Παγκόσμια Ημέρα Τέχνης: Τρεις γυναίκες illustrators «φωτίζουν» την επικαιρότητα με τα έργα τους
Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Τέχνης, κάνουμε μια συζήτηση με τρεις γυναίκες illustrators που κάθε φορά που μοιράζονται ένα έργο τους στα social media γίνονται βότσαλο που ταράζει – έτσι όπως οφείλει να κάνει η Τέχνη σε κάθε μορφή της – τη νοσηρή πραγματικότητα.
Κάθε χρόνο στις 15 Απριλίου γιορτάζεται η Τέχνη σε όλα τα μήκη και τα πλάτη αυτού εδώ του κόσμου. Μια ημέρα που θεσπίστηκε προς τιμήν του Λεονάρντο ντα Βίντσι, ίσως του σημαντικότερου καλλιτέχνη στην ιστορία και τιμάται μέχρι και σήμερα σε έναν κόσμο με μια επικαιρότητα που νοσεί σε κάθε διάσταση.
Μια ανθρωπότητα που εδώ και δύο χρόνια αντιμετωπίζει τη δίνη της πανδημίας, που έχασε δικούς της ανθρώπους, που διχάστηκε, που κλείστηκε μέσα στο σπίτι. Και που βγαίνοντας από το σπίτι προσπάθησε να σταθεί ξανά στα πόδια της, να ζήσει αλλά και να συμμορφωθεί στη νέα αυτή μετά-Covid πραγματικότητα.
Μια κοινωνία που με αφορμή τη δολοφονία μιας νεαρής κοπέλας από τον σύζυγό της ξεκίνησε ξανά να συζητά για την έμφυλη βία, να αναγνωρίζει και να καταγγέλλει τα πολλά της πρόσωπα. Κι από τότε ακούμε συνεχώς για δολοφονίες, βιασμούς, οπαδική βία, πόλεμο – μέχρι το τελευταίο φρικτό γεγονός της Πάτρας το οποίο παρακολουθούμε από την κλειδαρότρυπα, σχεδόν αποχαυνωμένοι, παγιδευμένοι σε ένα ντόμινο αρνητικών ειδήσεων που δεν λένε να βάλουν φρένο.
Μιλάμε για μια σχεδόν δυστοπική πραγματικότητα, μια σκληρή επικαιρότητα που κάποιους δεν τους αφήνει ανεπηρέαστους. Οι άνθρωποι της Τέχνης είναι αυτοί που δύσκολα μένουν αμέτοχοι μπροστά σε τέτοια φαινόμενα, και είτε με τη φωνή τους, είτε μέσα από το ίδιο το έργο τους παίρνουν θέση, καταγγέλλουν, εκφράζουν τις ανησυχίες τους. Και αυτός οφείλει να είναι ο ρόλος της Τέχνης, παρεμβατικός. Η Τέχνη άλλωστε είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον ψυχισμό μας, είναι κομμάτι της καθημερινότητάς μας και ως τέτοιο πρέπει να λειτουργεί. Όχι ως αυτοσκοπός, αλλά να υψώνει ανάστημα, να αποκτά «φωνή» όταν υπάρχει ανάγκη, να ταράζει συνειδήσεις, να αφυπνίζει, να προβληματίζει, να μάς οδηγεί σε άγνωστα πνευματικά μονοπάτια και από εκεί στο φως.
Σε αυτό το «φως» θέλουμε να σταθούμε κι εμείς σήμερα και αποφασίσαμε να μιλήσουμε με τρεις γυναίκες καλλιτέχνιδες, τη Missy Merida, την Eleftheria Mak Pan και την Zaklin Polenaki που εκπροσωπούν τον χώρο του illustration. Τρεις γυναίκες που με τα σκίτσα τους θίγουν ζητήματα που μάς απασχολούν σήμερα, που μάς εκφράζουν, που άλλοτε μάς θυμώνουν για την κοινωνία στην οποία ζούμε και άλλοτε μάς «χαϊδεύουν» απαλά στην πλάτη και μάς «υπόσχονται» πως όλα θα πάνε καλά.
