Όταν ο Μαγιακόφσκι συνάντησε τον φουτουρισμό

Ο Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι γεννήθηκε στις 19 Ιουλίου 1893, στην Γεωργία, που τότε άνηκε στην Ρωσική αυτοκρατορία. Η οικογένειά ήταν ευγενικής καταγωγής.«Γεννήθηκα στον Καύκασο, ο πατέρας μου είναι Κοζάκος, η μητέρα μου είναι Ουκρανή. Η μητρική μου γλώσσα είναι τα γεωργιανά. Έτσι, τρεις πολιτισμοί είναι ενωμένοι μέσα μου» είχε πει κάποτε.

Ήδη από τα 14 του, συμμετείχε σε διαδηλώσεις, προμηνύοντας έτσι το σοσιαλιστικό-κομμουνιστικό του μέλλον.

Μετά τον θάνατο του πατέρα του, μετακόμισε μαζί με την μητέρα του στην Μόσχα. Εκεί ήταν που πρωτοδιάβασε μαρξιστική λογοτεχνία. Το 1907, έγινε μέλος του σοσιαλδημοκρατικού κύκλου που υπήρχε στο γυμνάσιο που φοιτούσε, και αργότερα έγινε μέλος του Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Εργατικού Κόμματος. Σαν νέος μπολσεβίκος σε μία τσαρική Ρωσία κάποια στιγμή κατέληξε στην φυλακή για 11 μήνες. Αυτό το γεγονός όμως είναι που καθόρισε ολόκληρη την λογοτεχνική του καριέρα από εκεί και πέρα, καθώς στην φυλακή ήταν που ξεκίνησε να γράφει στίχους πρώτη φορά.

Μετά το τέλος της ποινής του, γράφτηκε στο Σχολή Καλών Τεχνών της Ρωσίας, και εκεί είναι που ξεκίνησε να συναναστρέφεται με περισσότερους ομοϊδεάτες του, και μάλιστα με παρόμοιες λογοτεχνικές πεποιθήσεις. Γίνεται μέλος στον λογοτεχνικό κύκλο «Ηλαία», που αποτελεί την πραγματική αρχή του φουτουρισμού και του κυβοφουτουρισμού. Η «Ηλαία» επιθυμούσε να απελευθερωθούν οι τέχνες από τις ακαδημαϊκές, πατροπαράδοτες αρχές.

Το 1912 είναι που γράφεται από τα μέλη της «Ηλαίας» και το μανιφέστο του Ρωσικού φουτουρισμού, με το όνομα «Ένα χαστούκι στο πρόσωπο του δημοσίου γούστου». Αυτό υπογράφουν τα πιο σημαντικά μέλη της «Ηλαίας», ο Μαγιακόφσκι, ο Χλέμπνικοφ, ο Μπουρλιούκ και ο Κρούτσενιχ. Από τα πιο σημαντικά αποσπάσματα του μανιφέστου είναι το εξής: «…να πετάξουμε τον Πούσκιν, τον Ντοστογιέφσκι, τον Τολστόι, κλπ, κάτω από το πλοίο του μοντερνισμού». Η πρώτη του λογοτεχνική συλλογή με το όνομα «Я», (=Εγώ), που εκδόθηκε το 1913 πούλησε μάλιστα 300 αντίτυπα. Με την «Ηλαία», όλοι μαζί έκαναν περιοδεία σε ολόκληρη την Ρωσία, για να διαδώσουν τις ιδέες τους παντού.

Πατριωτική προπαγανδιστική καρτ ποστάλ με στίχους του Μαγιακόφσκι, 1914

Ταυτόχρονα με την περιοδεία μαθαίνει πως έχει αποβληθεί από την Σχολή Καλών Τεχνών, όμως τελειώνει ένα από τα πιο διάσημα ποιήματά του, και μάλιστα γνωρίζει για πρώτη φορά τον Γκόρκι. Δεν άργησε να γίνει μέλος του κομμουνιστικού κόμματος των μπολσεβίκων, μάλιστα λέγοντας: «Δεν τέθηκε ποτέ σαν ερώτημα… Αυτή είναι η Επανάστασή μου». Συναντήθηκε μάλιστα και με τον Λένιν, ο οποίος διάβαζε τα ποιήματά του. Βοήθησε στην ανάπτυξη του σοσιαλιστικού κράτους, αποτελώντας μεγάλη βοήθεια για την εδραίωση του και την εξάλειψη του αναλφαβητισμού στην χώρα, με τον σχεδιασμό αφισών για την διάδοση των νέων στον αναλφάβητο πληθυσμό. Ύστερα, άρχισε να πειραματίζεται και με το θέατρο, γράφοντας αρκετά θεατρικά έργα.

