Spring Forward Festival: Μπορεί η Ελευσίνα να φέρει την Άνοιξη στον ελληνικό χορό;

Στο mixtape των μεγάλων προκλήσεων της Ελευσίνας ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας παίζει πρώτος ο χορός. Η φιλοξενία του Spring Forward, της μεγάλης χορευτικής γιορτής του Aerowaves (του ισχυρότερου ευρωπαϊκού δικτύου χορού εδώ και 25 χρόνια με ιδρυτή τον Τζον Άσφορντ) ανοίγει και επισήμως τον κύκλο των παρεμβάσεων από την πόλη της Ελευσίνας – και φυσικά μας ανοίγει την όρεξη για όσα έπονται.

Περισσότεροι από 100 χορογράφοι και χορευτές από την Ευρώπη και την Ασία θα δώσουν 25 παραστάσεις σε τοπόσημα της Ελευσίνας μέσα στο τριήμερο 28 Απριλίου – 1ης Μαΐου. Συνάμα, στην πόλη αναμένεται και η άφιξη πάνω από 150 επαγγελματιών του χορού ως πιστοί followers του Spring Forward – πόσο μάλλον τώρα, στον εορτασμό των 10ων γενεθλίων του.

Για τον Μιχαήλ Μαρμαρινό το Spring Forward καθιστά την Ελευσίνα «ένα σημείο συνάντησης διεθνούς χορευτικής σκέψης και εμπειρίας». Φωτό: Ελίνα Γιουνανλή

Βλέποντας αυτήν την έντονη κινητικότητα να ετοιμάζεται να απελευθερωθεί, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, ο καλλιτεχνικός διευθυντής της 2023 Ελευσίνα, δεν διστάζει να αναγνωρίσει στην Ελευσίνα «ένα σημείο συνάντησης διεθνούς χορευτικής σκέψης και εμπειρίας. Έτσι ώστε να εγγραφεί στον χάρτη της εμπειρίας και του ενδιαφέροντός μας, ακριβώς λόγω των ιδιαίτερων συμβάντων, που λαμβάνουν χώρα σε αυτόν τον μυστικό τόπο. Γιατί – δεν ξέρω αν το ξέρετε – η Ελευσίνα είναι ένας μυστικός τόπος. Ή ένας τόπος γεμάτος μυστικά».

Μιχαήλ Μαρμαρινός: Μας προσφέρεται η ευκαιρία να γίνουμε μάρτυρες εορταστικά και χορευτικά αναδυόμενου μέλλοντος

Για τον Μαρμαρινό, το Spring Forward εκπέμπει το σήμα γέννησης ενός καλλιτεχνικού μέλλοντος. Αυτό που προσπαθεί να σηματοδοτήσει εξάλλου ολόκληρο το θηριώδες εγχείρημα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. «Η εξέχουσα γενέθλια γιορτή του Aerowaves είναι η σκηνή και το λίκνο όπου εκκολάπτονται, προωθούνται και παρουσιάζονται εκείνοι οι δημιουργοί που θα απασχολήσουν την Ευρώπη τα επόμενα χρόνια. Η Ελευσίνα, ως τόπος, προσφέρει μια σπουδαία δυνατότητα συνάντησης, συνεργασίας και δημιουργίας της τέχνης που λέγεται χορός και που ξαφνικά εδώ, μας προσφέρεται η ευκαιρία να γίνουμε μάρτυρες εορταστικά και χορευτικά αναδυόμενου μέλλοντος».

Στο πλαίσιο του εορτασμού των 25 χρόνων του Aerowaves, ένας από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες που έχει αναδείξει η διοργάνωση, o Ισπανός χορογράφος Jesús Rubio Gamo θα παρουσιάσει το «Gran Bolero», μια εκδοχή για 12 χορευτές βασισμένη στο ντουέτο Bolero, που παρουσίασε στο Spring Forward 2017 στο Aarhus.

