΕΜΣΤ. Φωτογραφία: Olympianna Miliaki

Σε ερώτησή μας σχετικά με το αν υπήρξε δέσμευση εκ μέρους του Υπουργείου Πολιτισμού για την κάλυψη των σχεδόν βέβαιων ελλειμμάτων που θα παρουσιαστούν στον προϋπολογισμό του 2023 (αφού δεν θα υπάρχουν πλέον ταμειακά διαθέσιμα ικανά να συμπληρώσουν την κρατική επιχορήγηση, που φέτος ανέρχεται σε 2.900.000 ευρώ και καλύπτει ανελαστικές δαπάνες), η απάντηση του υφυπουργού Πολιτισμού ήταν μια αόριστη διαβεβαίωση που δύσκολα θα μπορούσε να εκληφθεί ως δέσμευση.

Πάντως, για την Κατερίνα Γρέγου, που μελέτησε το παράδειγμα αναλόγου μεγέθους και εμβέλειας μουσείων, τα 9 εκατομμύρια ευρώ αποτελούν το μίνιμουμ για την υλοποίηση του φιλόδοξου εκθεσιακού προγράμματος που ανακοίνωσε.

Amazonios- Dimitris Tsoumplekas

Το εκθεσιακό πρόγραμμα που ανακοίνωσε η Κατερίνα Γρέγου περιλαμβάνει έξι νέες εκθέσεις, που θα εγκαινιαστούν, πλην μιας, στα μέσα Ιουνίου και θα διαρκέσουν μέχρι τον Οκτώβριο του 2022.

Όμως η επανεκκίνηση του εκθεσιακού προγράμματος θα λάβει χώρα εκτός ΕΜΣΤ, στο πλαίσιο του προγράμματος Extra Muros, στο κτήμα του Νίκου Κεσσανλή και της Χρύσας Ρωμανού στο ρέμα Πολυδρόσου στο Μαρούσι. Πρόκειται για την έκθεση του Δημήτρη Τσουμπλέκα, Αμαζόνιος, που περιλαμβάνει φωτογραφίες, εγκαταστάσεις και προβολές και καταγράφει τις αλλαγές που αφήνει ο χρόνος στο ανθρώπινο σώμα αλλά και στο σώμα της πόλης (5/3-3/7/2022).

Στον απόηχο της επετείου των 200 ετών από την ιδρυτική στιγμή του ελληνικού κράτους, η έκθεση, στην οποία συμμετέχουν 36 καλλιτέχνες, εκ των οποίων 9 Έλληνες, εξετάζει τους μηχανισμούς κατασκευής, τη δομή και την ιδεολογική ρητορική που ενέχει το οικοδόμημα του έθνους και του κράτους, την αντικατάσταση της εθνικής αντιπροσώπευσης από δημόσιους ή ιδιωτικούς υπερεθνικούς θεσμούς.
Επιμέλεια: Κατερίνα Γρέγου.
[16/6-30/10/2022]

Η φωτογράφος συνομιλεί με το έργο του παππού της, ζωγράφου Ανδρέα Βουρλούμη, αντιπαραβάλλοντας δικές της φωτογραφίες της Αθήνας με έργα εκείνου, σε μια χειρονομία καλλιτεχνικού αναστοχασμού και τρυφερής επίσκεψης στην ιστορία.
Επιμέλεια: Σταμάτης Σχιζάκης
[16/6-30/10/2022]

Ατομική έκθεση στην οποία ο Πίττας, ως μέρος της καλλιτεχνικής του πρακτικής, εκθέτει για πρώτη φορά στην Ελλάδα πρωτότυπα έργα του σημαντικού καλλιτέχνη του De Stijl, TheovanDoesburg (1883-1931), σε συνομιλία με έργα του ΕΜΣΤ. Η έκθεση είναι συνεργασία του ΕΜΣΤ με το Centraal Museum της Ουτρέχτης.
Επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη.
[16/6-30/10/2022]

O σημαντικός καλλιτέχνης και νικητής του βραβείου Turner 2019, παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα τις ταινίες του οι οποίες διερευνούν τα θέματα των διαφιλονικούμενων συνόρων, της ιθαγένειας και της ελευθερίας.
[16/6-30/10/2022]

Τα σκουπίδια της –που συνέλεγε για ένα χρόνο– φέρνει η καλλιτέχνις στους χώρους του Μουσείου, όπου εγκαθίσταται μέχρι τον Σεπτέμβριο, και δημιουργεί το έργο δίνοντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες να γίνουν μάρτυρες της δημιουργικής διαδικασίας, να κατανοήσουν την ποσότητα των απορριμμάτων που παράγουν και να σκεφτούν τρόπους ανακύκλωσής τους (Έργο εν εξελίξει).

Στην παρουσίασή της, η Κατερίνα Γρέγου αναφέρθηκε τηλεγραφικά στους σχεδιασμούς της για την καλλιτεχνική περίοδο 2022/2023, στην οποία κυριαρχεί η έκθεση «Οι Kοσμοπολίτες», που διοργανώνεται με αφορμή την εκατονταετηρίδα της Μικρασιατικής Καταστροφής, θέλοντας να αναδείξει όχι το τραύμα αλλά τις γόνιμες κληρονομιές του κοσμοπολιτισμού που χαρακτήρισε την Ανατολική Μεσόγειο.

Ακόμη, θα παρουσιαστεί η έκθεση «Modern Love: Η αγάπη στα χρόνια των ψυχρών οικειοτήτων», σε επιμέλεια της ίδιας, μια παραγωγή των Tallinn Art Hall (Εσθονία), Museumfür Neue Kunst (Φράιμπουργκ, Γερμανία) και IMPAKT – Centraal Museum (Ολλανδία).

Οι Έλληνες θεατές θα έχουν, επίσης, την ευκαιρία για μια γνωριμία με την τέχνη της Ελληνίδας της διασποράς Penny Siopis, ενώ η έκθεση «Why Look at Animals» επιδιώκει να εισαγάγει τον θεατή στον προβληματισμό σχετικά με τα ζώα και την ευθύνη μας απέναντί τους.

Τέλος, το καλοκαίρι του2023 και υπό τον τίτλο «Revolution» το ΕΜΣΤ θα φιλοξενήσει μια μεγάλη αναδρομική έκθεση αφιερωμένη στο έργο του μεγάλου Έλληνα στοχαστή της μουσικής και της αρχιτεκτονικής Ιάννη Ξενάκη, με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του, το 1922.