Ευρωπαϊκή Ημέρα για τη Θάλασσα: Η απεικόνιση του απέραντου γαλάζιου στην Τέχνη

Το καλοκαίρι μάς έχει χτυπήσει ήδη την πόρτα και κάποιοι από εμάς δεν βλέπουμε την ώρα να επισκεφτούμε τις υπέροχες και αμέτρητες θάλασσες της Ελλάδας, και όχι μόνο. Μέχρι να έρθει όμως η ώρα των διακοπών, μπορούμε να θαυμάσουμε το πανέμορφο γαλάζιο της θάλασσας, που με προσοχή και ιδιαίτερες λεπτομέρειες, φιλοτέχνησαν κορυφαίοι ζωγράφοι στους πίνακές τους.

Πιο ιδανική μέρα για να θαυμάσουμε τα θαλασσινά αυτά τοπία από τη σημερινή δεν υπάρχει, καθώς κάθε χρόνο στις 20 Μαΐου τιμάται η Ευρωπαϊκή Ημέρα για τη Θάλασσα κι εμείς βρίσκουμε ακόμη μία αφορμή να τιμήσουμε αυτό το απέραντο γαλάζιο μοναδικής ομορφιάς.

Η ομορφιά και το μυστήριο της θάλασσας επηρέασε όλους τους ζωγράφους κάποια στιγμή της καριέρας τους, κάποιους όμως τους μάγεψε και τους βοήθησε να δημιουργήσουν κάποιους από τους πιο όμορφους πίνακές τους. Με αφορμή λοιπόν την Ευρωπαϊκή Ημέρα για τη Θάλασσα, συγκεντρώσαμε 8 πίνακες κορυφαίων ζωγράφων, οι οποίοι καταφέρνουν με μοναδικό τρόπο να αποτυπώσουν την ξεχωριστή ομορφιά της θάλασσας και να μάς ταξιδέψουν με τον τρόπο τους.

Το μεγάλο κύμα έξω από την Καναγκάβα, Κατσουσίκα Χοκουσάι. Photo Credits: Wikimedia Commons

Φιλοτεχνημένο το 1831, το πρωτοποριακό έργο του Ιάπωνα καλλιτέχνη Κατσουσίκα Χοκουσάι με τίτλο «Το μεγάλο κύμα έξω από την Καναγκάβα» εστιάζει στη θάλασσα γύρω από το όρος Fuji της Ιαπωνίας, η οποία είναι απρόβλεπτη. Ο πίνακας αυτός είναι μέρος του συλλογικού έργου του Χοκουσάι σχετικά με τις «36 απόψεις» του γνωστού Ιαπωνικού βουνού και είναι ο πιο δημοφιλής, καθώς απεικονίζει τον συχνά μαινόμενο ωκεανό που περιβάλει το όρος, ο οποίος μέχρι και σήμερα προκαλεί φόβο στους «επισκέπτες» του. Στο έργο βλέπουμε τη μαινόμενη θάλασσα να έχει υψώσει τα γιγάντια κύματά της, τα οποία συγκρούονται στα κοντινά βράχια και πνίγουν τις βάρκες που παλεύουν να τα διαπεράσουν, δίνοντας μία αίσθηση ταραχής και οργής, ενώ ταυτόχρονα μπορούμε να διακρίνουμε στο βάθος τη κορυφή του όρους Fuji.

Ιστιοδρομίες στην Sainte-Adresse, Κλοντ Μονέ. Photo Credits: Wikimedia Commons

Το έργο «Ιστιοδρομίες στην Sainte-Adresse», το οποίο ζωγράφισε ο Μονέ το 1867, συνδυάζει δύο σημαντικές στιγμές στην ζωή του καλλιτέχνη. Εκείνο το καλοκαίρι είχε μόλις αποκτήσει τον γιο του, είχε όμως και αρκετά οικονομικά προβλήματα. Έτσι, πέρασε το καλοκαίρι δίπλα στον πατέρα του στην Sainte-Adresse, δουλεύοντας ως έμπορος, ενώ ταυτόχρονα ζωγράφιζε πίνακες για επιπλέον χρήματα. Ένας από αυτούς ήταν και ο συγκεκριμένος, ο οποίος δείχνει δύο διαφορετικές όψεις της ζωής – τους πλούσιους που παρακολουθούν και συμμετέχουν στις ιστιοδρομίες και τον ψαρά της κατώτερης τάξης που βγάζει τα σκάφη τους στην στεριά. Και οι δύο αυτές όψεις έχουν ως βάση τους τη θάλασσα, η οποία τραβά τα βλέμματα με τα χρώματα και τη γαλήνη της.