Φαίνεται πως ήταν στρατηγική επιλογή ώστε η πρώτη μεγάλη χειρονομία της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ελευσίνας να συνδέεται με την τέχνη του Χορού. Η Αγγελική Λαμπίρη, η διευθύντρια πολιτιστικής κατάρτισης της διοργάνωσης επιβεβαιώνει πως ο κεντρικός στόχος της Ελευσίνας 2023, μέσα από το πρόγραμμα Moving Europe, είναι «να δημιουργήσει μια διακριτή δραστηριότητα στον τομέα του χορού, καλλιεργώντας έναν τομέα της τέχνης που δεν είναι τόσο ανεπτυγμένος στην Ελλάδα, να στηρίξει τη δημιουργία νέων και ανερχόμενων χορογράφων και να καλλιεργήσει ένα νέο κοινό για τον χορό στην Ελευσίνα».

Αγγελική Λαμπίρη: Η Ελευσίνα θα δημιουργήσει μια διακριτή δραστηριότητα στον τομέα του χορού

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, πως εκτός από τη φιλοξενία μιας μεγάλης διοργάνωσης όπως είναι το Spring Forward, η Ελευσίνα ‘τρέχει’ κι άλλες δράσεις όπως η Ακαδημία Χορογραφίας U(R)TOPIAS, που πραγματοποιείται σε συνεργασία με την οµάδα σύγχρονου χορού «Αερίτες» και την Πατρίσια Απέργη, δίνοντας χώρο και χρόνο σε 15 νέους χορογράφους να δημιουργήσουν και να αναπτυχθούν μέσα από την επαφή τους με την πόλη, η φιλοξενία παραστάσεων χορού κατά τη διάρκεια του προγράμματος το 2023 αλλά η φιλοξενία παραστάσεων χορού στην Ελευσίνα σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αισχύλεια. Κατά συνέπεια, όπως διευκρινίζει η κ. Λαμπίρη, προσανατολίζονται «στην ενσωμάτωση της τέχνης του σύγχρονου χορού στην τοπική κοινωνία όσο και στην ενσωμάτωση του κοινού της Ελευσίνας στον σύγχρονο χορό».

Η Αγγελική Λαμπίρη τονίζει πως η Ελευσίνα στοχεύει στην ενσωμάτωση της τέχνης του σύγχρονου χορού στην τοπική κοινωνία όσο και στην ενσωμάτωση του κοινού της Ελευσίνας στον σύγχρονο χορό

Το πρόγραμμα του φετινού Spring Forward αντλεί έργα από 12 χώρες (Γαλλία, Ισπανία, Ρουμανία, Τσεχία, Ιταλία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ρωσία, Αρμενία, Γερμανία, Ελλάδα κ.α.) που διακρίθηκαν από τα μέλη του Aerowaves μέσα από μια προκριματική διαδικασία στην οποία συμμετείχαν 650 νέοι καλλιτέχνες. Από το πλήθος έργων και δημιουργών επελέγησαν 22 ομάδες.

Από την Ελλάδα επελέγη η ομάδα των Konstantine Skourlis, Δάφνης Αντωνιάδου και Αλέξανδρου Βαρδαξόγλου με το έργο «Vanishing Point» που, σε μια πιο συμπυκνωμένη μορφή του, είχε κάνει πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Νέων Χορογράφων της Στέγης το 2020. Πρόκειται, όπως λένε, για την «σκηνική απόδοση της συνολικής ιδέας και την εκκίνηση της συνεργασίας μας. Μέσα από την ασφυκτική εγγύτητα των σωμάτων και τις αέναες μεταμορφώσεις καθώς και την αναμέτρηση με το τέλος και την αποτυχία εξελίσσεται η ιστορία ενός ανθρωπόμορφου οργανισμού». 

Η ελληνική συμμετοχή με το «Vanishing Point».

Η Φρόσω Τρούσα, μοναδικό ενεργό μέλος από την Ελλάδα στο Aerowaves, παρατηρεί πως οι ιστορίες που αφηγούνται οι παραστάσεις στο σύνολο τους «δεν ακολουθούν κάποια συγκεκριμένη θεματική και αυτή η διαφορετικότητα είναι που κάνει το Spring Forward ένα πολυθεματικό και παλλόμενο δρώμενο. Αυτό που τελικά διακρίνει τα έργα είναι η ποικιλία μεταξύ τους, η φρέσκια ματιά στα θέματα που σχολιάζουν μέσω του χορού και της κίνησης και η ανάγκη να επικοινωνήσουν ως δημιουργίες όλα όσα καλούμαστε να πραγματευτούμε ως ανθρωπότητα σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο σήμερα».

H παράσταση «Soirée d’études» από το Βέλγιο.

