Refugee Week Greece: Ένα πολιτιστικό φεστιβάλ για μια πιο συμπεριληπτική κοινωνία

Το φεστιβάλ πολιτισμού Refugee Week Greece είναι μία μεγάλη γιορτή, η οποία με οδηγό τις τέχνες και τον πολιτισμό προωθεί τη συνεισφορά, τη δημιουργικότητα και την ανθεκτικότητα των προσφύγων και των ανθρώπων που αναζητούν καταφύγιο. Αφετηρία του Φεστιβάλ είναι η 20^η Ιουνίου, Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, όμως οι δράσεις του θα απλώνονται για μία ολόκληρη εβδομάδα σε διάφορες γωνιές της Ελλάδας.

Ήδη από το 1998, το φεστιβάλ πραγματοποιείται με επιτυχία στην Αγγλία. Από τότε, έχει «ταξιδέψει» σε αρκετές χώρες και φέτος, από τις 20 μέχρι τις 26 Ιουνίου, θα πραγματοποιηθεί και στην Ελλάδα. Με αφορμή το Φεστιβάλ Refugee Week Greece, μιλήσαμε με την Ντίνα Ντζιώρα, Υπεύθυνη Παραγωγής και Διασύνδεσης με την Κοινότητα του Φεστιβάλ, για τις δράσεις και τους στόχους του, αλλά και για όσα μπορούμε να κάνουμε όλοι μας για να βοηθήσουμε στη δημιουργία μίας συμπεριληπτικής κοινωνίας, που θα προσφέρει ίσες ευκαιρίες και ευημερία σε όλους.

Η Ντίνα Ντζιώρα εμπνεύστηκε την “είσοδο” του φεστιβάλ στην Ελλάδα και είναι Υπεύθυνη Παραγωγής και Διασύνδεσης με την Κοινότητα του Refugee Week Greece.

Η Ντίνα ασχολείται ενεργά με πολιτιστικές και κοινωνικές δράσεις, και γνωρίζοντας από προσωπική εμπειρία το Refugee Week της Αγγλίας, οραματίστηκε αυτόν τον θεσμό και στην Ελλάδα. Με την πολύτιμη βοήθεια τόσο της ομάδας του Athens Comics Library, η οποία αγκάλιασε την ιδέα του Φεστιβάλ από την πρώτη στιγμή, όσο και της ελληνικής κοινωνίας, το Φεστιβάλ πολιτισμού Refugee Week έφτασε φέτος και στην Ελλάδα και έχει ως στόχο η χώρας μας να γίνει μέρος μίας μεγαλύτερης “παρέας” που ήδη υπάρχει στο εξωτερικό, αυξάνεται συνεχώς και επικοινωνεί την κοινωνική αλληλεγγύη, τη συμπερίληψη και την κοινωνική ισότητα, μέσα από δράσεις πολιτισμού.

Το φεστιβάλ πολιτισμού Refugee Week, θα πραγματοποιηθεί φέτος για πρώτη φορά στη χώρα μας με πρωτοβουλία της Athens Comics Library, υποστήριξη του Counterpoints Arts και αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, στις 20 Ιουνίου του 2022. Η πρωτοβουλία αποτελεί ένα φεστιβάλ πολιτισμού, που εντάσσεται σε ένα δυναμικό παγκόσμιο κίνημα, και προωθεί τη συνεισφορά, τη δημιουργικότητα και την ανθεκτικότητα των προσφύγων και των ανθρώπων που αναζητούν καταφύγιο. Το φεστιβάλ Refugee Week ξεκίνησε στην Αγγλία το 1998 και πλέον διοργανώνεται από το Counterpoints Arts στη Μεγάλη Βρετανία ως γνωστό και αναγνωρισμένο φεστιβάλ. Φέτος όμως, διοργανώνεται και σε άλλες χώρες με την προοπτική να κατοχυρωθεί ως διεθνές φεστιβάλ.

