Η Μπιενάλε της Βενετίας ανακοινώνει μία έκθεση της τελευταίας στιγμής με έργα Ουκρανών καλλιτεχνών

Με λιγότερο από μια εβδομάδα να μένει από την έναρξη της 59ης Μπιενάλε σύγχρονης τέχνης της Βενετίας, το μεγαλύτερο εικαστικό φεστιβάλ στον κόσμο ανακοίνωσε την προσθήκη στο πρόγραμμα μιας υπαίθριάς εγκατάστασης αφιερωμένης στην ουκρανική τέχνη.

Με τίτλο «Piazza Ucraina», η έκθεση διοργανώνεται από τους επιμελητές του ουκρανικού περιπτέρου Borys Filonenko, Lizaveta German, και Maria Lanko, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Victor Pinchuk και το Ουκρανικό Ταμείο Τέχνης Έκτακτης Ανάγκης. Στόχος του πρότζεκτ είναι να δώσει φωνή στους καλλιτέχνες και την καλλιτεχνική κοινότητα της Ουκρανίας, καθώς και σε αλληλέγγυες με τον ουκρανικό λαό χώρες στον απόηχο της απαράδεκτης εισβολής. Και, επιπλέον, να δημιουργήσει έναν χώρο συζήτησης και στήριξης του ουκρανικού πολιτισμού.

Η «Piazza Ucraina» θα είναι τοποθετημένη στα «Giardini» («στους κήπους»), εκεί όπου βρίσκονται πολυάριθμα εθνικά περίπτερα συμπεριλαμβανομένου και του Αμερικάνικου. Ο χώρος σχεδιάστηκε από την εικαστικό και αρχιτέκτονα Dana Kosmina και πρόκειται να φιλοξενήσει μια «διαρκώς ανανεωμένη» σειρά έργων τέχνης σε μορφή αφισών δημιουργημένων μέσα στον πόλεμο, σύμφωνα με τους επιμελητές. Ένα μέρος όπου θα λαμβάνουν συζητήσεις για την επείγουσα κατάσταση του πλανήτη πριν και μετά τον πόλεμο.

«Από όταν ξεκίνησε ο πόλεμος οι περισσότεροι Ουκρανοί καλλιτέχνες σταμάτησαν να φτιάχνουν έργα στο εργαστήριο. Κάποιοι συνδύασαν τις καλλιτεχνικές τους δραστηριότητες με την πολεμική και κοινωνική αντίσταση, ενώ κάποιοι άλλοι συνέχισαν να δημιουργούν σε καθημερινή βάση. Για τους τελευταίους η καλλιτεχνική δημιουργία υπήρξε το καταφύγιο τους από την σκληρή πραγματικότητα. Αλλά όχι μόνο. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση ενός έργου τέχνης, είτε πρόκειται για ένα απλό σχέδιο, μια φωτογραφία, ένα κόμικ ή ένα σύντομο κείμενο, αυτό δημοσιοποιούταν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 

Η έξοδος των έργων αυτών στη δημόσια σφαίρα τα μετατρέπει σε κάτι μεγαλύτερο», γράφουν σε ανακοίνωση τους οι επιμελητές, «Μετατρέπονται σε ένα στοιχείο, ένα τεχνούργημα, ένα ντοκουμέντο ψυχικής κατάστασης. Ίσως, αυτά τα έργα έχουν κερδίσει ήδη τον τίτλο μιας αδιαμφισβήτητα ειλικρινούς καταγραφής της εμπειρίας: Του τραύματος, του θυμού, της γενναιότητας επίσης.

Οι Ουκρανοί χρήστες των δημοφιλέστερων μέσων κοινωνικής δικτύωσης συγκεντρώνονται εικονικά γύρω από τα συγκεκριμένα έργα τέχνης και δημιουργούν νέα αφηγήματα», συνεχίζουν οι επιμελητές, «Μαζί, αυτή η σειρά έργων δημιουργεί ένα είδος φόρουμ, ένα σημείο συνάντησης, μια πλατεία». (…)

Οι Ουκρανοί καλλιτέχνες εντός και εκτός της χώρας τους βιώνουν την ανθρώπινη αλλαγή. Και λόγω αυτής της εμπειρίας τους, έχουν το δικό τους όραμα για το ανθρώπινο σώμα και τη μεταμόρφωση του, τη σχέση ανάμεσα στην τεχνολογία και το άτομο, μεταξύ της Γης και του σώματος. Για μήνες, ανθρώπινα σώματα έτρεμαν μαζί με τους τοίχους του σπιτιού τους και την πόλη τους. Και κάθε μέρα η τεχνολογία σκοτώνει άλλα επίσης προστατεύει. Κάθε μέρα, οι ανθρώπινες σχέσεις με τα φυτά, τα ζώα, τη γη αλλάζουν ή δυναμώνουν, και αυτό δεν είναι ένα όνειρο». 

