Δημοτική Πινακοθήκη: «Το πάθος του ορατού» κατακτά τα Χανιά…

Στη νοτιοδυτική άκρη της εντός των τειχών πόλης των Χανίων, στην αρχή του κεντρικότερου σήμερα δρόμου, της οδού Χάληδων, υψώνεται ένα στενόμακρο παλιό εμπορικό κτίριο, όπου στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη, μία από τις πολλές «καρδιές» της πολιτιστικής ζωής της πόλης.

Στις αίθουσές της φιλοξενείται από τις 28 Μαΐου η έκθεση «Το πάθος του ορατού», που παρουσιάζει έργα από τη Συλλογή Αντώνη και Άζιας Χατζηϊωάννου, προσφέροντας στον επισκέπτη της, ντόπιο και ξένο, ένα πολύπτυχο πανόραμα των τελευταίων σαράντα χρόνων της ελληνικής παραστατικής ζωγραφικής, σε επιμέλεια της Ελισάβετ Πλέσσα.

Άποψη της έκθεσης.

Η νέα έκθεση που φιλοξενεί η Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων έρχεται, μετά τη μεγάλη απήχηση που γνώρισε η παρουσίαση έργων φιλελληνικής ζωγραφικής της Συλλογής Κρασάκη, να επιβεβαιώσει ότι «η τέχνη αποτελεί μοχλό ανάπτυξης και ενδυνάμωσης της κοινωνίας», όπως υπογράμμισε, κατά την παρουσίαση της έκθεσης στους δημοσιογράφους, λίγο πριν τα εγκαίνια, ο δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημαντηράκης.

Έτσι, μια πινακοθήκη της περιφέρειας, μέσα από τη δραστηριότητά της επιδιώκει «να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στα εικαστικά πράγματα της χώρας», όπως τόνισε ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού και πρόεδρος της Δημοτικής Πινακοθήκης Γιάννης Γιαννακάκης, καθώς μετατρέπεται σε «ένα χώρο που προτείνει καινούργια πράγματα και όχι απλώς τα φιλοξενεί».

Ο συλλέκτης Αντώνης Χατζηιωάννου με τον αντιδήμαρχο Πολιτισμού του Δήμου Χανίων και πρόεδρο της Δημοτικής Πινακοθήκης, Γιάννη Γιαννακάκη.

Η Συλλογή του Αντώνη και της Άζιας Χατζηϊωάννου δεν είναι η πρώτη φορά που φιλοξενείται στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. Είχε προηγηθεί, το 2007, η έκθεση «Όψεις της μορφής – Σημάνσεις του τοπίου», παρουσιάζοντας και πάλι έργα Ελλήνων καλλιτεχνών, που καλύπτουν το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.

Τα περίπου 1.200 έργα που αποτελούν τη Συλλογή και «εδώ και 40 χρόνια αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς μας», όπως τόνισε ο Αντώνης Χατζηϊωάννου, αποκτήθηκαν σταδιακά από το 1974, με βασικότερο κριτήριο «να αρέσουν στα μάτια μας» ‒ αυτή ήταν, όπως αποκάλυψε ο συλλέκτης, η συμβουλή που του έδωσε κάποτε ο Μαρίνος Καλλιγάς, διευθυντής, τότε, της Εθνικής Πινακοθήκης, προσθέτοντας: «να αγοράζετε από γκαλερί, από ζωντανούς ζωγράφους και από τα εργαστήριά τους»…

Η επιμελήτρια της έκθεσης, ιστορικός τέχνης, Ελισάβετ Πλέσσα στα εγκαίνια της έκθεσης.

Μέσα από 104 πίνακες, μεγάλου και μεσαίου μεγέθους, 64 σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών, που επέλεξε η επιμελήτρια της έκθεσης Ελισάβετ Πλέσσα, με το παλιότερο να είναι φιλοτεχνημένο το 1978 και τα νεότερα το 2021, ο θεατής μπορεί να απολαύσει, σε μια ενιαία αφήγηση, τα σημαντικότερα ιδιώματα της ανθρωποκεντρικής παραστατικής ζωγραφικής των καλλιτεχνών εκείνων που ανήκουν στη «γενιά του 1980» και μετέπειτα.

