Ο Γιάννης Μόσχος κρατάει το νήμα της συνέχειας στο Εθνικό

O Γιάννης Μόσχος δεν είναι μόνο ο πρώτος διευθυντής πολιτιστικού θεσμού που προκύπτει από διαγωνιστική διαδικασία. Είναι και ο πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής που ενστερνίζεται πρωτοβουλίες έργου των προκατόχων του. Εξασφαλίζοντας, έτσι, την σπάνια αλλά πολυπόθητη συνέχεια έργου σ’ ένα δημόσιο οργανισμό.

Πως αλλιώς μπορεί κανείς να αξιολογήσει την γενναία απόφαση του να επαναφέρει και να επανανοηματοδοτήσει θεσμούς με σημαντική πορεία, όπως η Πειραματική Σκηνή (Διεύθυνση Στάθη Λιβαθινού), το Εναλλασσόμενο Ρεπερτόριο (Διεύθυνση Γιάννη Χουβαρδά), ο διακριτός ρόλος κάθε σκηνής, το Διεθνές Εργαστήρι Αρχαίου Δράματος στους Δελφούς και τα εργαστήρια στις ελληνικές φυλακές (Διεύθυνση Στάθη Λιβαθινού); Μπορεί, λοιπόν, να βρίσκεται μόλις στους πρώτους μήνες της θητείας του, αλλά έχει ήδη εισηγηθεί μια τομή στη φιλοσοφία διοίκησης του Εθνικού.

«Γιατί το Εθνικό οφείλει να έχει συνέχεια, ο εκάστοτε νέος διευθυντής του δεν καλείται να γκρεμίσει και να ξαναχτίσει τα πράγματα από την αρχή, αλλά να υιοθετήσει όλες τις θετικές μεταβολές προηγούμενων καλλιτεχνικών διευθύνσεων, και φυσικά να εξελίξει τον οργανισμό εμπλουτίζοντας τη δραστηριότητά του με νέες πρωτοβουλίες και δίνοντας το δικό του καλλιτεχνικό στίγμα, χωρίς όμως να απαξιώνονται οι προσπάθειες που προηγήθηκαν» τόνιζε νωρίτερα ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής, αιτιολογώντας την απόφαση του.

Ο υφυπουργός Πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης ανάμεσα στον πρόεδρο του ΔΣ του Εθνικού, Βασίλη Πουλαντζά και στον καλλιτεχνικό διευθυντή του οργανισμού, Γιάννη Μόσχο.

Πάνω στην Κεντρική Σκηνή του Κτηρίου Τσίλερ, με την πλάτη στην πλατεία και με μια εγκατάσταση δεκάδων λευκών κοστουμιών ν’ ανεμίζουν στην οροφή της, ο Γιάννης Μόσχος έδωσε το πρώτο στίγμα των προθέσεων του, με επικαιρική αφορμή τον καλοκαιρινό προγραμματισμό του Εθνικού, τη συμμετοχή του δηλαδή στο Φεστιβάλ Επιδαύρου αλλά και τους κεντρικούς άξονες του χειμερινού ρεπερτορίου.

Παρουσία του υφυπουργού Πολιτισμού, αρμόδιου για θέματα σύγχρονου Πολιτισμού, Νικόλα Γιατρομανωλάκη που ανακοίνωσε έργα αναβάθμισης των εγκαταστάσεων του οργανισμού ύψους 7.5 εκατομμυρίων ευρώ (θα αντληθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης), ο Γιάννης Μόσχος ονομάτισε τις βασικές αρχές που θα επιδιώξει να υπηρετήσει το Εθνικό επί των ημερών σε ένα… δεκάλογο.

