Λορέιν Χάνσμπερρυ: Η πρώτη Αφροαμερικανή δραματουργός που κατέκτησε το Μπρόντγουεϊ

Στις 19 Μαΐου, το 1930, γεννήθηκε η σπουδαία δραματουργός και ακτιβίστρια Λορέιν Χάνσμπερρυ, η πρώτη Αφροαμερικανίδα της οποίας το έργο παραστάθηκε στο Μπρόντγουεϊ («Ένα σταφύλι στον ήλιο», 1959). Ο ακτιβισμός καθώς και η ψυχή του Κινήματος για τα Πολιτικά Δικαιώματα στις Ηνωμένες Πολιτείες διατρέχει όλη την πορεία της σπουδαίας δραματουργού, η οποία αν και έφυγε νωρίς από τη ζωή, ωστόσο κατάφερε να αφήσει το στίγμα της στο αμερικάνικο θέατρο.

Κόρη ενός επιτυχημένου μεσίτη, του Carl Augustus Hansberry και της Nannie Perry, δασκάλας, η Λορέιν Χάνσμπερρυ μεγάλωσε σε ένα φιλελεύθερο, μεσοαστικό περιβάλλον, στο οποίο «περιδιάβαιναν» σπουδαίες προσωπικότητες της αφροαμερικανικής κοινότητας όπως ο E. B. Du Bois και o Πολ Ρόμπέσον. Μάλιστα, ο θείος της, William Leo Hansberry, ο οποίος της πυροδότησε το ενδιαφέρον για την αφρικανική ιστορία, υπήρξε ιδρυτής του τομέα Αφροαμερικάνικου Πολιτισμού του Τμήματος Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Χάουαρντ, ενώ η ξαδέρφη της Shauneille Perry υπήρξε από τις πρώτες Αφροαμερικανές σκηνοθέτριες του Off-Broadway.

Φώτο: Pinterest

Τα παιδιά της χρόνια στιγματίστηκαν από τον ρατσισμό και τη βία που βίωναν όλοι οι Αφροαμερικανοί. Όταν η οικογένεια της μετακόμισε σε μια γειτονιά λευκών, στο Σικάγο, ο όχλος μαζευόταν συχνά έξω από το σπίτι τους και τους παρενοχλούσε, ρίχνοντας ακόμη και τούβλα στα μπροστινά παράθυρα. Ο πατέρας της έφτασε την υπόθεση μέχρι το Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο αποφάνθηκε υπέρ του.

Σπούδασε δράμα και σκηνογραφία στο Πανεπιστήμιο του Ουινσκόνσιν και αργότερα ζωγραφική στο Πανεπιστήμιο της Γκουαδαλαχάρα, ενώ το 1950 μετακόμισε στη Νέα Υόρκη όπου και δούλεψε ως δημοσιογράφος για τη «μαύρη», ακτιβιστική εφημερίδα «Freedom», την οποία άφησε γύρω στο 1953 για να αφοσιωθεί αποκλειστικά στο γράψιμο. Παράλληλα, συμμετείχε σε ακτιβιστικές δράσεις, έδινε ομιλίες στον δρόμο, συμμετείχε σε πορείες και βοηθούσε μαύρους ενοικιαστές που είχαν υποστεί έξωση, οδηγούμενη από τη σφοδρή επιθυμία της για κοινωνική δικαιοσύνη.

Φώτο: Pinterest

Η τραγική εμπειρία που βίωσε ως παιδί υπήρξε το θέμα του πρώτου θεατρικού της έργου με τίτλο «Ένα σταφύλι στον ήλιο» (1957), το οποίο ανέβηκε στο Μπρόντγουεϊ το 1959 (το πρώτο γραμμένο από Αφροαμερικανίδα) και γνώρισε τεράστια επιτυχία. Πραγματεύεται την ιστορία μιας οικογένειας μαύρων που αποφασίζει να μετακομίσει σε μια γειτονιά λευκών, αψηφώντας τους γραπτούς και άγραφους κανόνες που ήθελαν τους μαύρους να ζουν σε γκέτο, αποκλεισμένοι από περιοχές λευκών.

Ένα νατουραλιστικό έργο που αντικατόπτριζε τις συνθήκες ζωής των Αφροαμερικανών, τον αγώνα τους να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους μέσα σε εχθρικά περιβάλλοντα, καθώς και τη στάση και τις στρατηγικές των κινημάτων για τα πολιτικά δικαιώματα της εποχής. Επιπλέον, αποτέλεσε ένα «οικογενειακό δράμα», με τη συγγραφέα να σκιαγραφεί δεξιοτεχνικά τo χάσμα των γενεών, τις θρησκευτικές και πολιτικές διαφορές μεταξύ των χαρακτήρων, οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με τις ηθικές και ψυχολογικές επιπτώσεις των πράξεων τους.

Για το «Ένα σταφύλι στον ήλιο» η Λορέιν Χάνσμπερρυ έγινε η νεότερη Αμερικανίδα, η πρώτη γυναίκα και το πρώτο μαύρο άτομο που τιμήθηκε με το βραβείο New York Drama Critic’s Circle Awards. Την επιτυχία της αυτή τη χρησιμοποίησε για να μιλήσει, μέσα από συνεντεύξεις της, για την καταπίεση που υφίστανται οι Αφροαμερικανοί και τις κοινωνικές αλλαγές που θεωρούσε απαραίτητες.