Η έκθεση, που απλώνεται και στους τρεις ορόφους της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων, ακολουθεί αυτή τη χωροταξική διάρθρωση και κατανέμεται σε τρεις ενότητες, που ακολουθούν μια πορεία κορύφωσης, ανάλογη με την κατεύθυνση του επισκέπτη από το ισόγειο προς τους ορόφους.

Άποψη της έκθεσης.

Με την τρυφερή «Συνομιλία» δυο νεαρών εφήβων σε άσπρο-μαύρο από τον Παναγιώτη Μπελντέκο (2017) να τον υποδέχεται, ο επισκέπτης της έκθεσης εισάγεται, μέσα από διαδοχικές γυναικείες φιγούρες, άλλες ξαπλωμένες, άλλες περιπλανώμενες, σε αινιγματικά τοπία, σε έναν κόσμο μυστηριακό, που συγκροτεί την ενότητα «Η πρόκληση του βλέμματος: Αίνιγμα και αθωότητα». Όπως και σε ολόκληρη την έκθεση, ο ένας πίνακας οδηγεί στον διπλανό του, ενώ, χάρη στη λειτουργική διαρρύθμιση που επιμελήθηκε ο αρχιτέκτονας Σταύρος Παπαγιάννης, στο εσωτερικό κάθε ενότητας δημιουργούνται επιμέρους μικροενότητες, βασισμένες στις θεματολογικές ή μορφολογικές συνάφειες των έργων.

Τα διάφορα μοτίβα, τα εμμονικά επαναλαμβανόμενα στοιχεία που φτάνουν, συχνά, να αποτελούν αυτά το βασικό θέμα του πίνακα, αποτελούν το οδηγητικό νήμα στη δεύτερη ενότητα, με τίτλο «Οι εμμονές του βλέμματος: Μοτίβο και ζωγραφική». Από την ριγωτή τέντα και τα παραταγμένα μπουκάλια στο «Κόκκινο μπαρ» (2018) του Κώστα Παπανικολάου μέχρι τις πολύχρωμες ομπρέλες που αναδύονται μέσα από μια θάλασσα από ζωγραφικές «ψηφίδες» στη «Συνάντηση ΙΙ» (2008) της Δάφνης Αγγελίδου ή τους πεισματικά επαναλαμβανόμενους «Θεατές» (2018) του Εδουάρδου Σακαγιάν, ο διάκοσμος μετατρέπεται σε ρυθμό, τον πρωταγωνιστή αυτής της ενότητας.

Η εκθεσιακή αφήγηση κορυφώνεται στην τρίτη ενότητα, από την οποία δανείζεται τον τίτλο της ολόκληρη η έκθεση: «Η υπερβολή του βλέμματος: Το πάθος για το ορατό». Σαρκώδης ζωγραφική, υπερβολή στις πάστες, παθιασμένο βλέμμα είναι τα στοιχεία που μοιράζονται οι ζωγράφοι αυτής της ενότητας, σύμφωνα με την επιμελήτρια της έκθεσης. Από τη χειμαρρώδη απεικόνιση αγοριών και βράχων («Η πηγή των αρουραίων», 2015) του Αλέξη Βερούκα στα βραχώδη τοπία της Μαρίας Φιλοπούλου («Άδυτο», 2010) κι από τα χρωματικά αρχιτεκτονημένα γυμνά του Δημήτρη Ανδρεαδάκη («Γυμνό», 2010· «Εύα», 2009) σε εκείνα του Γιώργου Ρόρρη («Γεωργία», 2009· «Όρθια γυναίκα σε ροζ δωμάτιο», 2007· «Χέρσος τόπος», 2019) ή τον πυρετικό «Λεωνίδα με προβολέα» (2011) του Στέφανου Δασκαλάκη.

Ο αντιπροέδρος της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων, ζωγράφος και καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Δημήτρης Ανδρεαδάκης με τον ζωγράφο Στέφανο Δασκαλάκη και τον Δήμαρχο Χανίων, Παναγιώτη Σημανδηράκη.

