Γενοκτονία των Ποντίων: 5 βιβλία που αφηγούνται τα γεγονότα ενός ξεριζωμού που έμεινε στην ιστορία

Το 1994, η Βουλή των Ελλήνων αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Ποντίων και καθιέρωσε την 19^η Μαΐου ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου». Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου αναφέρεται στις σφαγές και τους εκτοπισμούς εναντίον Ελληνικών πληθυσμών στην περιοχή του Πόντου που πραγματοποιήθηκαν από το κίνημα των Νεότουρκων του Κεμάλ, κατά την περίοδο 1914-1923.

Τα θύματα αυτού του μίσους μέτρησαν εκατοντάδες χιλιάδες και οι άνθρωποι που ξεριζώθηκαν έχασαν εκτός από την πατρίδα τους και ολόκληρη τη ζωή τους. Χιλιάδες οικογένειες χάθηκαν και εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έπρεπε ξαφνικά να βρουν έναν νέο τόπο να τους χωρέσει.

Οι σκοτεινές αυτές σελίδες της ιστορίας έχουν καταφέρει να μεταφερθούν στη λογοτεχνία και έτσι να μείνουν «ζωντανές» και για τις νεότερες γενιές που δεν έζησαν τα γεγονότα της Γενοκτονίας. Τα μυθιστορήματα που εξιστορούν αυτές τις θεματικές στέκονται ως φύλακες της ιστορίας και μάς μεταφέρουν, με έναν αρκετά πιο εύπεπτο τρόπο αλλά ποτέ ωραιοποιημένο, μία ιστορία που ποτέ δεν πρέπει να χαθεί.

Αυτά είναι 5 βιβλία που αφηγούνται με τον δικό τους μοναδικό τρόπο τα γεγονότα του ξεριζωμού των Ποντίων, και αξίζει να τα διαβάσουμε για να μάθουμε την ιστορία από τους ανθρώπους που την έζησαν, έμμεσα αλλά και άμεσα.

Το κορίτσι απ’ τη Σαμψούντα, Σόφη Θεοδωρίδου. Εκδόσεις Ψυχογιός

“Το κορίτσι απ’ τη Σαμψούντα” της Σόφης Θεοδωρίδου μάς εισάγει στην αβεβαιότητα και τον πόνο που ζούσε ο ξεριζωμένος λαός του Πόντου, ο οποίος μετά τον δικό του διωγμό έμελλε να ζήσει την Μικρασιατική Καταστροφή αλλά και τις δυσκολίες του να ξανά βρει μία φιλόξενη πατρίδα. Η Καλλιόπη πίστευε μέχρι τα εννιά της πως το μεγαλύτερο πρόβλημα της ζωής της θα είναι οι συμμαθήτριές της, οι οποίες την χλεύαζαν για τα μάτια της. Δυστυχώς, η ζωή της είχε άλλα φυλαγμένα, καθώς η πατρίδα της η Σαμψούντα, σε λίγο καιρό θα διαλυόταν από το μίσος και τις αγριότητες του Κεμάλ .

Στις αρχές του 1921 θα βρει καταφύγιο στη Σμύρνη, όπου θα παντρευτεί και θα ζήσει μία εύπορη ζωή, χωρίς να γνωρίζει πως η καταστροφή είναι για ακόμα μία φορά κοντά της. Η καταστροφή της Σμύρνης θα την αναγκάσει να ξεριζωθεί για ακόμα μία φορά, χάνοντας τον μεγάλο της έρωτα και προσπαθώντας να βρει μία νέα πατρίδα στον Πειραιά, όπου θα μπορεί ξανά να χαρεί τη ζωή και την αγάπη.

Ίσκιλι, Γιώτα Ιωαννίδου. Εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη

Το “Ίσκιλι” της συγγραφέως και ηθοποιού Γιώτας Ιωαννίδου μάς ταξιδεύει αρχικά στο Ίσκιλι του Δυτικού Πόντου, όταν η γενοκτονία των Ποντίων βρισκόταν στην κορύφωσή της. Εκεί γνωρίζουμε τον μόλις 5 χρονών Κώστα, ο οποίος γίνεται μάρτυρας της βίαιης σφαγής της οικογένειάς του από τους Τούρκους και έπειτα αναγκάζεται να μεγαλώσει ως παραπαίδι σε μια οικογένεια Τούρκων. Στα δεκατέσσερά του τον βρίσκουν μετά από αναζήτηση τα ξαδέρφια του και τον παίρνουν μαζί τους στον δύσκολο δρόμο τους με προορισμό αρχικά τη Θεσσαλονίκη. Αυτό που θέλουν είναι να βρουν μία νέα πατρίδα, έναν τόπο να ζήσουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια, χωρίς να χρειαστεί να ξανά ξεριζωθούν.

