Θάνος Τοκάκης: Tο θέατρο με έχει απογοητεύσει

Στα μέσα του καλοκαιριού το αίτημα για like σε μια σελίδα με τον τίτλο «Tokakis or What’s my name?» έφερε την ευχάριστη είδηση: Ο Θάνος Τοκάκης σκηνοθετεί, γράφει και πρωταγωνιστεί στην πρώτη του ταινία μικρού μήκους που συμμετέχει στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας. Μια ταινία που, εκτός από την υπογραφή του, φέρει (αυτοσαρκαστικά) και το όνομα του. «Το στοιχείο του αυτοσαρκασμού, που έχει έντονα το φιλμ, είναι και μια υπενθύμιση για το πόσο ανάγκη τον έχουμε ως κοινωνία. Γιατί είμαστε μια κοινωνία ρατσιστών, απαίδευτων ή αμόρφωτων, επικριτικών ανθρώπων – και φυσικά βάζω και τον εαυτό μου μέσα σ’ αυτό το σύνολο. Ο αυτοσαρκασμός, λοιπόν, έρχεται ως μια δήλωση ότι πονάς για κάτι» εξηγεί, λίγο πριν πετάξει για την Δράμα.

Το «Tokakis or What’s my name?» δεν θα είναι η μόνη ενασχόληση του με τα κινηματογραφικά πράγματα. Like again. Γιατί το σινεμά μοιάζει, αυτόν τον καιρό, στα μάτια του να είναι το πιο ελκυστικό πεδίο δουλειάς. Ίσως γιατί, όπως λέει, έχει περισσότερο παραμύθι. ‘Ισως γιατί η σχέση του με το θέατρο έχει νοθευτεί από αθέμιτες και συστηματικές πρακτικές τρίτων. Κι ας ήταν, μέχρι τώρα, μια σχέση διόλου ευκαταφρόνητη: Από το λανσάρισμα του ζεν πρεμιέ, στον φέρελπι νέο ηθοποιό, την βράβευση με το σταυρό του Χορν στα τελευταία χρόνια του Αμόρε, του Λευτέρη Βογιατζή και τα προσωπικά του στοιχήματα.

Το σίγουρο είναι πως, τώρα, ο Θάνος Τοκάκης έχει μόλις καταθέσει στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου την πρόταση για την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους. Και, όπως όλα δείχνουν, βρίσκεται σ’ ένα σημείο καμπής για την σχέση του με την τέχνη, τους ανθρώπους και τη ζωή.

Ένα χρόνο μετά την απώλεια του αδερφού του Βασίλη Τοκάκη και την αναμέτρηση με την οδύνη, αισθάνεται, πράττει και ζει κάτω από μια άλλη δύναμη, που έμοιαζε να μην τον αγγίζει νωρίτερα. Τραυματισμένος, αλλά πιο ώριμος και πιο κοντά στην ουσία των εμπειριών και των συναισθημάτων του, ο Θάνος Τοκάκης υπολογίζει την ισχύ του παρόντος και της ανθρώπινης ασημαντότητας.

Πώς προέκυψε η ιδέα της ταινίας μικρού μήκους;

Πριν από τέσσερα χρόνια είχα δει μια σειρά με τον Ρίκι Ζερβέ – τον οποίο και θαυμάζω πάρα πολύ – με τον τίτλο «An idiot abroad». Ταξίδευε σε διάφορα μέρη και μνημεία του κόσμου αλλά τα γείωνε με σαρκασμό. Σκέφτηκα, λοιπόν, να κάνω κάτι αντίστοιχο με stand up comedy στην επαρχία. Πρότεινα την ιδέα σε δύο κανάλια, αλλά βρήκε… τοίχο. Τελικά, αποφάσισα να την μετατρέψω σε μια μικρού μήκους – αν και τελικά οδηγήθηκε σε ταινία μυθοπλασίας. Τώρα θα διαγωνιστεί στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας.

Βρίσκω αυτοσαρκαστική την ονομασία της ταινίας με το επώνυμο σου. Γιατί την επέλεξες;

Γιατί όχι; Αν έχεις κάτι να πεις, το βάζεις μέσα σε μια ιστορία. Έχει σημασία το πως θα λέγεται;

Σωστά. Αντιμετώπισες, όμως, ποτέ το όνομα σου και ως… brand;

Δεν ξέρω αν με ξέρει τόσος πολύς κόσμος για να θεωρήσω πως το όνομα μου λειτουργεί ως brand. Πάντως, επειδή αυτό λειτουργεί κάπως ερεθιστικά, με προκαλεί να πάω κι εγώ κάπου αλλού.