Καθώς το Spring Forward είναι μια γιορτή που σταθμεύει κάθε χρόνο σε μια διαφορετική ευρωπαϊκή πόλη, η επικείμενη φιλοξενία του από την Ελευσίνα αναδεικνύει το έλλειμμα της ύπαρξης μιας, τρόπον τινά, φεστιβαλικής χορευτικής διοργάνωσης που θα αποτελεί σημείο αναφοράς για την ελληνική σκηνή.

Η Φρόσω Τρούσα, που είναι παράλληλα συνεργάτις της 2023 Ελευσίνα ως εκπρόσωπος της Dan.c.ce Unitiva, της ομάδας πίσω από το ARC for Dance Festival, επαληθεύει την ανάγκη για τη διοργάνωση φεστιβάλ που θα βάλουν στο επίκεντρο τον σύγχρονο χορό και τους δημιουργούς του.

Φρόσω Τρούσα: Ο σύγχρονος χορός στην Ελλάδα για να πατήσει στέρεα χρειάζεται στήριξη και ενδυνάμωση

Μεταφέροντας την εμπειρία του ARC διαπιστώνει πως «δεν είναι τυχαίο ότι το φεστιβάλ, που τα τελευταία τέσσερα χρόνια απολαμβάνει την υποστήριξη της Ελληνικής Πολιτείας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξελίσσεται με μία συγκροτημένη ταυτότητα. Οι δράσεις που παρουσιάζει με παραστάσεις και δρώμενα σε εξωτερικούς και εναλλακτικούς χώρους, φιλοδοξούν να προσεγγίσουν ένα ακόμα μεγαλύτερο κοινό του χορού. Γι’ αυτό είναι εξαιρετικό που φέτος η Ελευσίνα ως πόλη πολιτισμού έρχεται να ενισχύσει την ανάπτυξη του χορού και να καλωσορίσει μια τόσο γνωστή διοργάνωση! Ο σύγχρονος χορός στην Ελλάδα για να πατήσει στέρεα χρειάζεται στήριξη και ενδυνάμωση ώστε να πετύχουμε την εξοικείωση του κοινού με αυτή την τέχνη. Αν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε ένα αφηγηματικό νήμα για τον σύγχρονο χορό μέσα από συντονισμένες δράσεις σε διάφορες πόλεις, είμαι σίγουρη ότι θα δούμε αυτή την τόσο σπουδαία τέχνη να ανθίζει μέσα στα επόμενα χρόνια».

Από την Ολλανδία έρχεται η παράσταση «Warping Soul» του Andrea Hannes.

Η Ελευσίνα πάντως, εργάζεται στην κατεύθυνση να εγκαθιδρύσει θεσμούς «με βάθος χρόνου και όραμα, οι οποίοι να στηρίζουν και να δίνουν ποιοτικό χρόνο σε ανερχόμενους καλλιτέχνες να δημιουργήσουν και να έρθουν σε επαφή και διάλογο με την τοπική κοινότητα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει» όπως επισημαίνει η κ. Λαμπίρη. Εκτιμώντας πως εκείνο που λείπει σε οργανωμένο επίπεδο «είναι η δημιουργία μιας πλατφόρμας δικτύωσης, η οποία να φέρνει τους χορογράφους σε επαφή τόσο μεταξύ τους όσο και με programmers του σύγχρονου χορού από την Ελλάδα και το εξωτερικό».

Η αλήθεια είναι πως το Aerowaves αποτελεί, μέχρι σήμερα, τη μοναδική πλατφόρμα αυτής της κλίμακας που έχει προωθήσει Έλληνες δημιουργούς στο εξωτερικό. Για την ακρίβεια, όσοι χορογράφοι διαπρέπουν αυτή τη στιγμή εκτός Ελλάδας είναι ‘γέννημα’ των διαδικασιών του: Ευριπίδης Λασκαρίδης, Χρήστος Παπαδόπουλος, Πατρίσια Απέργη, Ίρις Κάραγιαν, Σοφία Μαυραγάνη.

Η Φρόσω Τρούσα υπενθυμίζει πως πολλοί Έλληνες χορογράφοι ξεχώρισαν και μπήκαν σε αυτό το δημιουργικό μελίσσι του Aerowaves, βάζοντας τη δική τους καλλιτεχνική σφραγίδα.