Η ιδέα ξεκίνησε καθώς ζούσα πολλά χρόνια στο Ηνωμένο Βασίλειο, γνώρισα το Φεστιβάλ και ήθελα πολύ να το δω να γίνεται και στην Ελλάδα. Μόλις μοιράστηκα τη σκέψη αυτή με τη Λήδα Τσενέ, ιδρύτρια της Athens Comics LIbrary και συνάδελφο μου, ενθουσιάστηκε και ξεκινήσαμε τις επαφές με τους φορείς. Όλα τα προγράμματά μας στην Athens Comics Library δεσμεύονται για ίσες ευκαιρίες για όλους, ενδυνάμωση και ανάπτυξη με γνώμονα την κοινότητα, για αυτό πιστεύουμε ότι είναι ένα Φεστιβάλ που μας ταιριάζει πολύ! Η μόνη προϋπόθεση για την επιτυχία του βέβαια είναι η συμμετοχή της ίδιας της κοινότητας στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των δράσεων αυτών (community-led) και όλες οι δράσεις να είναι ευπρόσδεκτες (all-welcome).

Ο πολιτισμός και οι τέχνες μπορούν να εξασφαλίσουν μεγαλύτερη ανεκτικότητα και ανοχή στο διαφορετικό, περισσότερο δημόσιο διάλογο, σεβασμό στο περιβάλλον, αλληλεγγύη και να προσφέρουν μία πλατφόρμα έκφρασης και δράσης των κοινοτήτων.

Το Φεστιβάλ Refugee Week είναι μία μεγάλη γιορτή της κοινότητας και μία ευκαιρία να αλλάξουμε το αφήγημα, πάντα με γνώμονα τις τέχνες και τον πολιτισμό και με επίκεντρο την ίδια την κοινότητα. Προσωπικά για μένα και την ομάδα μας, τη Ληδα, τη Ναταλια και τη Μαριάνθη, ο πολιτισμός είναι μοναδικό εργαλείο διασύνδεσης της κοινότητας. Αποστολή μας είναι η οικοδόμηση, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση προγραμμάτων διασύνδεσης με την κοινότητα που προάγουν την υγεία, την ευτυχία και την ευημερία των ανθρώπων, επενδύοντας στα πλεονεκτήματα, την έμπνευση και τις δυνατότητες των μελών της κοινότητας αυτής.

Ο πολιτισμός και οι τέχνες μπορούν να εξασφαλίσουν μεγαλύτερη ανεκτικότητα και ανοχή στο διαφορετικό, περισσότερο δημόσιο διάλογο, σεβασμό στο περιβάλλον, αλληλεγγύη και να προσφέρουν μία πλατφόρμα έκφρασης και δράσης των κοινοτήτων. Το Refugee Week είναι μια πλατφόρμα συμμετοχής και έκφρασης και ο καθένας μπορεί να λάβει μέρος διοργανώνοντας ή συμμετέχοντας σε μια εκδήλωση ή δραστηριότητα. Ήδη σημαντικοί οργανισμοί από όλη την Ελλάδα συμμετέχουν στην προσπάθεια, διαμοιράζοντας το μήνυμα για κοινωνική αλληλεγγύη, συμπερίληψη και κοινωνική ισότητα μέσα από δράσεις πολιτισμού.

Κάθε χρόνο, το Refugee Week έχει και μία διαφορετική θεματική. Για φέτος η θεματική είναι το «healing», η αμοιβαία φροντίδα και η ανθρώπινη ικανότητα για επανεκκίνηση σε όλους τους τομείς που μας επηρεάζουν. Στόχος μας είναι να αλλάξουμε το αφήγημα γύρω από τις προσφυγικές, και όχι μόνο, κοινότητες, να μοιραστούμε τις ιστορίες μας και να θεραπεύσουμε μαζί σημαντικές προκλήσεις των σύγχρονων κοινωνιών.

Είτε πρόκειται για τη φροντίδα του εαυτού μας, για την αμοιβαία φροντίδα μεταξύ των συνανθρώπων μας σε δύσκολες στιγμές, για την υπέρβαση των πολιτικών διχασμών ή για την επιβίωση του κοινού μας πλανήτη, η φροντίδα είναι σημαντική αξία για όλους μας. Όποιος και αν είστε, ελπίζουμε να συμμετάσχετε μαζί μας για στο φεστιβάλ Refugee Week Greece για να φανταστούμε μαζί έναν κόσμο όπου η φροντίδα αποτελεί το κοινό μας όχημα! Για αυτό, σας προσκαλούμε όλους να μοιραστείτε στα social media τι σημαίνει για εσάς “αμοιβαία φροντίδα”, χρησιμοποιώντας το #healingtogether.