Πίσω από το προφίλ της Missy Merida κρύβεται η Έλενα. Ένα κορίτσι ετών 40 κάτι, βίγκαν, μαμά, σύζυγος και…σκυλομαμά. «Κάτι που δεν ξέρετε για μένα είναι ότι είμαι ενοχλητικά ευσυγκίνητη και αδυσώπητα ονειροπόλα. Κάνω συλλογή από ηχογραφημένα γέλια, λατρεύω το φαγητό και τα βιβλία», μου είπε η ίδια όταν τη ρώτησα να μου εξομολογηθεί κάτι που δεν γνωρίζουν για εκείνη οι 9,105 ακόλουθοι που έχει στο Instagram.
Το αδιανόητο για εμένα είναι ότι η ίδια δείχνει να μην συνειδητοποιεί πως έχει κάποια «κλίση» στη ζωγραφική – γιατί προσωπικά αγαπώ τα σκίτσα της. «Χμμ δεν ξέρω αν έχω κάποια κλίση αλλά ξεκίνησα να εκφράζομαι μέσα από την ζωγραφική σαν ψυχοθεραπεία πολύ αργά, πριν από μόλις τέσσερα χρόνια. Βέβαια πάντα με θυμάμαι να ζωγραφίζω και να γράφω ποιήματα, όμως ήταν μια τυχαία παρόρμηση που κατέληξε να γεννήσει την μισή μερίδα».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Τι είναι αυτό που επιζητά να εκφράζει μέσω της Τέχνης της; «Συναισθήματα, ποικίλα και πολυμορφικά. Ζεστασιά και ανθρωπένια αλυσίδα. Ουσιαστικά η ζωγραφική μου με βοηθάει να βρω την ‘φυλή’ μου. Εκείνους που ονειρεύονται ακατάπαυστα, που πονάνε, πέφτουν και ξανασηκώνονται με ορμή για να αντιμετωπίσουν μια νέα μέρα. Επιζητώ λοιπόν τους ανθρώπους μου. Την ελπίδα», μου εξομολογείται και συπληρώνω πως στον κόσμο της Missy Merida χάνεσαι στα χρώματα και στις ιστορίες της, ενώ πολλές φορές βλέπεις τον εαυτό σου στα σκίτσα της.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Τις καλές μέρες, εκείνες που νιώθεις χαρούμενος και αισιόδοξος οι ιστορίες της είναι εκείνες που θα σου δώσουν την έμπνευση που χρειάζεσαι. Αλλά κι εκείνες τις ημέρες τις άλλες, τις «κακές», θα είναι σαν να σε παίρνει αγκαλιά και τότε ίσως πιστέψεις πως όλα θα πάνε καλά. Κι επειδή τα δύο τελευταία χρόνια η πραγματικότητα είναι ζοφερή – σχεδόν δυστοπική – η Missy Merida αρνείται να μείνει αμέτοχη. «Είμαι ξεκάθαρα απέναντι σε ότι μάς κατατρώει, μάς στερεί και πληγώνει την κοινωνία μας». Αυτή επιδιώκει και θέλει να είναι η στάση της μέσω, φυσικά, της Τέχνης της.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Δεν θα μπορούσα φυσικά να μη ρωτήσω ποιος (πρέπει να) είναι γενικά ο ρόλος της Τέχνης απέναντι σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς που βιώνουμε. «Δεν ξέρω αν υπάρχουν ‘πρέπει’», μου απάντησε αφοπλιστικά. «Θα ήθελα να προβληματίζει, να ενώνει και να δημιουργεί συναισθήματα. Όχι απαραίτητα αναλγητικά αλλά σίγουρα να ανακουφίζει. Να υπενθυμίζει».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Ιδανικά θα ήθελε να ζωγραφίζει μόνο χαρούμενα luna park που ζουν στο κεφάλι της αλλά αυτό, μου λέει, δεν είναι εφικτό. «Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια μας κατακλύζουν αποτρόπαια εγκλήματα, απομόνωση, γυναικοκτονίες. Το γενικό συναίσθημα είναι μια αίσθηση μουδιάσματος. Εκεί έρχεται το σκίτσο και εκτονώνει τα δικά μου συναισθήματα δυσφορίας. Με χρώματα και γραμμές κάπως απαλύνουν και παίρνουν μια θέση σε όσα μάς αφορούν. Γιατί μας αφορούν».