Γιατί χρειάζεται να είσαι ο καλύτερος; Μπορείς να είσαι καλά και να μην είσαι ο καλύτερος. Μπορεί να μην είμαι ο καλύτερος ηθοποιός της Ελλάδας, μπορεί να είμαι ένας μέτριος ηθοποιός – παρόλα αυτά να υπάρχω

Στο θέατρο έχεις επιχειρήσει ξανά την σκηνοθεσία αλλά όχι στο σινεμά. Ήδη πηγαίνεις κάπου αλλού, λοιπόν.

Για το σινεμά είχα γράψει μόνο το σενάριο μιας ταινίας, του «Cowboy» που είχε σκηνοθετήσει ο Γιάννης Χαριτίδης. Εκεί είδα πως γίνεται μια ταινία κι αυτό με ενεργοποίησε. Ήταν μια σπουδαία εμπειρία. Είναι εντελώς διαφορετική η διαδικασία να κάνεις μια ταινία από το ν’ ανεβάζεις μια παράσταση. Είναι πολύ πιο δύσκολο για έναν και μόνο λόγο: Ακόμα και οι πιο low budget ταινίες θέλουν πολλά λεφτά για να γίνουν. Επίσης, είναι πολύ διαφορετικό το είδος της σκηνοθεσίας· τότε μελέτησα πάρα πολλά τεχνικά ζητήματα γύρω από το σινεμά. Και φυσικά, είναι μια σπουδαία εξωκαλλιτεχνική εμπειρία χάρη στους ανθρώπους που έχουν συμβάλλει. Είναι φίλοι μου, που ήρθαν να δουλέψουν γι’ αυτήν αφιλοκερδώς και είναι τρομερά συγκινητικό και για μένα αλλά και για το ίδιο το σινεμά. Με έπεισε ότι κάποιοι άνθρωποι της δουλειάς νοιάζονται ακόμα, με τρόπο αγνό, γι’ αυτήν.

Νιώθεις πως είσαι αποδεκτός στην ελληνική αγορά;

Αν και είναι ένα θέμα που έχω συζητήσει με τον ψυχίατρο μου, δεν ξέρω με σιγουριά. Θεωρούμαι, γενικά, καλό παιδί μα είναι φορές που δεν νιώθω έτσι και με βασανίζουν τύψεις. Ασφαλώς και έχω κόμπλεξ – και παλαιότερα είχα περισσότερα. Αυτό που ξέρω είναι πως εκτιμώ και αγαπώ πολύ κάποιους ανθρώπους σε αυτήν την πιάτσα και υπάρχουν και κάποιοι που αισθάνονται το ίδιο για μένα. Υπάρχει αυτή η αμοιβαία σχέση.

Σε έχει ενοχλήσει η ταμπέλα του καλού παιδιού, δηλαδή;

Κάθε ταμπέλα που σου φοριέται σε αναγκάζει να την υπερασπιστείς. Σε δεύτερη φάση αρχίζεις και την αποποιείσαι – ίσως να δείχνεις και κωλοδάχτυλα για να την διαψεύσεις – και τελικά εμβαθύνεις και αποφασίζεις ότι άλλα πράγματα έχουν σημασία. Πάντως, αν κάτι θέλω να είμαι -γιατί δεν ξέρω τι ακριβώς είναι η καλοσύνη- είναι να είμαι ευγενής. Θεωρώ πως η ευγένεια είναι απαραίτητη προϋπόθεση επικοινωνίας, ακόμα και ανάμεσα σε αγνώστους.

Το καλό είναι μια ευρεία έννοια που, νομίζω, εμπεριέχει πολλές ποιότητες και αξίες.

Το χειμώνα παίζοντας τον ρόλο του Μακμπέθ απορροφήθηκα πραγματικά, γιατί είναι ένα έργο που φανερώνει πολύ καθαρά πόσο το κακό ενυπάρχει μέσα στο καλό και το αντίθετο. Η έννοια του καλού στην εποχή μας εμπίπτει σε μια χριστιανική ερμηνεία, ενώ αυτό που έχουμε ανάγκη ως καλό είναι να σχετίζεται, όπως λες, με κάποιες αξίες. Δεν σου κρύβω πως η ταμπέλα του καλού λειτούργησε καταπιεστικά σε μένα κάποιες φορές, με αποτέλεσμα να έχω ανεξήγητες εκρήξεις θυμού.

