Ψάχνοντας μέσα στο μεγαλο πλήθος από σκηνοθέτες και ταινίες της σημερινής εποχής, συνειδητοποιεί κανείς πως είναι αρκετά δύσκολο να ξεχωρίσεις. Υπάρχουν πάντα όμως μερικές εξαιρέσεις, που κάνουν τη διαφορά και καταφέρνουν να δώσουν αυτό το κάτι διαφορετικό.
Σε αυτή την κατηγορία έχει μία σίγουρη θέση και ο Άρι Άστερ, που με την υπέροχη χρήση του στοιχείου του μακάβριου στις ταινίες του έχει καταφέρει να συγκλονίσει. Το πάρα πολύ ενδιαφέρον με τον Άστερ είναι το ότι πρεσβεύει πως κάθε ταινία του βασίζεται σε ένα γεγονός της πραγματικής ζωής, κάτι που θα αναλυθεί καλύτερα παρακάτω.
Ο Άστερ γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη και προέρχεται από μια εβραϊκή οικογένεια, με μητέρα ποιήτρια και πατέρα μουσικό. Από μικρή ηλικία λάτρευε τις ταινίες τρόμου. Ως παιδί της γενιάς του, νοικιαζε ταινίες από το βίντεο κλάμπ και βλέποντάς τες προσπαθούσε να καταλάβει πως κανείς τις δημιουργούσε. ‘Ετσι, οδηγήθηκε στο να γραφτεί στο Santa Fe College, όπου φυσικά σπούδασε κινηματογράφο, και ύστερα στο Αμερικανικό Ινσιτούτο Κινηματογράφου στην Καλιφόρνια. Κάποιες από τις πρώτες ταινίες του τις σκηνοθέτησε, όντας ακόμα στο κολέγιο, αλλά η καριέρα του ουσιαστικά ξεκίνησε με την πρώτη συνεργασία του με τα A24 Studios.
Με τη σημερινή αφορμή των γενεθλίων του, ας ρίξουμε μια «βαθιά» ματιά στις ταινίες του:
Ένα είναι σίγουρο για το The Strange Thing About the Johnsons· αποτελεί τρανό παράδειγμα πως από την αρχή ο Άστερ ήθελε να δημιουργεί ταινίες που θα συγκλονίσουν το κοινό. Η ιστορία της ταινίας ακολουθεί μία οικογένεια, που όσο φυσιολογική και να δείχνει προς τα έξω, κρύβει ένα μεγάλο μυστικό. Τα θέματα που εισάγει στις ταινίες του ο Άστερ είναι αρκετά περίεργα και αμφιλεγόμενα και αυτή η ταινία, η πρώτη του, αποτελεί ένα τρανταχτό παράδειγμα.
Η μουσική στις ταινίες του βγάζει πάντα ένα κάπως άβολο συναίσθημα, αν και ο ίδιος ξέρει πώς να την ενσωματώσει σε αυτές για να προκαλέσει ακριβώς αυτό. Στην πραγματικότητα το θέμα της ταινίας είναι η σεξουαλική κακοποίηση ενός πατέρα από τον γιό του – ένα θέμα που πολλοί ίσως δεν θα άντεχαν να δουν. Και το κάνει με τέτοιο τρόπο, σε σημείο που πολλές φορές ακόμη και αν κάποιοι εν γνώσει τους βλέπουν την ταινία, υπάρχουν στιγμές που δεν θέλουν να κοιτούν καν την οθόνη. Όμως, με τον ένα ή με τον άλλον τρόπο, καταφέρνει στο τέλος της ταινίας να φέρει την εξιλέωση, όσο παράδοξο και να ακούγεται. Δημιουργεί, με αυτή την πρώτη του ταινία, την ερασιτεχνική μεν και που κανείς δεν μπορεί να αποκαλέσει τέλεια, την προοπτική, για το πώς θα πορευθεί στην συνέχεια…
Μία βουβή, 16λεπτη ταινία, που κανείς ποτέ δεν θα πίστευε πως θα μπορούσε να έχει τόσο μεγάλο αντίκτυπο, αποτελεί το επόμενο πρότζεκτ για τον Άστερ. Βασισμένη απόλυτα στην εικόνα και την μουσική, η ταινία αναφέρεται στο σύνδρομο Munchausen, όπου είτε κάποιος κάνει ότι είναι άρρωστος, είτε επίτηδες αρρωσταίνει κάποιον άλλον. Έτσι και η μητέρα της ιστορίας, φοβούμενη πως ο γιός της μόλις πάει στο κολέγιο θα την αφήσει, αποφασίζει να τον…«αρρωστήσει». Οι μέρες παιρνούν, οι γιατροί έρχονται και φεύγουν, ενώ εκείνη κάθε μέρα στο φαγητό του προσθέτει και λίγο ακόμα φάρμακο, μέχρι που στο τέλος καταλήγει να τον σκοτώσει. Έτσι μένει κανείς με το ερώτημα, τι άλλαξε στην ζωή της μητέρας; Τίποτα απολύτως. Τελικά, όπως και σε κάθε ταινία του Άστερ, η μοίρα της έδωσε αυτό ακριβώς που της έμελλε από την αρχή…