Στις 14 Απριλίου 1930 έφυγε από τη ζωή, αφού αυτοπυροβολήθηκε στην καρδιά.

Το σημείωμα που άφησε έλεγε: «Σε όλους σας. Πεθαίνω, αλλά μην κατηγορείτε κανέναν γι’ αυτό και σας παρακαλώ μην κουτσομπολεύετε. Ο αποθανών αντιπαθούσε τρομερά αυτού του είδους τα πράγματα. Μητέρα, αδελφές, σύντροφοι, συγχωρέστε με – αυτή δεν είναι καλή μέθοδος (δεν τη συνιστώ σε άλλους), αλλά δεν υπάρχει άλλη διέξοδος για μένα. Λίλυ – αγάπα με. Συντροfική Κυβέρνηση, η οικογένειά μου αποτελείται από την Λίλη Μπρίκ, τη μαμά, τις αδελφές μου και τη Βερόνικα Πολόνσκαγια. Αν μπορείτε να τους εξασφαλίσετε μια αξιοπρεπή ζωή, σας ευχαριστώ. Δώστε το ποίημα που ξεκίνησα στους Μπρικ. Θα το τακτοποιήσουν».

Τα ποιήματα του Μαγιακόφσκι θεωρούνται ως πιο αντιπροσωπευτικά για τον Ρωσικό Φουτουρισμό, αφού εκφράζουν ακριβώς τα πιστεύω του. Μιλούν για την αλλαγή, για το νέο που θα είναι καλύτερο από το παλιό. Για το νέο το οποίο πρέπει να είμαστε σε θέση να δεχτούμε, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει η ανθρωπότητα να εξελιχθεί, φεύγοντας από το κατεστημένο.

Πατριωτική προπαγανδιστική καρτ ποστάλ με στίχους του Μαγιακόφσκι, 1914

Το πιο διάσημο και καλογραμμένο ποιημά του πρέπει να είναι το «Σύννεφο με Παντελόνια». Ένα ποίημα με πολλά θέματα, γραμμένο το 1915, που μιλά για την αγάπη, την επανάσταση, την θρησκεία και την τέχνη. Στα ποιήματά του χρησιμοποιεί την γλώσσα του λαού και όχι επίσημη, για να μπορούν όλοι όσοι το ακούν να καταλάβουν και να παθιαστούν μαζί του.

Ένα απόσπασμα από το ποίημα:

“Τη σκέψη σας που νείρεται
πάνω στο πλαδαρό μυαλό σας
σάμπως ξυγκόθρεφτος λακές
σ’ ένα ντιβάνι λυγδιασμένο,
εγώ θα την τσιγκλάω
επάνω στο ματόβρεχτο κομμάτι της καρδιάς μου
φαρμακερός κι αγροίκος πάντα
ως να χορτάσω χλευασμό.

Εγώ δεν έχω ουδέ μιαν άσπρη τρίχα στην ψυχή μου
κι ουδέ σταγόνα γεροντίστικης ευγένειας.
Με την τραχειά κραυγή μου κεραυνώνοντας τον κόσμο,
ωραίος τραβάω, τραβάω,
εικοσιδυό χρονώ λεβέντης.

Εσείς οι αβροί!..
Επάνω στα βιολιά ξαπλώνετε τον έρωτα.
Επάνω στα ταμπούρλα ο άξεστος τον έρωτα ξαπλώνει”

Πατριωτική προπαγανδιστική καρτ ποστάλ με στίχους του Μαγιακόφσκι, 1914

Το ποίημά του, «Ο πόλεμος και ο κόσμος», που έγραψε το 1916, είναι εμπνευσμένο από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μιλα για την φρίκη του πολέμου, για το πόσο αποκρουστικός μπορεί ο άνθρωπος να γίνει.