Άργησα πολύ να πω στον εαυτό μου «δεν πειράζει»

Επιστρέφοντας στο εγχείρημα της πρώτης σου ταινίας, τι είδους ικανοποίηση συμπυκνώνει το να έχεις κάνει κάτι τόσο προσωπικό;

Είμαι πολύ περήφανος που έκανα αυτήν την ταινία. Έφτυσα αίμα, αλλά ήθελα πάρα πολύ να την κάνω. Πριν λίγες εβδομάδες οργανώσαμε μια προβολή την οποία παρακολούθησαν φίλοι και αγαπημένοι μου και στην οποία, όπως είπα, συμμετέχουν και φίλοι μου. Για μένα εκεί δικαιώθηκε η προσπάθεια, ένιωσα πολύ οικεία με αυτό, γέλασα πραγματικά ως θεατής. Αισθάνθηκα πως έκανα αυτό που είχα στο μυαλό μου και, σε ένα μεγάλο ποσοστό, δικαιώθηκαν οι προσδοκίες μου. Πάντως, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω πως παρότι είναι μια προσωπική ταινία, δεν είναι μια ταινία για μένα. Η ιστορία που αφηγούμαι πιστεύω πως έχει πράγματι να πει κάτι: Σχολιάζει το άγχος της επιβεβλημένης επιτυχίας. Από μικροί – κι όχι μόνο- οι ηθοποιοί μεγαλώνουμε σε μια κοινωνία όπου πρέπει να είμαστε οι πρώτοι, οι καλύτεροι. Αυτό είναι ένα τεράστιο φορτίο που μας κυνηγάει από παιδιά και δεν μας αφήνει να ησυχάσουμε. Γιατί χρειάζεται να είσαι ο καλύτερος; Μπορείς να είσαι καλά και να μην είσαι ο καλύτερος. Μπορεί να μην είμαι ο καλύτερος ηθοποιός της Ελλάδας, μπορεί να είμαι ένας μέτριος ηθοποιός – παρόλα αυτά να υπάρχω. Δεν πειράζει. Αυτό το «δεν πειράζει» είναι μια φράση που άργησα πολύ να πω στον εαυτό μου.

Μπήκες στο τρυπάκι να πεις στον εαυτό σου ότι «είμαι καλός ηθοποιός»;

Ου, συνέχεια. Δεν γίνεται να το αποφύγεις. Απλώς κάποια στιγμή το αποδομείς.

Χρειάζεται να πιστέψεις πως είσαι καλός για να προχωρήσεις;

Ο καθένας κάνει ότι χρειάζεται για να καταφέρει ν’ ανέβει πάνω στη σκηνή. Ωστόσο, κάποια στιγμή, συνειδητοποίησα πως δεν είμαι εγώ το θέμα. Σε αυτή τη σκέψη βρίσκεται η δική μου ανακούφιση κι αυτό προσπαθώ να μεταδίδω όταν διδάσκω: Το θέατρο είναι απείρως πιο σημαντικό από εμάς. Αν συγκεντρωθείς στο τι έχεις να πεις, στα μηνύματα που επικοινωνεί ένα έργο, εκεί θα λυτρωθείς.

Η αρχική σκέψη ήταν να γράψω σενάρια για το σινεμά, να γράψω ρόλους για μένα. Τελικά, διαπίστωσα πως το σινεμά είναι ένας κόσμος που έχει μεγαλύτερο παραμύθι από το θέατρο

Μπήκες στην καλλιτεχνική διαδικασία από παιδί. Ήσουν φτιαγμένος γι’ αυτό;

Είμαι ευτυχισμένος όταν δουλεύω. Υπάρχουν στιγμές στην πρόβα ή στο γύρισμα που σου ανοίγονται πόρτες τις οποίες δεν θα σου χάριζε η πραγματική ζωή. Όταν έχεις επίγνωση αυτής της κατάστασης δεν μπορείς παρά να νιώθεις ευτυχής. Όλα τα υπόλοιπα είναι δευτερεύουσες σκέψεις που έρχονται και φεύγουν.