Basically, 2014
Σε αυτή την 15λεπτη ταινία, ο Άστερ χρησιμοποιεί μία διαφορετική τεχνική για να πει την ιστορία του, βάζοντας την πρωταγωνίστρια της ταινίας να σπάει πολλές φορές τον τέταρτο τοίχο, και να μιλά απευθείας στο κοινό. Η υπόθεση ακολουθεί μία πλούσια οικογένεια, τα προσωπικά της προβλήματα και την άσχημη σχέση της κόρης και πρωταγωνίστριας με την μητέρα της. Απευθυνόμενη σε εμάς, η πρωταγωνίστρια αναφέρεται αρκετά στην έννοια της θρησκείας, ανάμεσα στα πολλά άλλα θέματα που καταφέρνει να θίξει στα 14 λεπτα της ταινίας, επιζητώντας να τραβήξει όλη την προσοχή πάνω της. Όμως, μπαίνοντας πιο βαθιά μέσα στην ταινία, αυτή σοβαρεύει ως προς το ύφος και εξετάζει τα θέματα που αντιμετωπίζει η κοπέλα διαφορετικά, μιλώντας για τις πραγματικές τις σκέψεις. Προσπαθεί με όλες τις δυνάμεις της να διατηρήσει αυτή την ψεύτικη εικόνα του εαυτού της, του «δύσκολου», πλούσιου κοριτσιού, αλλά στην πραγματικότητα σιγά σιγα καταρρέει. Μία τελείως διαφορετική οπτική στις ταινίες του Άστερ, που όμως καταφέρνει να απεικονίσει υπέροχα την ψεύτικη ζωή του LA και την ευάλωτη στην πραγματικότητα ψυχή που μπορεί να κρύβει κάθε άνθρωπος μέσα του. Δεν θεωρείται, μάλιστα, άδικα η καλύτερή του ταινία μικρού μήκους!
Hereditary, 2018
Ό,τι και να γραφτεί για τον τρόμο που προκαλεί αυτή η ιδιαίτερη ταινία είναι λίγο. Ο Άστερ έχει δηλώσει πως και οι δύο μεγάλες ταινίες του βασίζουν το μήνυμά τους σε ένα απλό και σύνηθες συναίσθημα κάθε φορά. Όσο αφορά το Hereditary, ο Άστερ μεταχειρίζεται το συναίσθημα της απώλειας. Όσο πολύπλοκη μπορεί να είναι αυτή η ταινία και όσα θέματα και να προβάλλει μπροστά, εάν αναλυθεί σε βάθος, μιλά απλά για μία μητέρα που προσπαθεί να διαχειριστεί τον θάνατο που περιτρυγυρίζει την ίδια και τα συγγενικά της πρόσωπα. Όλα ξεκινούν απλά, με την Annie Graham, την μητέρα της οικογένειας να τελεί την κηδεία της δικής της μητέρας, της Ellen. Όμως, η Ellen έκρυβε μεγάλα μυστικά πίσω της, ούσα μέλος σε μια τοπική παγανιστική αίρεση.
/cdn.vox-cdn.com/uploads/chorus_image/image/60063529/hereditary3.0.png)
Η πλοκή εκτυλίσσεται γύρω από την Annie και την υπόλοιπη οικογένειά της, τον μεγάλο της γιο, Peter, και τον άντρα της, Steve, που, μετά από μία σειρά ατυχών γεγονότων, μέσα σε μία βδομάδα χάνουν την μικρή της κόρη, Charlie. Την Charlie είχε πάρει από την αρχή υπό την προστασία της η Ellen, παίρνοντάς την μακρυά από την Annie. Καθώς προχωρά η ταινία, οι ερμηνείες των χαρακτήρων γίνονται καθηλωτικές, με όλους να κάνουν το αδύνατο δυνατόν για να μπορέσουν να αποτυπώσουν όλα αυτά τα ιδιαίτερα συναισθήματα που νιώθουν, με την Toni Collette ως Annie να δίνει πραγματικά την ερμηνεία της ζωής της. Και μόνο το βλέμμα της κατά τη διάρκεια της ταινίας μπορεί να σε αφήσει με ανοιχτό το στόμα…
«Παίζοντας» με ίντριγκες και απλώνοντας διάσπαρτα στοιχεία για το τι μπορεί πραγματικά να συμβαίνει σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, είναι δύσκολο αρκετά να καταλάβεις το plot twist το οποίο παραμονεύει συνεχώς, γι’ αυτό και αυτή η ταινία δεν περνά απαρατήρητη. Με σκηνές που τις βλέπεις και πιστεύεις πως έχεις χάσει και ο ίδιος το μυαλό σου – ειδικά με το γεγονός πως άφησαν τον Alex Wolff (που υποδύεται τον Peter) με PTSD, η ταινία αυτή είναι «must» για κάθε horror fan.