Μέχρι τώρα έχουμε περίπου 60 δράσεις σε όλη την Ελλάδα και καλύπτουν την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Αλεξανδρούπολη, την Εύβοια, την Κρήτη, τη Λάρισα, τη Δράμα, τη Λέσβο, τη Στυλίδα, την Κέρκυρα, την Πρέβεζα, τη Ρόδο και τα Ιωάννινα.

Η ανταπόκριση Δήμων, οργανισμών, ομάδων της κοινωνίας των πολιτών, εθελοντών και καλλιτεχνών υπερβαίνει τις αρχικές προσδοκίες μας και είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενες για τη μεγάλη συμμετοχή και συγκεκριμένα για το γεωγραφικό εύρος των δράσεων. Το να γνωρίζουμε ότι για την εβδομάδα 20-26 Ιουνίου, σε τόσες περιοχές στην Ελλάδα το κοινό θα κινητοποιηθεί, θα απολαύσει τις πολιτιστικές μας δράσεις και θα γνωρίσει την κοινότητά του, μας χαροποιεί ιδιαίτερα.

Όπως μάλιστα γνωρίζουμε, την ίδια ακριβώς ημέρα, κάπου στο Χονγκ Κονγκ, τη Μάλτα, την Αγγλία, την Αμερική, την Αυστραλία και την Ιρλανδία θα υπάρχουν επίσης κοινότητες που θα κάνουν ακριβώς το ίδιο. Αισθανόμαστε λοιπόν ότι είμαστε κομμάτι μιας μεγαλύτερης παρέας που απολαμβάνει δράσεις πολιτισμού και διασυνδέεται με την κοινότητα.

Για φέτος η θεματική του φεστιβάλ είναι το «healing», η αμοιβαία φροντίδα και η ανθρώπινη ικανότητα για επανεκκίνηση σε όλους τους τομείς που μας επηρεάζουν

Ελπίζουμε ότι η εβδομάδα αυτή θα μας εμπνεύσει όλους να επανεξετάσουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε για την αξία της κοινότητας και της γειτονιάς, για τη σημασία του δημόσιου χώρου και κυρίως του πολιτισμού. Ένας τόπος οφείλει να είναι όχι απλά φιλόξενος στους νέους κατοίκους, αλλά πρέπει και να επωφελείται από τη συνεισφορά τους για να δημιουργήσει ένα πιο ζωντανό και συμπεριληπτικό μέρος. Η προσπάθειά μας έχει να κάνει με τη δημιουργία ευκαιριών για τους ανθρώπους να συναντηθούν μεταξύ τους, και ο πολιτισμός αποτελεί το ιδανικό μέσο.

Η παγκόσμια πανδημία Covid-19 έχει επηρεάσει τις ζωές μας με χίλιους τρόπους. Ταυτόχρονα, η οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση, η ανασφάλεια που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, και οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις στις εμπόλεμες ζώνες, εντείνουν την αναστάτωση στον κοινωνικό ιστό. Το κύμα κοινωνικής αλληλεγγύης που είδαμε να σαρώνει τη χώρα μας τους τελευταίους μήνες έχει τις ρίζες του στις ομάδες των κοινοτήτων και άλλους τοπικούς οργανισμούς. Οι τέχνες, ειδικότερα, συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας, αντλώντας από τη συμπόνια μας, την ενσυναίσθησή μας και την αποφασιστικότητά μας να δημιουργήσουμε έναν καλύτερο κόσμο.

Το να είμαστε μέρος της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής της κοινότητας μας, κάνει τη διαφορά στη ζωή όλων μας.

Καθώς είμαστε η Αthens Comics Library, αγαπάμε τα comics και θέλαμε ένα διαφορετικό τρόπο να αποτυπώσουμε την εμπειρία του πρώτου Refugee Week στην Ελλάδα. Από τις 21 έως και τις 23 Ιουνίου, θα στήσουμε στο  χώρο μας -Καραϊσκάκη 28, Ψυρρή-  ένα 3μερο εργαστήριο comics με τον καλλιτέχνη Γιώργο Κωνσταντίνου.