Τα «κακώς κείμενα» με χιούμορ και σαρκασμό από την Eleftheria Mak Pan
Πίσω από την Eleftheria MakPan ή MakPan – όπως υπογράφει τα σκίτσα της – κρύβεται η Ελευθερία Μακρόγλου Πανουσάκη. Η Ελευθερία γεννήθηκε, μεγάλωσε και σπούδασε στην Αθήνα, μια πόλη που η ίδια αγαπάει πολύ. «Από τις μεγάλες μου αδυναμίες!», μου είπε η ίδια. Σήμερα εργάζεται ως αρχιτέκτονας μηχανικός αλλά στον ελεύθερο της χρόνο «μεταφράζω σκέψεις και ιδέες μου σε σκίτσα», μου εξομολογήθηκε και ευτυχώς για εμάς σκέφτομαι από μέσα μου, αφού ο λογαριασμός της στο Instagram ξεχωρίζει για τον ιδιαίτερο τρόπο που «σχολιάζει», με μπόλικη δόση χιούμορ, την επικαιρότητα.
Όταν τη ρωτάω πότε ξεκίνησε να ασχολείται συνειδητά με τη ζωγραφική μου απάντησε πως της είναι δύσκολο να διευκρινίσει το πότε. «Δεδομένου ότι από μικρή με θυμάμαι να ζωγραφίζω και να κατασκευάζω διάφορα πράγματα», εξηγεί. «Μπορώ όμως να ορίσω το πότε ξεκίνησε η ενασχόληση μου με την σκιτσογραφία. Πριν ακριβώς 10 μήνες! Προηγουμένως είχα πειραματιστεί με διαφορά είδη τέχνης, όταν όμως δοκίμασα τα σκίτσα και ξεκίνησα να μοιράζομαι τα έργα μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η ανταπόκριση ήταν τέτοια που με ώθησε να το συνεχίσω και να το αναπτύξω. Με εντυπωσιάζει αυτό το είδος γιατί μέσα από μια απλή εικόνα και μια έξυπνη ατάκα μπορείς να θίξεις από τα πιο αστεία ως τα πιο σοβαρά ζητήματα!».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
«Μοχλό υποστήριξης» χαρακτηρίζει η Ελευθερία την Τέχνη της και τον ρόλο που η ίδια θέλει να έχει αυτή. «Στόχος μου είναι με την Τέχνη μου να δημιουργήσω ένα κόσμο όπου μέσω του ήρωά μου (την Τέρω), ο θεατής θα μπορεί να γελάσει, να μπει στη διαδικασία να σκεφτεί, να ταυτιστεί. Αυτό που επιδιώκω όμως όταν πρόκειται για θέματα της επικαιρότητας, είναι η Τέχνη μου να λειτουργεί σαν μοχλός υποστήριξης. Υποστήριξη προς ένα θύμα, προς μια αδικία, προς μια μειονότητα, μια δύσκολη κατάσταση (βλέπε ο πληθωρισμός)».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Όταν αναφέρομαι στη «δυστοπία» που ζούμε τα τελευταία χρόνια, συμφωνούμε και οι δύο πως δεν θα μπορούσε να περιγράφει πιο σωστά η εποχή μας. «Ως επί το πλείστον προσεγγίζω αυτά τα θέματα με μια δόση χιούμορ και σαρκασμού. Η δύσκολη αυτή περίοδος έχει δημιουργήσει ένα ήδη αρκετά βαρύ κλίμα απαισιοδοξίας και για τον λόγο αυτό προσπαθώ να θίγω γεγονότα με μια πιο ευχάριστη προσέγγιση – όποτε αυτό είναι εφικτό!)».
