Στα άδυτα του αποκατεστημένου Ωδείου Αθηνών

Ο θόρυβος από αλυσίδες και τρυπάνια δεν είναι ο πιο οικείος ήχος που μπορείς να ακούσεις στο Ωδείο Αθηνών. Αλλά σήμερα, θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι ήχος χαρμόσυνος. Η μεσημεριανή περιήγηση στο εργοτάξιο του οργανισμού, από αίθουσα σε αίθουσα, ανάμεσα σε ομάδες πολυάσχολων εργατών είναι μια στιγμή δικαίωσης. Δικαίωσης για το τέλος της πολύχρονης εγκατάλειψης στην οποία βρισκόταν το έργο του Ιωάννη Δεσποτόπουλου, δικαίωση για τις πολιτιστικές δραστηριότητες που φιλοξενεί, δικαίωση για την πολύχρονη προσπάθεια της διοίκησης του να το δει, μετά από 45 χρόνια, επιτέλους, ολοκληρωμένο.

Μοιάζει με ψέματα – αλλά δεν είναι. Μερικοί μήνες χωρίζουν το Ωδείο Αθηνών από την λειτουργία του με όρους πλήρωσης, όπως ανακοινώνει ο πολυδραστήριος πρόεδρος του, Νίκος Τσούχλος – ο άνθρωπος που σε λιγότερο από εννιά χρόνια ως επικεφαλής του, καταφέρνει να υλοποιήσει το έργο, κλείνοντας μια εκκρεμότητα δεκαετιών. Με σκονισμένα παπούτσια από την άφθονη μαρμαρόσκονη, αλλά και φανερή ικανοποίηση, μας ξεναγεί στο έργο που βρίσκεται στην τελική ευθεία παράδοσης του.

Η εικόνα που σε λίγους μήνες θα χαρακτηρίζει τα στούντιο του Ωδείου Αθηνών.

Από τα 14.000 τ.μ. της συνολικής έκτασης του Ωδείου Αθηνών, τα 4.500 τ.μ. βγαίνουν από το σκοτάδι του ημιτελούς με πολλαπλές χρήσεις. Προσπερνώντας το χώρο που αξιοποίησε ο οργανισμός ΝΕΟΝ πριν την πανδημία, αποκαλύπτονται τα πέντε υπερσύγχρονα στούντιο (από 16 έως 56 τ.μ. έκαστο) και το control room που πρόκειται να λειτουργήσουν «ως χώροι ενίσχυσης της νεανικής επιχειρηματικότητας, χώροι προβών και, γιατί όχι, και ως έδρα του ραδιοφώνου του Ωδείου στο μέλλον» λέει ο κ. Τσούχλος.

Με τα πρώτα μέσα του εξοπλισμού τους να έχουν καταφθάσει, η εικόνα δεν αργεί να σχηματιστεί: Στούντιο που θα γεμίσουν από νεαρούς αποφοίτους των σπουδών μουσικής, οι οποίοι θα μπορούν να κάνουν τα πρώτα τους βήματα σ’ ένα χαοτικό εργασιακό περιβάλλον. Όμορο με τα στούντιο θα είναι και το αρχειοστάσιο, ο χώρος όπου θα φυλαχθούν σημαντικά χειρόγραφα από την 150ετή ιστορία του Ωδείου, την ώρα που όλο το αρχείο του οργανισμού βρίσκεται σε διαδικασία ψηφιοποίησης. Αυτό το σύμπλεγμα χώρων ονομάζεται Κέντρο Τεχνολογίας Κ3, αφού ανήκει στο τρίτο τμήμα του κτιρίου.

Στη στάθμη του -9.8 μέτρων κάτω από τη γη, το Ωδείο εκσυγχρονίζεται.

Από το Κτίριο 3, μετακινούμαστε προς το Κτίριο 1, όπου πραγματοποιείται και το μεγαλύτερο κομμάτι της παρέμβασης και αποκατάστασης: Μπροστά μας αποκαλύπτεται το φουαγιέ Τεχνών, ένας πολυχώρος (που διαθέτει και μπαρ) για ποικίλες εκδηλώσεις επενδυμένος με το επιβλητικό γκρι μάρμαρο Πεντέλης. Και πίσω από αυτό, η Νέα Σκηνή, ένα τεράστιο black box με δυνατότητα διάσπασης σε τρία μέρη και άπειρες λύσεις φιλοξενίας: Από χώρος προβολών, χώρος συνεδρίων, φιλοξενίας συναυλιών (χάρη στην υπερσύγχρονη μόνωση), με μεταβλητά καθίσματα και κερκίδες που φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως έδρα πειραματικών ενεργειών.

Επί ποδός στο χώρο της πολυλειτουργικής κι ευέλικτης Νέας Σκηνής.

Περιπλανώμενοι ανάμεσα σε διαδρόμους, βοηθητικούς χώρους και καμαρίνια, η διαδρομή οδηγεί σε αυτό που η ομάδα του Ωδείου ονομάζει, χαριτολογώντας, «κόσμημα στο στέμμα»: Το εντυπωσιακό αμφιθέατρο, χωρητικότητας 600 θέσεων που, αυτό το μεσημέρι, ντύνεται με ξύλο, ενώ τα καθίσματα περιμένουν να τοποθετηθούν στις κερκίδες. Ένας ξεχωριστός χώρος, χάρη στη μεσαία κλίμακα του, που θα μπορεί να φιλοξενήσει κάθε είδους εκδήλωση – θέατρο, χορό (δέχεται ειδικό πάτωμα χορού), συναυλίες, παρουσιάσεις, ομιλίες – και τώρα αναδεικνύεται στην πιο δυναμική νέα χρήση που αποκτά το Ωδείο.