Σε στοίχειωσε, λοιπόν, αυτή η επιβεβλημένη επιτυχία, η ανάγκη να είσαι ηθοποιός – πρωταθλητής;

Κι όχι μόνο ηθοποιός – πρωταθλητής, αλλά και πρωταθλητής – άνθρωπος. Κι αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το οικογενειακό μας περιβάλλον, είναι μια κοινωνική προσδοκία. Ακολουθούμε το αμερικάνικο μοντέλο ενός πρέπει για διαρκή διάκριση. Όμως, στο κοινωνικό σύνολο θα επιβιώσει και ο λιγότερο καλός. Και καθώς το θέατρο το μεγεθύνει αυτό, κάποιοι από εμάς ζουν έναν εφιάλτη. Προσωπικά, με κυνηγάει πολλά χρόνια.

Πότε άρχισες να ξεφεύγεις από αυτή τη δέσμευση;

Όταν άρχισα να ζω, όταν άρχισα να καταλαβαίνω πως αλλού είναι το νόημα.

Άρα δεν έπαψες να αναζητάς τις καλές επαγγελματικές στιγμές, έπαψες όμως να τις θεωρείς τόσο κρίσιμες.

Ναι. Και σε αυτό έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο οι άλλοι: Το κοινό, οι κριτικοί τους οποίους κάποτε μέσα μου είχα μεγεθύνει πάρα πολύ, τους είχα γιγαντώσει. Ετεροπροσδιοριζόμουν πολύ. Κάποτε, όλο αυτό ανατράπηκε μέσα μου, μου γύρισε εντελώς αντιδραστικά και αποφάσισα πως θα κάνω ό,τι γουστάρω. Τελικά, ανακάλυψα μια ισορροπία και κατάλαβα ότι τα πράγματα, όπως το θέατρο, είναι κάτι έξω από εμάς. Κι αυτό με ανακούφισε πολύ, δεν είχα πια το βάρος να σώσω την ανθρωπότητα.

Το θέατρο έχει πάρει μια άλλη τροπή. Το χρήμα οδηγεί τα πράγματα: Ένας παραγωγός αγοράζει αστεράκια, κριτικές και εξώφυλλα

Η τηλεόραση και η επιτυχία της πόσο συνέβαλε σε αυτό το κυνηγητό;

Η τηλεόραση με τρόμαξε. Δεν ήμουν ένας κοινωνικός κι ανοιχτός άνθρωπος και προσπαθούσα να δείξω κάτι άλλο από αυτό που είμαι. Αυτό το βίωνα ακόμα και σε τηλεοπτικές συνεντεύξεις.

Είχες το βάρος να σώσεις τον εαυτό σου μέσα από την ίδια δουλειά;

Βέβαια. Είχα εναποθέσει στη δουλειά πολλά υπαρξιακά μου ζητήματα. Όμως, τώρα, μέσα από την ταινία, κατάλαβα πως όσα θεωρούσα υπαρξιακά ήταν ανυπαρξιακά, είχαν να κάνουν με το τι ίχνος θέλω να αφήσω σε αυτόν τον κόσμο, πως θέλω να με θυμούνται, να είμαι παρών – κάτι που είναι μάταιο. Όταν φύγω από αυτόν τον κόσμο, εκείνα που θα έχω αφήσει πίσω θα είναι ίσως κάποιες κουβέντες με ανθρώπους, συνεργάτες, μαθητές, φίλους. Μέσα από αυτά θα συνεχίσω να υπάρχω κι όχι αν πάρω ένα ή δέκα βραβεία για μια ταινία μου.

Αν είχες τα χρήματα θα σκηνοθετούσες και μια μεγάλου μήκους ταινία;

Μα την έχω ξεκινήσει ήδη! Μόλις καταθέσαμε την πρόταση μας στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και στους επόμενους μήνες θα έχουμε νέα για το αν θα εγκριθεί. Θα λέγεται «Ο πιο μικρός πρίγκιπας». Μετά την μικρού μήκους ταινία σκέφτηκα πως ήταν η στιγμή να περάσω στο επόμενο στάδιο. Αρχικά έγραψα το σενάριο και στη συνέχεια απευθύνθηκα σε κάποιους σκηνοθέτες, οι περισσότεροι εκ των οποίων θέλουν να σκηνοθετούν δικό τους υλικό. Αφού, λοιπόν, έφαγα την απόρριψη, είπα γιατί να μην δοκιμάσω να σκηνοθετήσω; Γράψαμε το σενάριο μαζί με τον Δημήτρη Εμαννουηλίδη – ήταν ο δάσκαλος μου σε αυτήν τη διαδικασία- και είναι ένα σενάριο που δουλεύουμε επί έξι χρόνια. Όταν προέκυψε η καραντίνα αποφάσισα να μην κάνω θέατρο για καιρό και αφοσιώθηκα στη συγγραφή του. Πιστεύω πως τα πράγματα θέλουν χρόνο για να συμβούν.