«Η Τέχνη οφείλει να μας βάζει στη διαδικασία να σκεφτούμε και να αισθανθούμε!», επισημαίνει και με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη. «Μας δίνει την αφορμή να δούμε τον κόσμο και τα γεγονότα μέσα από τα μάτια άλλων, να ανακαλύψουμε νέους τρόπους σκέψης. Όλη αυτή η διαδικασία είναι πολύ πιο σημαντική σε εποχές όπως αυτές που ζούμε τώρα. Άλλες φορές πάλι η Τέχνη λειτουργεί ως απόδραση από τα όσα βιώνουμε, ως μια ελπίδα και μια υπενθύμιση πως όλα θα βελτιωθούν!».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Πώς νιώθει κάθε φορά που με ένα σκίτσο της παίρνει θέση απέναντι σε ένα επίκαιρο κοινωνικό ζήτημα; «Όταν σχεδιάζω κάποιο θέμα της επικαιρότητας προσπαθώ συνήθως να επικεντρωθώ στο πώς οφείλουμε να αντιδράσουμε και όχι στο πρόβλημα. Ο μόνος τρόπος να αλλάξουν τα πράγματα είναι εστιάζοντας στη διαδικασία βελτίωσης και εξεύρεσης λύσεων. Μέσα από τα σκίτσα μου θέλω να παροτρύνω όποιον τα βλέπει να δράσει, να βελτιωθεί και να αλλάξει όσο μπορεί προς το καλύτερο! Έτσι λοιπόν, κάθε φορά που σχεδιάζω αισθάνομαι ενθουσιασμό πιστεύοντας ότι ίσως εμπνεύσω κάποιον!».
Τα ανθρωπάκια της Zaklin Polenaki έχουν «φωνή»
Τη Zaklin Polenaki την ανακάλυψα τυχαία πέρσι κάνοντας στο Facebook αυτό το ασυνείδητο «σκρολ» που ποτέ δεν ξέρεις πάνω σε τι μπορεί να πέσεις. Ευτυχώς για εμένα ανάμεσα στις αμέτρητες διαφημίσεις με τσάντες και παπούτσια ο Μαρκ μου πέταξε κι ένα ποστ της ταλαντούχας δημιουργού που μου κίνησε το ενδιαφέρον και μου σύστησε τον υπέροχο λογαριασμό της. Το ποστ αυτό ήταν ένα ένα σκίτσο που απεικόνιζε τη Δήμητρα της Λέσβου, που ως τρανς αντιμετωπιζόταν από την τοπική κοινωνία του νησιού ως άτομο «με ιδιαιτερότητες», ενώ δεχόταν πολλές φορές επιθέσεις εκφοβισμού και κακοποίησης που την είχαν περιθωριοποιήσει μέχρι και την τελική της άσχημη κατάληξη μετά από ένα θανατηφόρο τροχαίο με εγκατάλειψη.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Αυτό το ποστ με τη Δήμητρα φορώντας το φουστάνι της, τις πέρλες στον λαιμό, το κραγιόν και τα τακούνια της, μαζί με τα λόγια της Zaklin «Καλά κάνετε και τις φοβάστε τις Δήμητρες αυτού του κόσμου, με τις πέρλες, τα όμορφα φουστάνια, την απαλότητα τους, ραγίζουν το κέλυφος του κόσμου», με συντάραξε και μου άνοιξε έναν θαυμαστό καινούργιο κόσμο, γεμάτο από Τέχνη με «φωνή».