«Burn in»: Αναζητώντας προσφυγικά ίχνη στο Χαλάνδρι
Για τρίτη χρονιά 29 εικαστικοί καλλιτέχνες «καταλαμβάνουν» τον δημόσιο χώρο στον Συνοικισμό Χαλανδρίου, επιχειρώντας να ερμηνεύσουν, μέσα από την τέχνη τους, τα σιωπηλά αποτυπώματα της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Ο Συνοικισμός αποτελεί μια πρώην προσφυγική γειτονιά στο Χαλάνδρι, στο νοητό εκείνο σύνορο που ορίζει η λεωφόρος Κηφισίας. Εκεί, με επίκεντρο μια παλιά προσφυγική κατοικία, μια ομάδα σύγχρονων ελλήνων καλλιτεχνών επιχειρεί, από το 2019, να αρθρώσει μια σειρά δράσεων, με κυρίαρχο στοιχείο τη διερεύνηση και επαναοικειοποίηση του δημόσιου χώρου.
Στην αρχή, το φθινόπωρο του 2019, δεκαέξι καλλιτέχνες συμμετείχαν στην έκθεση «Remembering Remembered», εκθέτοντας έργα τους στις αυλές, τους δρόμους, τα πεζοδρόμια και τα μαγαζιά του Συνοικισμού. Το 2021, η ατμόσφαιρα αποκλεισμού των αλλεπάλληλων lockdown υπήρξε το έναυσμα για το «Party Project», που εξέφραζε την ανάγκη συνεύρεσης και συνδημιουργίας, καθώς και τον επαναπροσδιορισμό στο κοινωνικό και καλλιτεχνικό πεδίο του δημόσιου χώρου.
Η συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή αποτέλεσε για τους καλλιτέχνες που συσπειρώνονται γύρω από τον «+οικισμό» κομβική στιγμή για την ιχνηλάτηση του τόπου και της ιστορίας του, επιτρέποντας νέες αναγνώσεις και ερμηνείες. Διοργανώνοντας φέτος την έκθεση «Burn in», δεν επιδιώκουν ένα ταξίδι μνήμης και νοσταλγίας αλλά, μάλλον, ένα βήμα ερμηνείας των σιωπηλών, αλλά ακόμα φανερών, αποτυπωμάτων του παρελθόντος.
«Η περιοχή του Χαλανδρίου, με μια ιστορία σταδιακής αστικοποίησης, αποτελείται από πολλά ιστορικά στρώματα, που περιπλέκονται και συνυπάρχουν», σημειώνει στο κείμενό της η επιμελήτρια Ήρα Παπαδοπούλου. «Σύγχρονα κτίρια βρίσκουν μια θέση δίπλα στα ίχνη του προσφυγικού συνοικισμού, η προσφυγική αρχιτεκτονική παίρνει μια διαφορετική όψη, εντάσσεται σε ένα νέο αρχιτεκτονικό σύνολο με μεγάλα εμπορικά κέντρα, γιγαντιαία συγκροτήματα γραφείων, νοσοκομεία και μεγάλες οδικές αρτηρίες, αλλά ταυτόχρονα φαίνεται να συνεχίζει τη δική της πορεία, καθορίζοντας με τη σειρά της τα ίχνη που η νέα εποχή φέρνει μαζί της».
Ο όρος «burn-in», ο οποίος επελέγη ως τίτλος της έκθεσης, προέρχεται από την τεχνολογική αργκό και σημαίνει την άνιση ένταση στην φωτεινότητα ενός πεδίου, που ενδέχεται να επιφέρει μια αλλαγή χρώματος σε κάποιο σημείο της οθόνης. Με τον ίδιο τρόπο, «οι αλλεπάλληλες διαστρωματώσεις και επικαλύψεις που συντελούνται στην περιοχή τείνουν να δημιουργήσουν μια αποσπασμένη χωρική και κοινωνική πραγματικότητα που σταδιακά χάνει τις παρελθοντικές αναφορές της», εξηγεί η επιμελήτρια.
«Η επαναοικειοποίηση του δημόσιου χώρου δημιουργεί ένα νέο χάρτη της γειτονιάς», σημειώνει, από την πλευρά του, ο εικαστικός Παναγιώτης Δαραμάρας, ένας από τους καλλιτέχνες που πήραν την πρωτοβουλία για τον «+οικισμό». Μέσα από συζητήσεις με τους ανθρώπους της περιοχής, ανατροφοδοτούνται καλλιτεχνικά γεγονότα με in situ εικαστικές εγκαταστάσεις, δράσεις σε δρόμους, μαγαζιά, πάρκα και αυλές σπιτιών. «Αυτό το παλίμψηστο συλλογικής έρευνας και κατάθεσης μνήμης, που είναι το κεντρικό θέμα των εκθέσεων, δημιουργεί τα αναγκαία ρήγματα σε στεγανά αντιλήψεων και αναφορών, ανασυνθέτοντας μια ενεργή και άγραφη ιστορία ως προς τα πολιτιστικά και κοινωνικά κεκτημένα της», προσθέτει ο καλλιτέχνης.
Η έκθεση, στην οποία συμμετέχουν 29 εικαστικοί και θεωρητικοί, περιλαμβάνει εφήμερες in situ εγκαταστάσεις, performances, videos και ομιλίες στα πάρκα, τους δρόμους, την αυλή μιας προσφυγικής οικίας του Συνοικισμού και στο συνοικιακό Σινέ Αθηνά. Η έκθεση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του δήμου Χαλανδρίου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ρεματιάς.
Παράλληλες εκδηλώσειςΣτο πλαίσιο της έκθεσης «Burn in», τη Δευτέρα 4 Ιουλίου (19.00) θα πραγματοποιηθεί συζήτηση με θέμα «Ιστορικοποιώντας τη μνήμη στο θεωρητικό και ποιητικό πεδίο», στην οποία συμμετέχουν οι συγγραφείς Κώστας Βούλγαρης, Αλέξιος Μάινας και Πέτρος Πολυμένης, με συντονίστρια την Κωστούλα Μάκη (Χρυσοστόμου Σμύρνης 10).
Επίσης, την Τρίτη 5 Ιουλίου (21.00) θα προβληθεί η video art ταινία «Oι νύφες του Μάλτεπε», των Περσεφόνης Μύρτσου και Εύας Γιαννακοπούλου, στο Σινέ Αθηνά (Σολωμού 18, Κάτω Χαλάνδρι).
Στην εικαστική έκθεση «Burn in» συμμετέχουν οι καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες: Σπύρος Αγγελόπουλος, Έλενα Ακύλα, Εριφύλη Βενέρη, Παναγιώτης Βούλγαρης, Εύα Γιαννακοπούλου, Περσεφόνη Μύρτσου, Ρία Δάμα, Παναγιώτης Δαραμάρας, Αγγελική Δουβέρη, Γιώργος Θεοδώρου, Κωστούλα Μάκη, Διονύσης Ματαράγκας, Νίκος Παπαδημητρίου, Κώστας Τσώλης, Ήρα Παπαδοπούλου, Δημήτρης Παπουτσάκης, Νίκος Ποδιάς, Ηλίας Πούλος, Νίκος Σιδηρόπουλος, Ανδρέας Σιτορέγκο, Μάγδα Ταμάμ, Κωνσταντίνος Τηλιγάδης, Κωνσταντίνος Τσιούτας, Νάιρα Στεργίου, Τάσσος Τριανταφύλλου, Έφη Φουρίκη, Δημήτρης Χαλάτσης, Μυρτώ Χμιελέφσκι, Κώστας Χριστόπουλος, studio refugees.