Στην Παραλία, Εντουάρ Μανέ. Photo Credits: Wikimedia Commons

Ο Μανέ ήταν ένας από τους πιο γνωστούς ιμπρεσιονιστές Γάλλους ζωγράφους κατά τα μέσα του 19ου αιώνα. Χρησιμοποιώντας το χαρακτηριστικό ιμπρεσιονιστικό του στυλ, το 1873 ο ζωγράφος φιλοτέχνησε τον συγκεκριμένο πίνακα, ο οποίος απεικονίζει ένα ζευγάρι να κάθεται στην παραλία. Ο άνδρας κοιτάζει τα ιστιοπλοϊκά που πλέουν μακριά, η γυναίκα είναι απορροφημένη από το βιβλίο της αλλά ταυτόχρονα και οι δύο είναι μαγεμένοι από την ηρεμία της παραλίας και της θάλασσας. Το έργο «Στην Παραλία» του Μανέ θεωρείται ως το πιο ζωντανό και ενδιαφέρον χρωματικά έργο εκείνης τη περιόδου του ζωγράφου, στο οποίο όχι μόνο παρατηρούμε την ακαταμάχητη και μυστήρια ομορφιά της θάλασσας, αλλά και τον συμβολικό χαρακτήρα των ιστιοπλοϊκών, τα οποία εκτός από σκούρα είναι και αρκετά απομακρυσμένα, σαν ξεθωριασμένες εικόνες μίας μακρινής αίγλης.

Ο Κόλπος Moulin Huet στο Γκουέρνσεϊ, Πιέρ Ωγκίστ Ρενουάρ. Photo Credits: Wikimedia Commons

Ο συγκεκριμένος πίνακας του Ρενουάρ απεικονίζει τον κόλπο Moulin Huet του Γκουέρνσεϊ στη Νορμανδία και μάς ταξιδεύει στις ανέμελες μέρες των καλοκαιρινών διακοπών. Ο Ρενουάρ επισκέφτηκε το νησί για έξι εβδομάδες το 1883 και μαγεύτηκε από την ομορφιά του τοπίου. Ο ζωγράφος πειραματίστηκε με τη δημιουργία παραδοσιακών ελαιογραφιών και απομακρύνθηκε για λίγο από την ιμπρεσιονιστική του προσέγγιση, χωρίς όμως να ξεχνάει τις χαρακτηριστικές πινελιές του. Οι φιγούρες που απολαμβάνουν τη θάλασσα είναι αρκετά αφηρημένες και χωρίς λεπτομέρειες, καθώς κύριο μέλημα του Ρενουάρ ήταν η έμφαση στη θάλασσα και στον ρεαλισμό που της χάρισε.

Πέτρες και θάλασσα, Πωλ Γκωγκέν. Photo Credits: Wikimedia Commons

Πριν το καθοριστικό ταξίδι του Γκωγκέν στην Ταϊτή, ο ζωγράφος προσπαθούσε να βρει γαλήνη μελετώντας τις ιμπρεσιονιστικές μεθόδους για την απεικόνιση της φύσης. Εκείνο το διάστημα πειραματίστηκε με νέες χρωματικές συνθέσεις και επηρεάστηκε κυρίως από τα τοπία της Βρετάνης, όπου πέρασε το τελευταίο του καλοκαίρι πριν φύγει. Ο πίνακάς του «Πέτρες και θάλασσα» είναι μια μεταϊμπρεσιονιστική και χρωματικά άρτια απεικόνιση μιας βραχώδους ακτής της Βρετάνης το σούρουπο και ο ταλαντούχος ζωγράφος μεταφέρει στο έργο του τη γαλήνη που προσπαθούσε να βρει.