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Το Ζακλίν είναι το πραγματικό της όνομα της. «Στην ταυτότητά μου γράφει Ζακελίνα, αλλά για τα πιο κοντινά πλάσματα κρατάω το Ζακ», μου λέει η ίδια. Φυσικά και είχα ενδιαφέρον να μάθω πότε ανακάλυψε αυτό το ταλέντο στο σκιτσάρισμα. «Όταν ήμουν στις πρώτες τάξεις του δημοτικού με ρωτούσαν την κλασσικά φριχτή ερώτηση τι θες να γίνεις όταν μεγαλώσεις». «Ζωγράφος» απαντούσε εκείνη και έπαιρνε την εξίσου φριχτή απάντηση για εμένα «ε, καλά αυτό δεν είναι επάγγελμα, τι άλλο;». «Δεν είχε καμία λογική αυτό αλλά γίνεται ακόμα πιο παράλογο αν σκεφτείς ότι ο παππούς μου ήταν ζωγράφος», εξομολογείται η Ζακλίν, και ομολογεί πως η τεράστια αμηχανία που ένιωθε απέναντι στη ζωή ήταν αυτή που την έκανε να ζωγραφίζει συνέχεια για να μπορεί έτσι να αποφεύγει να μιλάει και γενικά να τραβάει την προσοχή. «Με λίγα λόγια η ζωγραφική ήταν η κρυψώνα μου, μαζί με τα βιβλία», μου παραδέχεται.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
«Θέλω να πω ποια είμαι και τι σκέφτομαι, να δείξω πώς φαίνεται ο κόσμος μέσα από τα δικά μου μυωπικά μάτια», μου δηλώνει ξεκάθαρα πως αυτό επιδιώκει να κάνει μέσω της Τέχνης της. «Η ιστορία του κόσμου είναι γεμάτη από τρομερά γεγονότα, τώρα είναι η εποχή που τα μαθαίνουμε όλα σχεδόν τη στιγμή που γίνονται και σε live μετάδοση, πράγμα που σημαίνει ότι είναι πιο δύσκολο να τα παλέψουμε γιατί δεν προλαβαίνουμε να πάρουμε ανάσα, μέσα σε όλα αυτά προσπαθούμε να επιβιώσουμε και να σώσουμε ότι σώζεται. Αυτό που προσπαθώ εγώ είναι να σώσω ένα κομμάτι τρυφερότητας και άρνησης να συνηθίσουμε τη φρίκη».
Όσο για τον ρόλο της Τέχνης απέναντι σε τέτοιους δύσκολους καιρούς η Ζακλίν δεν έχει ιδέα ποιος πρέπει να είναι. «Σε καμία εποχή, κι ακόμα περισσότερο σε μια εποχή σαν τη σημερινή, αλλά δεν ξέρω να κάνω κάτι καλύτερο. Με το όπλο που μου έτυχε παλεύω τουλάχιστον να μην ντρέπομαι που υπάρχω».
Και κάπως έτσι η Ζακλίν δεν σταματά να παίρνει θέση για κάθε τι που συμβαίνει γύρω μας και (πρέπει να) μάς αφορά. «Χαίρομαι που το κάνω αν και ονειρεύομαι να ζήσω μια μέρα σε έναν κόσμο που δε θα νιώθω την ανάγκη να φτιάχνω τέτοιου είδους σκίτσα», μου λέει στο τέλος.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η Ζακλίν αισθάνεται περισσότερο άνετα μαζί με τα ανθρωπάκια της και γι’ αυτό όταν της ζήτησα να μου στείλει μία φωτογραφία της για το θέμα, μου έστειλε το παραπάνω κολάζ κι εγώ σεβάστηκα την επιθυμία της. Γιατί τα ανθρωπάκια της είναι εκείνη, κι έχουν όση φωνή χρειάζεται για να ακουστούν όσο πιο πιο δυνατά και μακριά γίνεται. Μέχρι επιτέλους να δούμε κάτι σε αυτόν τον κόσμο να αλλάζει. Να γίνουμε εμείς οι ίδιοι οι αλλαγή…