Τρεις διαφορετικές ματιές συναντώνται σε αυτή την ιδιοσυγκρασιακή διαδρομή στην εξέλιξη της παραστατικής ελληνικής ζωγραφικής των τελευταίων σαράντα χρόνων: «το βλέμμα των συλλεκτών, εκείνο το αρχικό βλέμμα που γοητεύτηκε από τα έργα και τα αγκάλιασε, το βλέμμα της επιμελήτριας, που κλήθηκε να διασταυρωθεί με εκείνο των συλλεκτών, προκειμένου να αναδειχθεί ένα τρίτο βλέμμα, αυτό των καλλιτεχνών», όπως τόνισε η Ελισάβετ Πλέσσα, μιλώντας κατά την παρουσίαση της έκθεσης, την ημέρα των εγκαινίων στα Χανιά.

Φεύγοντας από τον χώρο της Πινακοθήκης μετά το τέλος των εγκαινίων, υπήρξα άθελά μου ωτακουστής της συζήτησης δύο νεαρών αγοριών, 15-16 χρόνων, που προπορεύονταν: «Να πάμε, ρε συ, στην Πινακοθήκη, να δούμε κάνα πίνακα», είπε ο ψηλότερος. «Αμέ!», του απάντησε ο άλλος. Δεν ξέρω αυτή η τυχαία κουβέντα ανταποκρίνεται σε αυτό που ο δήμαρχος της πόλης περιέγραψε ως στόχο της δημοτικής αρχής, «να έχουμε πολίτες που αντιλαμβάνονται τον ρόλο της αισθητικής στη ζωή», σίγουρα όμως δείχνει πως κάτι καλό γίνεται στα Χανιά…

Άποψη της έκθεσης.

Στην έκθεση στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων συμμετέχουν με έργα τους οι καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες: Ηώ Αγγελή, Νίκος Αγγελίδης, Δάφνη Αγγελίδου, Γιάννης Αδαμάκης, Κώστας, Ανανίδας, Δημήτρης Αναστασίου, Δημήτρης Ανδρεαδάκης, Καλλιόπη Ασαργιωτάκη, Στάθης Βατανίδης, Αλέξης Βερούκας, Όλγα Βερυκάκη, Μαριλίτσα Βλαχάκη, Σάββας Γεωργιάδης, Βίκυ Γεωργιοπούλου, Μαρία Γιαννακάκη, Θόδωρος Δασκαλάκης, Στέφανος Δασκαλάκης, Νίκη Ελευθεριάδη, Ειρήνη Ηλιοπούλου, Δημήτρης Κατσιγιάννης, Θεόφιλος Κατσιπάνος, Κωνσταντίνος Κερεστετζής, Κική Κολυμπάρη, Λήδα Κοντογιαννοπούλου, Σπύρος Κουρσάρης, Μιχάλης Μαδένης, Θανάσης Μακρής, Νεκτάριος Μαμάης, Μιχάλης Μανουσάκης, Τάσος Μαντζαβίνος, Καλλιρόη Μαρούδα, Γιάννης Μιγάδης, Λουίζα Μίσσιου, Τάσος Μισούρας, Νίκος Μόσχος, Παναγιώτης Μπελντέκος, Εμμανουήλ Μπιτσάκης, Λαμπρινή Μποβιάτσου, Θανάσης Παναγιώτου, Έλενα Παπαδημητρίου, Αχιλλέας Παπακώστας, Βασίλης Παπανικολάου, Κώστας Παπανικολάου, Κώστας Παπατριανταφυλλόπουλος, Ανδρέας Πατράκης, Βασίλης Πέρρος, Αχιλλέας Πιστώνης, Βαγγέλης Ρήνας, Στέφανος Ρόκος, Γιώργος Ρόρρης, Παύλος Σάμιος, Εδουάρδος Σακαγιάν, Βασίλης Σελιμάς, Νίκος Σίσκος, Αντώνης Στάβερης, Μαρίνα Στελλάτου, Φίλιππος Τάρλοου, Δημήτρης Τζαμουράνης, Άννα Μαρία Τσακάλη, Αντώνης Τσακίρης, Πάνος Φειδάκης, Μαρία Φιλοπούλου, Μαρία Χατζηανδρέου, Μανταλίνα Ψωμά.