Το Ρεύμα του Κόλπου, Γουίνσλοου Χόμερ. Photo Credits: Wikimedia Commons

Ο συγκεκριμένος πίνακας του Γουίνσλοου Χόμερ αποδίδει με εξαιρετική ακρίβεια τη γραφική αλλά και επικίνδυνη φύση των θαλάσσιων ταξιδιών. Το «Ρεύμα του Κόλπου» ολοκληρώθηκε το 1899 και απεικονίζει έναν μαινόμενο ωκεανό, ο οποίος απειλεί να αιχμαλωτίσει στα κύματά του μία βάρκα, στην οποία βρίσκεται ένας περίεργα ήρεμος άνδρας. Βέβαια, ο ωκεανός δεν είναι ο μοναδικός κίνδυνος του άνδρα, καθώς γύρω του παραμονεύει ένα κοπάδι από καρχαρίες, ενώ ο άνδρας σε δεύτερη ανάγνωση δεν είναι ήρεμος, αλλά απεγνωσμένος και χαμένος, καθώς δεν παρατηρεί το πλοίο που θα μπορούσε να τον σώσει, στο βάθος. Ο πίνακας αυτός έχει επαινεθεί από κοινό και κριτικούς τόσο για τους συμβολισμούς του, όσο και για τις ξεχωριστές λεπτομέρειές του.

Το Δυτικό Ακρωτήρι του Prout’s Neck, Γουίνσλοου Χόμερ. Photo Credits: Wikimedia Commons

Για ακόμα μία φορά, ο διάσημος Αμερικανός τοπιογράφος Winslow Homer, γνωστός για τις επικεντρωμένες στη θάλασσα δημιουργίες του, ασχολήθηκε με την απόκοσμη ομορφιά του απέραντου γαλάζιου και το 1900 δημιούργησε το «Δυτικό Ακρωτήρι του Prout’s Neck». Σε αυτό παρουσιάζει ένα μεγάλο κύμα, το οποίο μόλις έσκασε σε έναν βράχο την ώρα του ηλιοβασιλέματος, όπου ο ορίζοντας βάφεται ρομαντικά με κόκκινο χρώμα. Σύμφωνα με τον ίδιο τον Χόμερ, ο συγκεκριμένος πίνακας είναι ένας από τους καλύτερούς του και τον ζωγράφισε δεκαπέντε λεπτά μετά τη δύση του ηλίου στην ακτή του Μέιν, κοντά στο στούντιο που είχε στο παράκτιο Prouts Neck, μετά από πολλές ώρες προσεκτικής παρακολούθησης της θάλασσας.

Καθαρές Ιδέες, Ρενέ Μαγκρίτ. Photo Credits: Wikimedia Commons

Το «Καθαρές Ιδέες» του Μαγκρίτ θεωρείται ένα από τα πιο ειρωνικά έργα του, καθώς πέρα από τον τίτλο του, τίποτα άλλο δεν είναι ξεκάθαρο! Φυσικά και για έναν σουρεαλιστή ζωγράφο όπως ο Μαγκρίτ, αυτό είναι ακριβώς το ζητούμενο του έργου του και σε αυτή τη περίπτωση, το στοιχείο της θάλασσας έρχεται να αγκαλιάσει αρμονικά το μυστήριο του πίνακα. Μάλιστα, όταν ο διάσημος ζωγράφος είχε ερωτηθεί για το νόημα πίσω από το έργο του, είχε απαντήσει πως κανένα συγκεκριμένο νόημα δεν είχε γενικά, όμως στον κάθε παρατηρητή έβρισκε το σωστό νόημα. Ο πίνακας απεικονίζει έναν καθαρό ουρανό με ένα μεγάλο σύννεφο και μια αρκετά ήρεμη θάλασσα. Ανάμεσα στον ουρανό και τη θάλασσα όμως, επιπλέει ένας πολύ μεγάλος βράχος, ο οποίος διαταράσσει το στοιχείο της ηρεμίας και της καθαρότητας του πίνακα. Ο βράχος έρχεται σε αντίθεση με τη γαλήνη της θάλασσας και δίνει στον πίνακα ένα αίσθημα βάρους και αγωνίας, για τη μεγάλη αναστάτωση που θα δημιουργήσει η πιθανή πτώση του. Ο συμβολισμός αυτός του Μαγκρίτ είναι ίσως μία έμμεση αναφορά στην καθημερινότητα, η οποία μπορεί να μοιάζει γαλήνια κάποιες φορές, αλλά τα απρόοπτα εμπόδια την κάνουν απρόβλεπτη.