Το κοινό είναι ευπρόσδεκτο να συμμετέχει στο εργαστήριο αυτό και να δημιουργήσει τις δικές του ιστορίες γύρω από τη θεματική «Ηealing» που θα αποτυπωθούν σε ιστορίες comics, και έτσι θα έχουμε το πρώτο συν-σχεδιασμένο ψηφιακό βιβλίο comic! Σκοπός του έργου είναι ο εντοπισμός, η τεκμηρίωση και η ευαισθητοποίηση για βιωμένες πραγματικότητες και ανησυχίες γύρω από τη θεματική του «healing» και την αλληλεπίδραση των κοινοτήτων.

Το να είμαστε μέρος της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής της κοινότητας μας, κάνει τη διαφορά στη ζωή όλων μας. Απλές πράξεις μπορεί να είναι οποιεσδήποτε καθημερινές πράξεις που όλοι μπορούμε να κάνουμε υποστηρίζοντας τους πρόσφυγες, αλλά και όλους τους ανθρώπους της κοινότητας μας!

Μπορούμε να μοιραστούμε ένα μήνυμα καλοσύνης και ελπίδας με τους συνανθρώπους μας, να προσφέρουμε ένα πιάτο φαγητό σε όσους το έχουν ανάγκη αλλά και να επικοινωνήσουμε με τους συνανθρώπους μας. Επιπλέον, μπορούμε να δούμε μία ταινία από το ειδικό πρόγραμμα του Moving Worlds για το Refugee Week και να διαβάσουμε ένα βιβλίο ή ένα comic.

Τέλος, το περπάτημα είναι πάντα αναζωογονητικό και βοηθά στη γνωριμία μας με τη γύρω περιοχή, ενώ η κηπουρική, εκτός από διασκεδαστική και θεραπευτική, είναι και σωτήρια για τον πλανήτη. Και φυσικά, μην ξεχάσετε να συμμετάσχετε στο κίνημα και τις εκστρατείες μας!

Η διοργάνωση υλοποιείται με την ευγενική υποστήριξη του Δήμου Αθηναίων μέσω του Τμήματος Υποστήριξης και Κοινωνικής Ένταξης Μεταναστών και Προσφύγων της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης, την στήριξη της κ. Μελίνας Δασκαλάκη με τους συνεργάτες της, της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR Greece) και της Ειδικής Γραμματείας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων. Την επικοινωνία της υποστηρίζουν το Refugee.info, το Refugee Trauma Initiative, το Κέντρο Συντονισμού του Δήμου Αθηναίων για θέματα Μεταναστών και Προσφύγων (ACCMR) και το περιοδικό δρόμου “Σχεδία”.

Η συνεργασία που μας χαροποίησε ιδιαίτερα όμως, ήταν η συμμετοχή των Δήμων της περιφέρειας, από το Δίκτυο Πόλεων για την Ένταξη, γιατί μας βοήθησε να επικοινωνήσουμε το φεστιβάλ και εκτός Αθήνας, στόχος που θέλαμε από την αρχή να επιτευχθεί. Η συνεργασία με τους φορείς είναι πάρα πολύ καλή και μας έχει δώσει την ευκαιρία για συζητήσεις και προτάσεις για το μέλλον. Η ανταπόκριση ήταν ιδιαίτερη θετική, και αυτό πιστεύω πως έγινε κυρίως επειδή δεν αποτελούμε ένα πολιτικό φεστιβάλ, αλλά ένα φεστιβάλ κοινοτήτων και αυτό βρίσκεται στην καρδιά όλων.

Πέρα από τη διοργάνωση του Φεστιβάλ όμως, έχουμε οργανώσει και την καμπανιά “Ηealing is”, όπου συνεργαζόμαστε με τη UNICEF και την πλατφόρμα της, U-Report, η οποία ξεκίνησε το 2011 και ήδη την χρησιμοποιούν σε 91 χώρες περισσότερα από 20 εκατομμύρια παιδιά και νέοι. Η πλατφόρμα δίνει βήμα στους νέους να εκφράσουν τις απόψεις τους για πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα που τους αφορούν, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ως εργαλείο για την συλλογή δεδομένων σε θέματα που επηρεάζουν τη ζωή των παιδιών και των νέων. Έτσι, καταφέραμε μέσω του UReport να ζητήσουμε από τους νέους να μας πουν τι σημαίνει “Healing” για αυτούς!