Ένα απόσπασμα από το ποίημα:

“Όπως οι ιερείς
προχωρούν με τα’ άγιο δισκοπότηρο
για να θυμίσουνε το εξιλαστήριο δράμα
Έτσι κ’ κάθε χώρα
προχωρεί με τα δώρα της προς τον άνθρωπο

«Λάβε»

«Από την ασύνορην Αμερική σου φέρνω την ισχύ,
τη δύναμη των μηχανών!»

«Εγώ η Ιταλία δίνω τις χλιαρές νύχτες της Νάπολης.
Αυτός που ασφυκτιά ας αεριστεί
με τα φαρδιά των φοινικόδεντρων ριπίδια”

Το ποίημά του «150.000.000» είναι ένα από τα πιο επαναστατικά του ποιήματα. Μιλά για το πως ολόκληρος ο Ρωσικός λαός, και οι 150.000.000, θα πορευθούν προς την επανάσταση σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ένα ποίημα που μιλά για τον ρωσικό λαό, για την δύναμη που κατέχει, που μαζί με μηχανές και ζώα μπορεί να καταφέρει το ακατόρθωτο.

Πατριωτική προπαγανδιστική καρτ ποστάλ με στίχους του Μαγιακόφσκι, 1914

Από τον θάνατο του Λένιν και μετά ξεκίνησε μανιωδώς να γράφει το ποίημα του «Λένιν»,  το οποίο όμως κατάφερε να τελειώσει τον Οκτώβριο του 1925. Το επικό αυτό ποίημα ο Μαγιακόφσκι προσπαθεί να περιγράψει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την σημασία που είχε η μορφή του Λένιν στην επανάσταση και στην εδραίωση τόσο της θεωρίας του σοσιαλισμού-κομμουνισμού, όσο και της ίδιας της Σοβιετικής Ένωσης.

Από τα τελευταία του σημαντικά ποιήματα είναι το «Λίγα Λόγια για Εμένα τον Ίδιο», το οποίο βρίσκεται στην πρώτη του συλλογή, αλλά έχει εμβληματικό στίχο, έναν στίχο που δύσκολα ξεχνιέται. Έχει επικριθεί από πολλούς, αλλά δεν παύει να είναι η πρώτη περίπτωση στην οποία το όνομά του έγινε δίαυλος για το μέλλον

Ένα απόσπασμα από το ποίημα:

“Μ’ αρέσει να κοιτάζω πώς πεθαίνουν τα παιδιά.
Του γέλιου το μουντό κύμα το συλλάβατε τάχα ποτέ
στον παφλασμό της θάλασσας
πίσω από την προβοσκίδα της θλίψης;
Όμως εγώ –
στο αναγνωστήριο των δρόμων -κάθε τόσο ξεφύλλιζα τόμους φέρετρα.
Τα μεσάνυχτα
με τα υγρά τους δάχτυλα μάς μαλάζανε
εμένα
και τον έρημο μαντρότοιχο
ενώ με τις σταγόνες του ανεμοστρόβιλου στη φαλάκρα του τρούλου
κάλπαζε πέρα μουρλαμένος ο ναός.
Βλέπω το Χριστό να το σκάει μέσ’ απ’ την εικόνα
και την άκρη του ανεμοδαρμένου χιτώνα του
να τη φιλούνε κλαίγοντας οι λάσπες”.

Ο Μαγιακόφκσι υπήρξε η αρχή για ένα μεγάλο καλλιτεχνικό κίνημα, το οποίο δεν περιορίστηκε μόνο στην λογοτεχνία, αλλά επηρέασε την τέχνη σε όλους τους τομείς της. Αποτέλεσε την αρχή του μοντερνισμού και σημάδεψε την ρωσική τέχνη για τα επόμενα χρόνια. Τα ποιήματα του Μαγιακόφσκι για πάντα θα αποτελούν έμπνευση για την σύγχρονη λογοτεχνία.