«Να υπερασπίζεται το θέατρο συνόλου. Να συστρατεύσει όσο γίνεται περισσότερους καλλιτέχνες του θεάτρου μας που υπηρετούν την τέχνη τους με αφοσίωση. Να λειτουργεί ως ένα πολυσυλλεκτικό θέατρο που ενσωματώνει όλες τις τάσεις του ελληνικού θεατρικού τοπίου, χωρίς αποκλεισμούς, με επιλογή καλλιτεχνών πολύ διαφορετικών αισθητικών αντιλήψεων. Να δίνει βήμα σε όλες τις γενιές: Σε δόκιμους, ανερχόμενους, αλλά και πρωτοεμφανιζόμενους καλλιτέχνες του θεάτρου. Να υπηρετεί ένα πολυσυλλεκτικό ρεπερτόριο, Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, κλασικών και σύγχρονων, αλλά και να διερευνά νέες δραματουργικές φόρμες. Να προωθεί την ελληνική θεατρική γραφή. Να προάγει την παρουσία του ελληνικού θεάτρου στη διεθνή σκηνή. Να συμβάλλει ευρύτερα στη θεατρική και καλλιτεχνική παιδεία της χώρας και μέσω κοινωνικών δράσεων και προγραμμάτων που ωφελούν το σύνολο της κοινωνίας. Να προσπαθεί διαρκώς να διευρύνει το κοινό του».

Ο Γιώργος Κουτλής, ο πρώτος νέος σκηνοθέτης που παίρνει τη σκυτάλη της καλλιτεχνικής διεύθυνσης της Πειραματικής Σκηνής. Θ’ ακολουθήσουν η Κατερίνα Γιαννοπούλου και Ελένη Ευθυμίου. credit: Χρήστος Συμεωνίδης.

Εκφραστές των παραπάνω αρχών, σε πρώτη φάση, θα είναι οι δέκα παραγωγές του χειμώνα, στις οποίες θα προστεθούν αυτές της Πειραματικής Σκηνής. Η Πειραματική θα επανέρθει για τρίτη φορά στην ιστορία του Εθνικού με καλλιτεχνικούς υπευθύνους τρία πρόσωπα από την δεξαμενή των διακεκριμένων σκηνοθετών της: Τον Γιώργο Κουτλή, την Κατερίνα Γιαννοπούλου και την Ελένη Ευθυμίου. Και οι τρεις τους – δημιουργοί που αναδείχθηκαν στη διάρκεια της θητείας των Αζά – Τσινικόρη στο «-1» του Rex και θα αναλάβουν διαδοχικά τον προγραμματισμός της – υποσχέθηκαν πολλά από κοινού: Να συνεχίσουν το έργο των προκατόχων τους «ως συνέχεια και εξέλιξη του παρελθόντος κι όχι για να ξεριζώσουν τις καλές πρακτικές του παρελθόντος», να δημιουργήσουν ένα θέατρο συμπεριληπτικό, για νέους δημιουργούς, να αναδείξουν τα πρόσωπα που θα απασχολήσουν το μέλλον του ελληνικού θεάτρου.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, η Πειραματική Σκηνή θα διασυνδεθεί και με την πολύφημη δραματική σχολή του Εθνικού, δίνοντας κάθε χρόνο τη δυνατότητα σε τρεις αποφοίτους (έναν αριστούχο σκηνοθέτη και δύο αριστούχους ηθοποιούς) να εργαστούν στην πρώτη τους επαγγελματική παραγωγή.

Ο Νίκος Καραθάνος επιστρέφει στο Εθνικό με ένα έργο δικής του σύλληψης. credit: Ελίνα Γιουνανλή

Εκτός από την Πειραματική Σκηνή, η Κεντρική Σκηνή του Τσίλερ θα διατηρήσει τον «κλασικό» προσανατολισμό της, φιλοξενώντας το χειμώνα τους «Βρυκόλακες» του ΄Ιψεν σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή, την «Σπασμένη στάμνα» του Κλάιστ σε συν-σκηνοθεσία Ακύλλα Καραζήση και Νίκου Χατζόπουλου (συνυποψήφιους του Γιάννη Μόσχου για τον θώκο του Εθνικού) και τον «Ρωμαίο και Ιουλιέττα» του Σαίξπηρ σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά. Η Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» αφιερώνεται σε άγνωστες ή λιγότερο παιζόμενες δραματουργίες, κάνοντας την αρχή από τον «Άνθρωπο από το Παντόλσκ» του Ντμίτρι Ντανίλοβ σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή, τον «Άλλο» της Πένυ Φυλακτάκη σε σκηνοθεσία Σοφίας Πάσχου και «Το ένα σπίτι φωτεινό σαν μέρα» του Τόνυ Κούσνερ σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου.

