28ο Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας: Μια υπερβατική έναρξη

Αν δεν είχε επισκιαστεί από την αποχώρηση της ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού (και όσων γεγονότων ακολούθησαν) θα μιλούσαμε μόνο για μια από τις καλύτερες στιγμές στην ιστορία του Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Η χορογραφία των Peeping Tom στο «Triptych» ήταν ένα θέαμα απερίγραπτης δυναμικής, ακρίβειας και δραματουργικού βάθους που όμοιο του δύσκολα μπορούμε ν’ ανακαλέσουμε ανάμεσα στις διεθνείς μετακλήσεις χορού που έχουν φιλοξενηθεί στις ελληνικές σκηνές.

Αξιοποιώντας το δυναμικό των Netherlands (NDT), οι Peeping Tom (δηλαδή η Cabriella Carrizo και ο Frank Chartier) έκαναν πράξη αυτό που διακηρύττουν εδώ και χρόνια: Πως το σώμα μπορεί να φτάσει σε υπερβάσεις που δεν μπορείς να φανταστείς. Στη φόρμα ενός τρίπτυχου, με αλληλένδετες και συνομιλούσες χορογραφίες, οι εννέα περφόρμερς τους ακύρωναν τα όρια μεταξύ χορού και θεάτρου, καθώς βυθίζονταν στο σκοτεινό, κλειστοφοβικό σύμπαν των Βέλγων δημιουργών. Έβλεπες ανθρώπους να ‘σπάνε’ στα δύο, να κείτονται στη σκηνή και αίφνης – στηριγμένοι στα δυο τους πόδια – να ‘κυλούν’ προς τα πάνω και να ορθώνονται, να ίπτανται λες και κάποιος δυνατός άνεμος τους πρασύρει προς τα πίσω. Ήταν ένα μελαγχολικό θρίλερ για την απώλεια ή μια μάταιη αναζήτηση του έρωτα που μοιάζει με θάνατο;

Δύσκολο να απαντήσεις ζαλισμένος από τις απανωτές εκπλήξεις των σωμάτων που κλείδωναν και ξεκλείδωναν σαν τέλειοι μηχανισμοί, όπως και τα σκηνικά της παράστασης που νόμιζες ότι κουρδίζονταν για να χρησιμοποιηθούν σε σλάπστικ κωμωδία. Πριν προλάβεις να αφομοιώσεις όλα αυτά τα ραγδαία αναπτυσσόμενα και εκρηκτικά μοτίφ έπαιρνε τη σκυτάλη το δεύτερο μέρος του «Triptych» κι ύστερα το τρίτο σε μια διαρκή ανανέωση της χορευτικής μαγείας.

Χορός, θέατρο ή κάτι ανώτερο; Σε αυτά τα διλήμματα μας έβαλαν οι Peeping Tom.

Το συναίσθημα του κοινού είχε σταθεί πολύ ψηλά – όρθιοι χειροκροτούσαν στην υπόκλιση – και η χειρονομία του νεαρού Κύπριου Πάνου Μαλακτού να αρθρώσει μια φωνή ενάντια στην αποφυλάκιση Λιγνάδη, ενώθηκε με την παραστατική ένταση. Ήταν μια μνημειώδης έναρξη για το 28ο Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.

Είχε, εξάλλου, προηγηθεί μια ακόμα υπέροχη παράσταση στην Εναλλακτική Σκηνή από τον Piergiorgio Milano. Το «White out» ήταν μια ποιητική ανάγνωση της αναμέτρησης του ανθρώπου με τη φύση, μέσα από τις ορειβατικές αποστολές όπου η ζωή κινείται στην κόψη του θανάτου. Αφιερωμένη με τρυφερότητα στη μνήμη του Αλπινιστή Αντώνη Συκάρη που σκοτώθηκε στα Ιμαλάϊα – επιχειρώντας να διερευνήσει «το ρίσκο του να ζεις». Η αναρρίχηση στα δυσθεώρητα ύψη ως μια πράξη εσωτερικής καταβύθισης αποδόθηκε περίφημα από τον Μilano και τους χορευτές του, Javier Varela Carrera και Luca Torrenzier, αναδεικνύοντας μια κινησιολογική συγγένεια στη σωματικότητα του χορευτή και του ορειβάτη και στην ανάγκη της υπέρβασης που τους οδηγεί.

O Piergiorgio Milano στο «White out», ένα φόρο τιμής στον αδικοχαμένο ορειβάτη Αντώνιο Συκάρη.

Η καλλιτεχνική διευθύντρια του KDF, Λίντα Καπετανέα είχε αφιερώσει τις φετινές παραγωγές της διοργάνωσης στην ομορφιά «ως τον μοναδικό τρόπο που έχουμε για να αντισταθούμε σε οτιδήποτε συναντάμε καθημερινά ως το ακραίο αντίθετο της». Ωστόσο, παρακολουθώντας το πρώτο τριήμερο εκδηλώσεων του Φεστιβάλ η δύναμη που έμοιαζε να οδηγεί τις παραστάσεις ήταν το στοιχείο της υπέρβασης.