Καταλαβαίνω πως έχεις μπει σε μια πολύ δημιουργική διαδικασία.

Αρχικά, η σκέψη ήταν να γράψω σενάρια για το σινεμά γιατί ήθελα να παίξω σε αυτά. Ξεκίνησα να γράφω ρόλους για μένα. Τελικά, διαπίστωσα πως το σινεμά είναι ένας κόσμος που έχει μεγαλύτερο παραμύθι από το θέατρο.

Τολμώ να πω, λοιπόν, ότι αρχίζεις να ρέπεις προς τον ολικό καλλιτέχνη: Γράφεις, σκηνοθετείς, παίζεις.

Έχω προσπαθήσει και δουλέψει πολύ γι’ αυτό. Θέλω να πω δεν αποφάσισα απλώς να γράψω σενάρια. Μελέτησα, διάβασα, αφιέρωσα πολύ χρόνο. Φυσικά, και έχω κάνει κι άλλες συγγραφικές απόπειρες που δεν έχουν ευοδωθεί, δεν ήταν καλά σενάρια. Το βέβαιο είναι πως η συγγραφή σεναρίου μου έχει κάνει μεγάλο καλό στην υποκριτική. Καθώς στην υποκριτική η βασική προτεραιότητα είναι να αποκωδικοποιείς το χαρακτήρα σου, στο σενάριο γίνεται το ακριβώς αντίθετο, χρειάζεται να δομήσεις ένα χαρακτήρα.

Οι περισσότεροι κάνουμε παραστάσεις για να ευχαριστήσουμε το κοινό. Το κοινό δεν εμπλέκεται στην τέχνη, παρακολουθεί και φεύγει. Επίσης, το 95% των ανθρώπων που σκηνοθετούν για το θέατρο δεν είναι καλοί σκηνοθέτες

Δεν είναι τυχαίο που μιλάμε τόσην ώρα για τα κινηματογραφικά σου σχέδια. Τι συνέβη; Στρέφεσαι πλέον προς τα εκεί;

Ναι, μου αρέσει πολύ περισσότερο το σινεμά. Κι επίσης, αυτόν τον καιρό το θέατρο με έχει απογοητεύσει. Δεν είμαι μόνο εγώ, είναι πολλοί ηθοποιοί που έχουν την ίδια γνώμη. Ειδικά μετά τον covid, το θέατρο έχει πάρει μια άλλη τροπή. Το χρήμα οδηγεί τα πράγματα: Ένας παραγωγός αγοράζει αστεράκια, κριτικές και εξώφυλλα. Αυτό συνέβαινε πάντα, αλλά όχι σε αυτό το βαθμό. Πλέον, είναι ελάχιστες οι παραστάσεις που πάνε από στόμα σε στόμα. Όλες οι υπόλοιπες έχουν αγορασμένο κοινό. Κι αυτή η κατάσταση με απογοητεύει βαθιά.

Νοθεύει τη σχέση σου με το θέατρο;

Πολύ ωραία λέξη χρησιμοποιείς. Ναι, νοθεύει και τη σχέση μου με την τέχνη και τον τρόπο που το κοινό παρακολουθεί θέατρο. Νομίζω πως, πλέον, οι περισσότεροι κάνουμε παραστάσεις για να ευχαριστήσουμε το κοινό. Το κοινό δεν εμπλέκεται στην τέχνη, εισπράττει μόνο, παρακολουθεί και φεύγει. Επίσης, το 95% των ανθρώπων που σκηνοθετούν για το θέατρο δεν είναι καλοί σκηνοθέτες. Οι περισσότεροι είναι ακαλλιέργητοι, κάνουν παραστάσεις γρήγορες και δεν καταλαβαίνω πως μετά από κακές σκηνοθεσίες περνούν σε μια επόμενη. Νέοι σκηνοθέτες χρίζονται με μεγάλη ευκολία ως οι νέοι αστέρες και παλαιότεροι σκηνοθέτες – δεινόσαυροι πηγαίνουν από την μία κρατική σκηνή στην άλλη. Δεν βρίσκω δίκαιο τίποτε από όλα αυτά.