Η Σκηνή του Rex «Μαρίκα Κοτοπούλη» θα είναι έδρα και μικτά και μουσικά θεάματα με δύο παραγωγές: «Τα φώτα της πόλης» του Τσάρλι Τσάπλιν στην πρώτη σκηνοθεσία της Αμάλιας Μπένετ και το νέο έργο του Νίκου Καραθάνου «Μια νύχτα στην Επίδαυρο».

Η υπεύθυνη του Μικρού Εθνικού, Σοφία Βγενοπούλου. credit: Ελίνα Γιουνανλή

Το ατρόμητο Μικρό Εθνικό, με τους αλλεπάλληλους θριάμβους επισκεψιμότητας (7.000 θεατές στις πρωινές παραστάσεις και 8.000 μαθητές στις εκπαιδευτικές δράσεις ανακοίνωσε η καλλιτεχνική του υπεύθυνη Σοφία Βγενοπούλου) μπαίνει στο ισόγειο του Rex με την «Χάιντι και τα βουνά» του Ανδρέα Φουράκη και την Ιώ Βουλγαράκη να σκηνοθετεί για πρώτη φορά παιδικό θέατρο. Η δε Εφηβική Σκηνή θα παρουσιάσει τον ύμνο του νεανικού σκιρτήματος «Το ξύπνημα της ‘Ανοιξης» του Βέντεκιντ σε σκηνοθεσία Γιάννη Καραούλη.

Επίσης, συμμετέχοντας στο έτος Καμπανέλλη, τιμώντας τα 100 χρόνια από τη γέννηση του κορυφαίου Έλληνα συγγραφέα, το Εθνικό συμπράττει με το Θέατρο Τέχνης και φέρνει ξανά στην σκηνή την αδικημένη, λόγω πανδημίας, «Στέλλα με τα κόκκινα γάντια» σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα. Η καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης, Μαριάννα Κάλμπαρη επισήμανε – με την ψύχραιμη ματιά του εξωτερικού παρατηρητή – πως «θέλουμε το Εθνικό να ανθεί, γιατί το Εθνικό δίνει τον τόνο σε ολόκληρο το ελληνικό θέατρο. Αυτή η σύμπραξη, λοιπόν, αποδεικνύει πως χρειάζεται να δίνουμε χρόνο και χώρο στα πράγματα, να τους επιτρέπουμε να παίρνουν την διάσταση που τους αξίζει, ειδικά μέσα στον κυκεώνα της θεατρικής υπερπαραγωγής».

Ο Γιάννος Περλέγκας σκηνοθετεί την «Στέλλα» του Ιάκωβου Καμπανέλλη. credit: Ελίνα Γιουνανλή

Νωρίτερα, κατά την καλοκαιρινή σεζόν το Εθνικό επιχειρεί με δύο, επίσης, τολμηρές προτάσεις για τα παγιωμένα δεδομένα της Επίδαυρου. Ο Γιάννης Καλαβριανός καταπιάνεται με τη «Μήδεια» του Μποστ, σε μια παράσταση που, όπως προλόγισε, – μνημονεύοντας την πρώτη πρωταγωνίστρια του έργου Λήδα Πρωτοψάλτη – «ο πρωταγωνιστής θα είναι η γλώσσα. Θα επιχειρήσουμε να περιγράψουμε με λόγια τον, έτσι κι αλλιώς, εξωφρενικό κόσμο του Μποστ. Με λιτότητα, μέτρημα και σοβαρότητα. Καταρρίπτοντας την καχυποψία γύρω από το λαϊκό έργο και το λαϊκό θέατρο». Η παράσταση θα κάνει πρεμιέρα στην Επίδαυρο στις 8 και 9 Ιουλίου με την Γαλήνη Χατζηπασχάλη στον επώνυμο ρόλο.