Όλες οι υποδομές που δίνονται προς χρήση βρίσκονται στις υπόγειες εγκαταστάσεις των κτιρίων, από 7.8 μέτρα έως 9.8 μέτρα κάτω από το έδαφος. Αυτό σημαίνει ότι στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης έχουν γίνει και αντλητικά έργα, αφού το Ωδείο είναι χτισμένο πάνω στην κοίτη του Ιλισού. Το ποτάμι ήταν 50 πόντους ορατό κατά το χτίσιμο του κτιρίου, ωστόσο, με το πέρασμα των χρόνων, στέρεψε.

Λεπτομέρεια από τον ξύλινο τοίχο του Αμφιθεάτρου.

Επιστρέφοντας στην επιφάνεια του εδάφους, ένα τροχήλατο μηχάνημα μας προσπερνάει βιαστικά. Υπό κατασκευή είναι και η κεντρική είσοδος του Ωδείου που μεταμορφώνεται ριζικά. Η θέα προς τον κήπο και την πράσινη Ρηγίλλης αξιοποιείται με την χωροθέτηση ενός καφέ εστιατορίου, την λειτουργία του οποίου θα αναλάβει το Δειπνοσοφιστήριο.

Εδώ, δηλαδή, έχει συμβεί και η μοναδική παρέμβαση στο κτίριο του Δεσποτόπουλου: Ενα κομμάτι συμμπαγούς τοίχου έχει αντικατασταθεί από μεγάλα και αναδιπλούμενα τζάμια ώστε το κτίριο ν’ ανοίγει προς την πόλη. Στο πλαίσιο ανάδειξης του χώρου, έχει αποκαλυφθεί ένας εντυπωσιακός μαρμάρινος τοίχος  (από μαύρο μάρμαρο Βυτίνας) που βρισκόταν κρυμμένος κάτω από γυψοσανίδες και ο οποίος θα λειτουργήσει σαν περιοδική πλατφόρμα για προβολή έργων τέχνης σε συνεργασία με ιδρύματα και γκαλερί.

Να πως θα μοιάζει από το προσεχές φθινόπωρο η κεντρική είσοδος του Ωδείου: Εδώ που θα λειτουργεί και εστιατόριο – καφέ.

«Όλα τα έργα πρόκειται να εξυπηρετήσουν την αυτάρκεια του οργανισμού και την βιωσιμότητα του κτιρίου» διευκρινίζει ο πρόεδρος του Ωδείου Νίκος Τσούχλος, καθώς η ώρα που θα τεθούν σε λειτουργία πλησιάζει.
Οι καλοκαιρινοί μήνες είναι το διάστημα της τελικής ευθείας των εργασιών αφού το Σεπτέμβριο οι χώροι θα παραδοθούν ενώ τον Οκτώβριο αναμένονται τα εγκαίνια. Το κόστος τους, πλήρως καλυμμένο από προγράμματα ΕΣΠΑ, αγγίζει τα 6 εκατομμύρια ευρώ.

Φυσικά, οι εκκρεμότητες για το Ωδείο δεν τελειώνουν εδώ. Η αναμόρφωση του περίβολου του με βορειοανατολικό προσανατολισμό είναι το επόμενο εγχείρημα αποκατάστασης αφού για την ώρα βρίσκεται στο ‘έλεος’ ενός παράνομου πάρκινγκ.

Το έργο αυτό αποτελεί ευθύνη του Δήμου Αθηναίων, που με τη σειρά του καθησυχάζει την διοίκηση του Ωδείου για την ένταξη του σε χρηματοδότηση. Βάσει των μελετών που έχουν ήδη παραδοθεί, ο δρόμος που σήμερα καταλαμβάνουν αυτοκίνητα θα μετατραπεί σε ένα χωμάτινο μονοπάτι και θα λειτουργεί ως άξονας ένωσης του Ωδείου με το γειτονικό Λύκειο του Αριστοτέλη. Η παλιά μάντρα που ενώνει σήμερα τα δύο οικόπεδα θα αντικατασταθεί με διαφανή στοιχεία, εξασφαλίζοντας τόσο την οπτική όσο και την λειτουργική επαφή των δύο χώρων.

Κήπος 9 στρεμμάτων περιβάλλει το ιστορικό κτίριο του Δεσποτόπουλου.

Το Ωδείο Αθηνών εξάλλου, περιβάλλεται σε όλες του τις όψεις από έναν πυκνό κήπο 9 στρεμμάτων, που φιλτράρει τη σχέση με τους οδικούς άξονες και δημιουργεί ένα σημείο αναφοράς για σκιά, δροσιά και περίπατο μέσα στην πόλη.
Την ίδια ώρα, ανάμεσα στις βασικές έγνοιες του κ. Τσούχλου είναι ο εξορθολογισμός της σχέσης του οργανισμού με το Δημόσιο, που ακόμα ρυθμίζεται από παρωχημένες νομοθετικές ρυθμίσεις της δεκαετίας του ’70.

Η αποκατάσταση του κτιρίου, ωστόσο, μοιάζει ν’ ανοίγει μια νέα σελίδα στην πολυτάραχη ιστορία του, αντάξια της παράδοσης και του εκπαιδευτικού και πολιτιστικού έργου του Ωδείου Αθηνών· αυτού του σπουδαίου δείγματος Bauhaus στην καρδιά της πόλης.