Η περιπέτεια αυτή αφορά την ιστορία λύτρωσης και αναζήτησης μίας νέας πατρίδας του παππού της συγγραφέως και είναι στηριγμένη στις ιστορίες του αλλά και σε τεκμηριωμένα ιστορικά γεγονότα. Το σκληρό κάποιες φορές ύφος του βιβλίου μας βάζει στον παλμό εκείνων των γεγονότων και οι ανατροπές του μυθιστορήματος δίνουν στην πλοκή έναν γρήγορο και γεμάτο δράση χαρακτήρα, παρουσιάζοντας μας την σημαντική αυτή ιστορία των Ελλήνων του Πόντου σε μία πιο εύκολη και εύπεπτη μορφή.

Ζωή στη Στάχτη: Μέρες και νύχτες Τραπεζούντας, Μερκούριος Αυτζής. Εκδόσεις Ψυχογιός

Απόλυτα εναρμονισμένη με την Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο είναι η νέα κυκλοφορία των Εκδόσεων Ψυχογιός, η οποία ακούει στο όνομα “Ζωή στη Στάχτη, Μέρες και νύχτες Τραπεζούντας”. Ο συγγραφέας του ιστορικού μυθιστορήματος, Μερκούριος Αυτζής, μάς ταξιδεύει με τις σελίδες του στην Τραπεζούντα των αρχών του 20ού αιώνα, μέχρι και την βίαιη καταστροφή της από τους Νεότουρκους, που γέμισε με στάχτη την ιστορία.
Στην αρχή της πλοκής, η πόλη ζει στους φυσιολογικούς ρυθμούς της και η Λεϊλά ζει μία διπλή ζωή. Ένα βράδυ οι δρόμοι της θα συναντηθούν με την Χρυσαυγή και έτσι η δεύτερη θα μάθει τη μοίρα της, η οποία δεν φαίνεται να είναι στρωμένη με ροδοπέταλα. Όσο οι Νεότουρκοι προσπαθούν να εξαφανίσουν ανυποψίαστους ανθρώπους από τις πατρίδες τους, η Χρυσαυγή θα γνωρίσει την αληθινή αγάπη αλλά γρήγορα και την απώλειά της, μαζί με την απώλεια μίας ζωής που δεν πίστευε ποτέ πως θα χάσει.

Πόντος: Οι ρίζες μας-Μάρτυρες Γενοκτονίας, Αναστάσιος Σταμπουλίδης. Εκδόσεις Ινφογνώμων

Με έναν πιο ιστορικό και εμπεριστατωμένο τρόπο παρουσιάζει τη Γενοκτονία των Ποντίων ο Αναστάσιος Σταμπουλίδης, ο οποίος παραθέτει στο βιβλίο του αληθινές μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τον βίαιο ξεριζωμό αλλά και τα αποτελέσματά του. Στόχος του συγγραφέα είναι η διατήρηση της ιστορικής μνήμης αλλά και η δημιουργία ενός βιβλίου που περιέχει τόσο την ιστορία των πόλεων που έμειναν νεκρές μετά την επέλαση των Νεότουρκων, όσο και των ανθρώπων που ζούσαν σε αυτές και έπρεπε ξαφνικά να αλλάξουν τη ζωή τους.

Πρωταγωνιστές του βιβλίου είναι οι πρόσφυγες πρώτης και δεύτερης γενιάς που έζησαν τη Γενοκτονία και έχουν πολλές ιστορίες να αφηγηθούν, ώστε να κρατήσουν ζωντανή την ιστορία τους. Η ιστορία ξεκινάει από μία ποντιακή πόλη φάντασμα 150 κατοίκων, η οποία πριν την καταστροφική επέλαση των Τούρκων αριθμούσε 2.000, όπως και οι γειτονικές της πόλης που ερημώθηκαν.

Το διώροφο της Τσιμισκή, Γιώτα Φώτου. Εκδόσεις Ψυχογιός

Στο μυθιστόρημα της Γιώτας Φώτου με τίτλο «Το διώροφο της Τσιμισκή» θα γνωρίσουμε τέσσερις σημαδεμένες από τη μοίρα ζωές, που τις δένει μία παλιά ιστορία. Μία ιστορία γεμάτη πόνο, διωγμούς, χαμένες πατρίδες και όνειρα με συνδετικό κρίκο όλων ένα διώροφο σπίτι στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, στην Τσιμισκή. Όταν οι ζωές τεσσάρων ανθρώπων συνδεθούν ξαφνικά, η παλιά αυτή ιστορία πρέπει πλέον να λυθεί.

«Το διώροφο της Τσιμισκή» είναι ένα βιβλίο που εναρμονίζει μοναδικά την μυθοπλασία με την ιστορία και περιέχει μία αφήγηση που καλύπτει μισό αιώνα από τις ταραγμένες σελίδες της ιστορίας, με την γενοκτονία των Ποντίων, τη Μικρασιατική Καταστροφή και τον αφανισμό των Εβραίων της Θεσσαλονίκης να πρωταγωνιστούν.