Στις 29 και 30 Ιουλίου, ο Αργύρης Ξάφης θα κάνει κι αυτός το σκηνοθετικό ντεμπούτο του στο αργολικό θέατρο με τον «Αίαντα» του Σοφοκλή που «μας παρουσιάζει ένα κόσμο χωρίς ήρωες, μια μετα-ηρωϊκή και άρα πιο δημοκρατική εποχή, αφού το βάρος του ηρωϊσμού ανήκει σε όλους» όπως σχολίαζε ο ίδιος. Με τον Στάθη Σταμουλακάτο στο ρόλο του Αίαντα, ο Ξάφης θα εστιάσει στο θέμα του χρόνου και στις ιαματικές του ιδιότητες στον ανθρώπινο βίο.

Δήμου, Χατζηπασχάλη, Θεοδότου: Οι πρωταγωνιστές στη «Μήδεια» του Μποστ που σκηνοθετεί ο Γιάννης Καλαβριανός στην Επίδαυρο. credit: Ελίνα Γιουνανλή

Για πρώτη φορά στο θερινό προγραμματισμό του, το Εθνικό θα βγάλει σε περιοδεία την παιδική παράσταση «Δίπλα – δίπλα» των ΄Αγγελου Αγγέλου και ΄Εμυς Σίνη σε σκηνοθεσία Φοίβου Συμεωνίδη αφού πρώτα παιχτεί για περίπου ένα μήνα στην έδρα του, στο ισόγειο του Rex.

Ωστόσο, το καλοκαίρι προμηνύει και ένα πολύ ενδιαφέρον ερευνητικό έργο που θα προκύψει από το Διεθνές Εργαστήρι Αρχαίου Δράματος στους Δελφούς με υπεύθυνη την Ειρήνη Μουντράκη. Υπό τη διεύθυνση του σκηνοθέτη Θάνου Παπακωνσταντίνου και με θέμα τον «Προφητικό λόγο στην τραγωδία», το εργαστήρι θα πραγματοποιηθεί από τις 14 έως 29 Ιουλίου και απευθύνεται σε νέους επαγγελματίες.

Σταμουλακάτος, Κούρτη, Ήμελλος: Στον σοφόκλειο «Αίαντα» σε σκηνοθεσία Αργύρη Ξάφη. credit: Karol Jarek

Τη υποβαθμισμένη διεθνή του παρουσία, σκοπεύει το Εθνικό μέσα από συνεργασία με ξένα θέατρα και φορείς. Όπως συνηγόρησε και ο υφυπουργός Πολιτισμού, Νικόλας Γιατρομανωλάκης «σχεδιάζουμε ένα ετήσιο showcase με παρουσίαση παραστάσεων, πρόγραμμα residency Ελλήνων συγγραφέων, σκηνοθετών και δραματουργών σε θέατρα στο εξωτερικό και αντίστροφα». Βεβαίως, η έξοδος του Εθνικού στη διεθνή σκηνή απαιτεί έναν «μακροχρόνιο σχεδιασμό» όπως πρόσθεσε ο κ. Μόσχος και οπωσδήποτε την γενναία αναβάθμιση της κρατικής επιχορήγησης που έχει κολλήσει από το 2015 στα 6 εκατομμύρια ευρώ – ποσό που, ως γνωστόν, καλύπτει μόνον την μισθοδοσία του οργανισμού (διοικητικό, τεχνικό προσωπικό και συμβάσεις καλλιτεχνών).

Για την ώρα, τα κονδύλια που αναμένεται να απορροφήσει το Εθνικό Θέατρο θα αφορούν στην κτηριακή αναβάθμιση του ιστορικού Rex, στην βελτίωση της προσβασιμότητας του, στην ενίσχυση του ψηφιακού εξοπλισμού του οργανισμού, την ψηφιοποίηση της βιβλιοθήκης του και του μαθητολογίου της Δραματικής Σχολής κ.α.