Το 1960 έγραψε δύο σενάρια. Το πρώτο, η κινηματογραφική εκδοχή του «Ένα σταφύλι στον ήλιο», για λογαριασμό της Columbia Pictures και το δεύτερο, ένα δράμα με τίτλο «The Drinking Goud» και αφορμή τα εκατό χρόνια από τον Αμερικάνικο Εμφύλιο, για λογαριασμό του NBC. Και τα δύο απορρίφθηκαν ως αμφιλεγόμενα. Για την ταινία «Ένα σταφύλι στον ήλιο» προτιμήθηκε μια πιο μετριοπαθής εκδοχή, πιο κοντά στο πρωτότυπο.

Η κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού έργου «Ένα σταφύλι στον ήλιο»

Ακολούθησε ένα μετα-αποκαλυτπικό έργο φαντασίας με τίτλο «What Use Are Flowers?» (1962), το οποίο, αν και αρχικά γράφτηκε με σκοπό να παιχτεί στην τηλεόραση, στη συνέχεια μετασκευάστηκε για τη σκηνή. Μέρη του έργου γνώρισαν σκηνικές αναγνώσεις, ενώ παίχτηκαν και στο ραδιόφωνο. Το έργο ξεκινάει σε ένα αφιλόξενο και απογυμνωμένο τοπίο, στο οποίο το μόνο που υπάρχει είναι κάτι πεινασμένα παιδιά, ντυμένα με κουρέλια.

Δεν γίνεται ξεκάθαρο τι ακριβώς συνέβη στον πολιτισμό, αν και υπάρχουν κάποιες νύξεις για καταστροφή λόγω πυρηνικής βόμβας, σύμφωνα με τους επικρατέστερους φόβους της ψυχροπολεμικής εποχής που γράφτηκε. Το μήνυμα του έργου σαφές: Η Αποκάλυψη έφερε στην επιφάνεια την ανθρώπινη σκληρότητα και την μετέτρεψε στον ισχυρότερο νόμο και η πιθανή λύση του προβλήματος είναι να έχουμε το ένα μάτι στραμμένο στην επιφάνεια και το άλλο στο πνεύμα.

Το επόμενο θεατρικό της έργο, «The Sign in Sidney Brunstein’s Window» ήταν εμπνευσμένο από τον γάμο της με τον παραγωγό Robert Nemiroff. Πρόκειται για την ιστορία ενός άντρα με το όνομα Σίντεϊ, τις αποτυχίες που αντιμετωπίζει στην προσωπική του ζωή και τις προκλήσεις της μποέμικης κουλτούρας. Εδώ η Λορέιν Χάνσμπερρυ, εκτός από ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη φυλή, διαπραγματεύεται ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας. Το έργο παίχτηκε στο Μπρόντγουεϊ για 101 παραστάσεις, λαμβάνοντας ανάμεικτες κριτικές. Κατέβηκε μετά τον θάνατο της συγγραφέως το 1965.

Η συλλογή της «To Be Young, Gifted, and Black» διασκευάστηκε μετά τον θάνατο της σε μια ενιαία παράσταση από τον Robert Nemiroff και ανέβηκε στο Off-Broadway το 1969. Αποτελεί ένα αυτοβιογραφικό πορτραίτο της συγγραφέως, με υλικό από τα γράμματά, τα ημερολόγια, τα δοκίμια, την ποίηση, τα απομνημονεύματα της Χάνσμπερρυ, καθώς και με σκηνές από τα έργα της.

Από εκεί εμπνεύστηκε η φίλη της και σπουδαία καλλιτέχνιδα Νίνα Σιμόν, η οποία έγραψε ένα τραγούδι με τον ίδιο τίτλο που έμελλε να αποτελέσει ύμνο για το Κίνημα τον Πολιτικών Δικαιωμάτων στις Η.Π.Α. Η Λορέιν Χάνσμπερρυ είχε αφήσει πίσω της ένα πλήθος γραπτών με τις σκέψεις της πάνω στον ρατσισμό, τον σεξισμό και την ομοφοβία, την παγκόσμια ειρήνη και άλλα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα.

Πέντε χρόνια μετά το θάνατό της έκανε πρεμιέρα στο Μπρόντγουεϊ το τελευταίο και για πολλούς πιο σημαντικό έργο της Λορέιν Χάνσμπερρυ, με τίτλο «Les Blancs». Αφηγείται την ιστορία του Tshembe, ο οποίος επιστρέφει από την Αγγλία σε μια χώρα της Αφρικής για την κηδεία του πατέρα του. Εδώ απεικονίζεται η αναπόφευκτη σύγκρουση μεταξύ των αποικιοκρατών και των αποικιοκρατούμενων και η επερχόμενη κρίση που θα ξεσπάσει από αυτή τη σύγκρουση. Η συγγραφέας εξετάζει έννοιες όπως η ταυτότητα, η επανάσταση και η αποικιοκρατία σε ατομικό, οικογενειακό και εθνικό επίπεδο.