Αυτό το νέο show δεν είναι το μοναδικό της Ουκρανίας που σχετίζεται με την Μπιενάλε. Την προηγούμενη Πέμπτη το Κέντρο Τέχνης Πίντσουκ του Κιέβου ανακοίνωσε ότι άφησε στην άκρη τα μελλοντικά σχέδια για μια έκθεση των καλλιτεχνών που ήταν υποψήφιοι για το βραβείο του Future Generation Art Prize. Με την συγκεκριμένη έκθεση να αντικαθίσταται από μια άλλη, εγκεκριμένη από την Μπιενάλε και με τίτλο «This is Ukraine: Defending Freedom». Θα περιλαμβάνει έργα των Marina Abramović, Damien Hirst, Nikita Kadan, JR και πολλών άλλων και θα λάβει χώρα στην Scuola Grande della Misericordia της Βενετίας, από τις 23 Απριλίου έως τις 7 Αυγούστου.

Επιπλέον, θα εκτεθούν και διάφορα ουκρανικά έργα τέχνης ιστορικής σημασίας, συμπεριλαμβανομένων και της Maria Priymachenko, μιας διάσημης λαϊκής καλλιτέχνιδας της χώρας, της οποίας, σύμφωνα με δημοσιεύματα, πίνακες καταστράφηκαν από τα ρωσικά στρατεύματα σε παραπάνω από μια περιπτώσεις φέτος. Μια έκθεση για τη δύναμη, τη δημιουργία, τη φιλία και πάνω από όλα τις συλλογικές ελευθερίες, την ελευθερία της επιλογής, του λόγου, της ύπαρξης.

Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, υπήρξαν αμφιβολίες για το αν το ουκρανικό περίπτερο θα γινόταν πραγματικότητα, όπως είχε σχεδιαστεί. Ωστόσο, οι επιμελητές του περιπτέρου και οι διοργανωτές της Μπιενάλε της Βενετίας δούλεψαν μαζί ώστε να το διασφαλίσουν το ενδεχόμενο. Το ουκρανικό περίπτερο αναμένεται να εγκαινιαστεί την επόμενη εβδομάδα μαζί με άλλα εθνικά περίπτερα.

Το Ρωσικό Περίπτερο, από την άλλη μεριά δεν θα πραγματοποιηθεί φέτος. Οι δύο εικαστικοί που θα εκπροσωπούσαν την χώρα, Alexandra Sukhareva και Kirill Savchenkov, καθώς και ο επιμελητής Raimundas Malašauskas αποσύρθηκαν λίγο μετά την έναρξη του πολέμου: «Ο πόλεμος είναι πολιτικά και συναισθηματικά δυσβάσταχτος», δήλωνε τότε ο Malašauskas.

Η Cecilia Alemani, διοργανώτρια της κεντρικής έκθεσης της Μπιενάλε, χαιρέτησε την έκθεση «Piazza Ucraina» ως μια καθοριστική στιγμή της φετινής διοργάνωσης:

«Στα 127 χρόνια της ιστορίας της, η Μπιενάλε κατέγραψε κρίσιμες στιγμές και επαναστάσεις της ιστορίας σαν ένας σεισμογράφος», σχολίασε σε ανακοίνωση της. «Ελπίζουμε ότι με την Piazza Ucraina μπορούμε να δημιουργήσουμε μια πλατφόρμα αλληλεγγύης για τον λαό της Ουκρανίας στον χώρο των Giardini, ανάμεσα στα εμβληματικά περίπτερα που δημιουργήθηκαν πάνω στην ιδέα του έθνους-κράτους, διαμορφωμένα από τις γεωπολιτικές δυναμικές και την αποικιοκρατική επέκταση». 

Με πληροφορίες από artnews.com και labiennale.org