Μέλος του δικτύου εδώ και οκτώ χρόνια η κ. Τρούσα (είχε προηγηθεί η σημαντική, για τον ελληνικό χορό, Βίκυ Μαραγκοπούλου) συμφωνεί πως το Aerowaves έχει καταφέρει να φέρει στο φως ταλαντούχους καλλιτέχνες, να τους δώσει την ευκαιρία να ταξιδέψουν και να παρουσιάσουν τα έργα τους σε διαφορετικό κοινό, να βρουν στήριξη και να αναπτύξουν την έρευνα τους μέσα από προσκλήσεις των μελών του δικτύου.

«Ένα από τα, πλέον, ισχυρά γνωρίσματα του είναι ότι έχει φέρει μαζί επαγγελματίες του χώρου, δίνοντας τους το βήμα να μοιράζονται και να διευρύνουν συνεχώς τις πρακτικές τους με αποτέλεσμα να πετυχαίνει την ανάπτυξη του χορού σε τοπικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Μάλιστα, όλα αυτά τα χρόνια, πολλοί Έλληνες χορογράφοι ξεχώρισαν και μπήκαν σε αυτό το δημιουργικό μελίσσι του δικτύου, βάζοντας τη δική τους καλλιτεχνική σφραγίδα. Αυτό άλλωστε είναι και το ζητούμενο της συλλογικής προσπάθειας: Η ανάγκη και η επιθυμία του να αγκαλιάζει τη διαφορετικότητα, την ελευθερία του λόγου και τη δημιουργική έκφραση, με σεβασμό στο καλλιτεχνικό όραμα, πέρα και πάνω από κάθε σύνορο».

Πλάνο από την ρουμανική παράσταση «CHOREOMANIACS» από την Simona Deaconescu.

Η τελευταία ανακάλυψη του Aerowaves από την Ελλάδα, το τρίπτυχο των Σκουρλή, Αντωνιάδου και Βαρδαξόγλου, τονίζουν πως το μεγαλύτερο έλλειμμα για τον σύγχρονο ελληνικό χορό, «είναι η περιορισμένη στήριξη των καλλιτεχνών τόσο από ιδιωτικές πρωτοβουλίες όσο και από το κράτος. Οι ελλιπείς γνώσεις όσον αφορά τη φύση της δουλειάς μας από τους διάφορους φορείς κάνει τις εργασιακές συνθήκες αντίξοες σε συνδυασμό με τις λιγοστές θέσεις εργασίας. Αυτά συντελούν στην αδυναμία ανάδειξης χορευτών και χορογράφων, οι οποίοι – υπό άλλες συνθήκες- θα διέπρεπαν».

Παρά το μηδενικό κρατικό υπόβαθρο – την έλλειψη πόρων για έρευνα, τα γραφειοκρατικά εμπόδια, την ελλιπή πληροφορία για χρηματοδοτικές προτάσεις – και τις προσπάθειες ελάχιστων ιδιωτικών φορέων για εξωστρέφεια (βλέπε Onassis Culture) η ελληνική παρουσία στο εξωτερικό δεν φθίνει.

«Αν υποστηρίξουμε το ταξίδι προς τα έξω, την περιοδεία των έργων εντός και εκτός συνόρων όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες, και ενδυναμώσουμε την αυτοπεποίθηση και τον δυναμισμό των δημιουργών, θα αποδείξουμε και ότι μπορούμε να φέρουμε προστιθέμενη αξία στον ευρωπαϊκό σύγχρονο χορό» παροτρύνει η ψυχή του ARC. «Δεν είναι τυχαίο ότι η ελληνική σκηνή έχει κατορθώσει να έχει δυνατή παρουσία στον ευρωπαϊκό χώρο και να συστήνει καλλιτέχνες που μπορούν να μιλήσουν με το έργο τους σε διεθνές επίπεδο. Σκεφτείτε τι θα μπορούσαμε να πετύχουμε, αν δράσουμε πιο συντονισμένα και ευέλικτα!».

Το ταξίδι για την Ελευσίνα που τώρα ξεκινά – «μόλις 21 χιλιόμετρα από την Αθήνα» όπως υπενθυμίζει ο Μιχαήλ Μαρμαρινός – φιλοδοξεί να οδηγήσει προς αυτήν την κατεύθυνση.