Όταν ανταποκρινόμαστε σε μια κρίση, γιατί είναι σημαντικό να ακούμε τους ανθρώπους που επηρεάζονται; Η συμμετοχή της κοινότητας δεν πρέπει να είναι προαιρετική, αλλά να είναι σημαντικό κομμάτι του σχεδιασμού βιώσιμων λύσεων. Τα τελευταία χρόνια, ακαδημαϊκοί και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν επισημάνει όλο και περισσότερο τον βασικό ρόλο των τοπικών αρχών στην υποδοχή και την ένταξη των προσφύγων. Και νομίζω εκεί βρίσκεται το μυστικό για την κοινωνική συνοχή. Είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο να στοχεύουμε σε ενσωμάτωση, αλλά και σε συνεργασία, και πρέπει να αρχίσουμε να αναγνωρίζουμε περισσότερο τα θετικά στοιχεία που φέρνουν οι νέες κουλτούρες στη χώρα μας.

Προσωπικά, θα ήθελα να δω μεγαλύτερη αναγνώριση προς τους ανθρώπους που εργάζονται στον χώρο του προσφυγικού. Στην επαγγελματική μου πορεία έχω γνωρίσει μοναδικούς επαγγελματίες με μεγάλη αγάπη για τη δουλειά τους και θέληση να ξεπεράσουν τις όποιες δυσκολίες. Πάντα ελπίζουμε στην επόμενη γενιά, που θα στηρίξει τις πιο “δεμένες κοινωνίες”. Συνεπώς, ο τρόπος με τον οποίο η εκπαίδευση επιτρέπει στους νέους να κατανοήσουν άλλους πολιτισμούς δεν πρέπει να είναι γραμμικός. Είναι αναγκαίο να δημιουργούμε τα πάντα σε διάλογο με την κοινότητά μας και να επενδύουμε χρόνο στην οικοδόμηση σχέσεων.

Σίγουρα έχει υπάρξει αλλαγή τα τελευταία χρόνια. Ένα από τα αγαπημένα μου quotes είναι: “Community is being invited to the party, community engagement is being asked to dance“. Νομίζω εκεί ακόμη χρειαζόμαστε περισσότερες ευκαιρίες και καθοδήγηση στην Ελλάδα. Αναγνωρίζουμε τη διαφορετικότητα γύρω μας, αλλά αν και οι δρόμοι μας ακόμα δεν συμπίπτουν, είναι παράλληλοι στην καθημερινότητα μας. Χρειαζόμαστε περισσότερες ευκαιρίες συνεργασίας, ανταλλαγής ιδεών και συνύπαρξης, ώστε οι παλιοί και οι νέοι κάτοικοι της κάθε πόλης όχι μόνο να συνυπάρχουν, αλλά και να αποτελούν μέλη της ίδιας κοινότητας.

Refugee Week Greece. Artwork: Nima Javan

Θα θέλαμε κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ να έχουμε την ευκαιρία να αφουγκραστούμε ακόμη περισσότερο τις ανάγκες και τις επιθυμίες της κοινότητας και να επενδύσουμε σε μελλοντικές δράσεις. Ήδη έχουμε μαζί μας μια ομάδα από την ίδια την κοινότητα, η οποία έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα. Οι Φίλοι του Refugee Week μας καθοδηγούν για τον προγραμματισμό του Refugee Greece 2022, διασφαλίζοντας ότι θα παραμείνουμε πιστοί στο αρχικό όραμα και στις κοινότητές μας! Ελπίζουμε το φεστιβάλ αυτό να αγαπηθεί από όλους και να γίνει ο θεσμός που θα ενδυναμώνει τις φωνές όλων, θα μας θυμίζει την αγάπη μας για τον πολιτισμό και τις τέχνες και γιατί όχι, θα ταξιδεύει σε όλη την Ελλάδα κάθε χρόνο!