Midsommar, 2019
Μετά την επιτυχία του Hereditary, ο Άστερ αντλεί πλέον έμπνευση για την επόμενή του ταινία από ένα άλλο συναίσθημα και αποφασίζει να μιλήσει για το πώς μπορεί κανείς να προχωρήσει και να δεχτεί τον χωρισμό σε μια ταινία που την ονομάζει Midsommar. Αυτό το θέμα προβάλλεται ακριβώς όπως και στο Hereditary, δίνοντας τον χώρο στο κοινό να το ανακαλύψει από μόνο του, χωρίς να το υπεραναλύει ο ίδιος. Ξεκινώντας την ταινία, δεν έχεις καν το περιθώριο να γνωριστείς πρώτα με τους χαρακτήρες αφού οι δύσκολες καταστάσεις «χτυπούν» αμέσως. Όμως τα περίεργα δεν τελειώνουν σύντομα, αντιθέτως είναι σαν μόλις να ξεκίνησαν. Η απίστευτη χρήση λατινικής εκκλησιαστικής χωροδίας κατά τη διάρκεια της ταινίας, της προσδίδει μία τρομακτική αίσθηση…
Η πρωταγωνίστριά μας, η Dani, την οποία υποδύεται η υπέροχη Florence Pugh, αφού έχασε όλη της την οικογένεια, αποφασίζει να πάει με το αγόρι της και τους φίλους του διακοπές στην Σουηδία, για το φεστιβάλ του Μεσοκαλόκαιρου, που γίνεται στην πόλη από την οποία είναι ένας από τους φίλους του. Αποκαλύπτεται βέβαια στην συνέχεια πως τα πράγματα ποτέ δεν είναι όσο απλά φαίνονται, αφού το χωριό στην πραγματικότητα ανήκει σε μια αίρεση. Ταυτόχρονα, οι εντάσσεις μεγαλώνουν, καθώς το αγόρι της Dani, o Christian, ήθελε να χωρίσει μαζί της από την αρχή της ταινίας, αλλά έμεινε μαζί της αφού εκείνη έχασε τους γονείς και την αδερφή της…
Εκεί εμφανίζεται ένα ακόμη θέμα που θίγει η ταινία · είναι καλό να μένεις με κάποιον που δεν αγαπάς, μόνο και μόνο για να μην τον πληγώσεις, ή εν τέλη με την συμπεριφορά σου τον πληγώνεις ούτως η άλλως; Ο Christian είναι ζωντανό παράδειγμα αυτού, αφού σε όλη την διάρκεια της ταινίας κάνει τις πιο εγωιστικές αποφάσεις και φαίνεται πως δεν ενδιαφέρεται καθόλου για την Dani. Δυστυχώς όμως για εκείνον, η μοίρα, όπως και πρέπει, θα τον βάλει στην θέση του… Η Dani καταφέρνει με έναν παράδοξο τρόπο, με τον οποίο πολλοί δεν συμφωνούν, να σπάσει τα δεσμά της από τον Christian, να απελευθερωθεί από το παρελθόν της που τόσο την βασάνιζε και την κράταγε πίσω από το να προχωρήσει, βρίσκοντας το νέο της «σπίτι», μέσα σε αυτή την τραυματική κατάσταση.
Ο συμβολισμός για τον Άστερ είναι το παν, και ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο δεν μπορεί κανείς να εκλάβει όλα τα σημάδια που αφήνει διάσπαρτα στην ταινία, παρακολουθώντας την μόνο μία φορά. Βλέποντάς την ξανά και ξανά, μπορεί κανείς να παρατηρήσει, πως μέσω συμβόλων, ο Άστερ σου έχει δώσει την πλοκή στο χέρι ήδη από την αρχή. Το πιο τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί η τοιχογραφία που υπάρχει στο κύριο κτίριο του χωριού, που απεικονίζει ακρίβώς ό,τι συμβαίνει στο έργο.
Από την έννοια του φωτός και τον αντικατοπρισμό των 4 φυσικών στοιχείων στους θανάτους που σπέρνουν οι κάτοικοι του χωριού, μέχρι την έννοια που έχουν τα λουλούδια που υπάρχουν μονίμως στις σκηνές της ταινίας, ο Άστερ δημιούργησε μία ταινία που «μιλάει» από μόνη της και η φωνή της είναι αρκετά δυνατή για να μην σωπάσει εύκολα.
Σύντομα θα μπορέσουμε να δούμε την επόμενη ταινία που ετοιμάζει ο Άστερ, με τίτλο Disappointment Blvd, στην οποία μάλιστα πρωταγονιστεί ο Joaquin Phoenix. Γνωρίζοντας καλά πόση προσοχή και σκέψη βάζει πάνω σε κάθε τι που καταπιάνεται, σίγουρα και η νέα του ταινία θα είναι όσο καθηλωτική – ή και ακόμη περισσότερο – όσο και οι υπόλοιπες.