Υπέρβαση πρωτόγνωρης κλίμακας για τους χορευτές των Netherlands, υπέρβαση για τους ορειβάτες που ακούν τις χιονισμένες βουνοκορφές να τους καλούν σαν σειρήνες, υπέρβαση και για τον Μοζαμβικιανό Edivaldo Ernesto που έφερε την κουλτούρα των Ζουλού προγόνων του να αναμετρηθεί με το δυτικό πολιτισμό σε ένα μυσταγωγικό σόλο εμπνευσμένο από τις αφρικανικές πολεμικές παραδόσεις. Σόλο – υπέρβασης κι αυτό – το «Venus un/seen» της ΕλληνοΓερμανίδας Alexandra Waierstall που διερεύνησε την επίδραση της πανδημίας, του εγκλεισμού, της ασφυξίας στο ανθρώπινο σώμα. Τυλίγοντας το κεφάλι της με μια, τρόπον τινά, μπούρκα χόρεψε για ώρα, θυμίζοντας μας την απότομη προσαρμογή μας σε μια νέα πραγματικότητα που εξακολουθεί να ορίζει τις ζωές μας.

Αντλώντας από την παράδοση των Ζουλού, παρουσίασε το σόλο του, ο Μοζαμβικιανός Edivaldo Ernesto.

Ήταν υπέρβαση και η ανάρτηση του πανό «Rapists must be in jail» από τον Πάνο Μαλακτό στο περιθώριο της παράστασης των Peeping Tom; Ασφαλώς και ήταν.

Ωστόσο, σημείωσε τον ρόλο των φεστιβάλ ως ζωντανοί οργανισμοί που κινούνται έξω από το προκαθορισμένο και το αναμενόμενο, ως θύλακες της δημιουργικής αγρύπνιας που, καμιά φορά, αφυπνίζει τον κόσμο. Κι αυτό συνέβη, όπως φάνηκε, στη μαζική υποστήριξη της ενέργειας τόσο εντός της Καλαμάτας όσο και εκτός αυτής.

Αναζητώντας το δρόμο μετά την πανδημία: Η παράσταση της Alexandra Waierstall.

Η αναστάτωση βρήκε την Λίντα Καπετανέα να διατηρεί μια ψύχραιμη, ουδέτερη στάση στα γεγονότα και να επιφυλάσσεται να τοποθετηθεί μετά το τέλος της διοργάνωσης, κατά τον προβλεπόμενο απολογισμό του.

Προς το παρόν, βλέποντας τον προγραμματισμό της να λειτουργεί ως πλοκή σε εξέλιξη και με εξαντλητικά γεμάτες τις δύο αίθουσες του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας αναζητά χώρους που θα μπορέσουν να φιλοξενηθούν παράλληλες εκδηλώσεις. «Πάντα θα θέλουμε χώρους γιατί πάντα θα θέλουμε περισσότερο κόσμο. Το Μέγαρο Χορού Καλαμάτας είναι η έδρα μας αλλά, όπως όλα δείχνουν, δεν μας φτάνει. Θέλουμε η πόλη και οι επισκέπτες της να χορτάσουν χορό», τονίζει.

Μεγάλη προσέλευση στα σεμινάρια χορού που διοργανώνονται παράλληλα.

Τα εκπαιδευτικά σεμινάρια τα οποία ‘τρέχουν’ για πολλές κατηγορίες κοινού (παιδιά, 65+, εμποδιζόμενα άτομα) ικανοποιούν σε ένα βαθμό αυτήν την προσδοκία της, βάζοντας ένα υπολογίσιμο κομμάτι κατοίκων της Καλαμάτας να ασχολείται με το Φεστιβάλ και κατ’ επέκταση με το χορό. Το ίδιο συμβαίνει και με τα καθημερινά ραντεβού χορού στον δημόσιο χώρο, στην πλατεία της Αριστομένους. «Ξεκίνησα αυτήν την προσπάθεια με την πεποίθηση ότι ο χορός δεν είναι μια τέχνη για ειδικό κοινό, είναι μια τέχνη για όλους» σχολιάζει χαρακτηριστικά. Σε αυτόν τον άξονα δρομολογεί ήδη και κάποιες από τις επόμενες παραγωγές, ξεκινώντας το χτίσιμο του παζλ για το καλοκαίρι του 2023.

Ο φετινός προγραμματισμός, πάντως, βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, με 20 ακόμα παραστάσεις να μένουν να παρουσιαστούν, με το ελληνικό στοιχείο να πρωταγωνιστεί και δη με τις Ελληνίδες δημιουργούς της νεότερης γενιάς. Η διοργάνωση θα ολοκληρωθεί την επόμενη Κυριακή με τη νέα χορογραφία του Ιωάννη Μανταφούνη ενώ το διεθνές highlight του δεύτερου τριημέρου είναι το «Sonoma» του Marco Morau.