Ενώ στο σινεμά;

Βλέπω πως το σινεμά είναι πιο ομαδικό το σπορ. Αν σε μια ταινία δεν είναι καλή η φωτογραφία, η ταινία πάει στράφι ενώ στο θέατρο αν δεν είναι καλοί οι φωτισμοί δεν πειράζει και τόσο. Το σινεμά για να συμβεί απαιτεί ένα συντονισμό καλών επιδόσεων από όλους.

Ακούγεσαι σαν να έχεις ξενερώσει. Θα κάνεις θέατρο του χρόνου;

Ναι, θα δουλέψω με τον Ακύλλα Καραζήση και το Νίκο Χατζόπουλο στην «Σπασμένη στάμνα» στο Εθνικό Θέατρο. Μακάρι, στο εξής να έχω την δυνατότητα να κάνω πράγματα στο θέατρο που, πραγματικά, μου αρέσουν.

Είναι μια από τις πλάνες του σύγχρονου ανθρώπου να ζει το τώρα και να πιστεύει πως μετά θα έρθει κάτι καλύτερο. Η αίσθηση του παρόντος είναι απούσα

Αυτή η στροφή πόσο οφείλεται στο προσωπικό σου τραύμα, τον θάνατο του αδερφού σου, Βασίλη;

Θα ήταν σχεδόν προσβλητικό, αν η απώλεια του Βασίλη δεν με είχε επηρεάσει. Όταν φεύγει από κοντά σου, ένας άνθρωπος τόσο δικός σου κι εσύ έχεις δει την απόλυτη θέληση του για ζωή, το που μπορούν να φτάσουν τα όρια του για να ζήσει ενώ εσύ δεν μετράς το «εδώ και τώρα» είναι σαν να ατιμάζεις τη μνήμη του.

Τι έχει αλλάξει στον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι τα πράγματα;

Συνειδητοποίησα πως, μέχρι πρόσφατα, πάντα είχα να περιμένω κάτι για μετά. Αυτή είναι μια από τις πλάνες του σύγχρονου ανθρώπου να ζει το τώρα και να πιστεύει πως μετά θα έρθει κάτι καλύτερο. Η αίσθηση του παρόντος είναι απούσα. Έτσι ήταν και για μένα. Θυμάμαι να είμαι σε διακοπές και να μην ζω την στιγμή αλλά να σκέφτομαι που θα πάω του χρόνου.

Ένιωσες την επιθυμία να ζήσεις και να κάνεις περισσότερα;

Όχι, με αυτήν την έννοια.Παλιότερα σκεφτόμουν πόσες χώρες θα προλάβω να δω πριν πεθάνω. Πλέον, δεν μπορώ να πω με λόγια την λέξη «ουσία» – όμως την αισθάνομαι. Αφήνω το εαυτό μου να αισθανθεί κι όχι να σκεφτεί. Αν θα πάω ένα ταξίδι θα είναι γιατί θα θέλω να μοιραστώ χρόνο με τη Βίκυ (Παπαδοπούλου) κι όχι επειδή θα βάλω ένα τικ δίπλα σε μια λίστα προορισμών. Επιθυμώ περισσότερα, αλλά δεν οδηγούμαι σε επιθυμίες από ψυχαναγκασμό. Θυμάμαι πως όταν αρρώστησε ο Βασίλης ήθελε να υλοποιήσει όλα όσα σχεδίαζε. Ήταν υπό αυτήν την ‘επήρεια’.
Ξέρεις, με το θάνατο του Βασίλη βγήκα από τον εαυτό μου. Και σε ένα βαθμό με απελευθέρωσε σε σχέση με το φόβο του θανάτου. Έφυγε ο Βασίλης, τον κουβαλάω μέσα μου, θα έρθει η ώρα που θα φύγω κι εγώ. Κι όλα αυτά σε μια συνέχεια της ζωής που μας λέει πόσο μικροί είμαστε σ’ αυτόν τον απέραντο κύκλο.

Προσπαθώ να  διαχειριστώ την απώλεια του αδερφού μου για να γίνω καλύτερος. Είδα τι συνέβη στον αδερφό μου κι αυτό είναι μέσα μου. Είδα τον πόνο, την πίκρα, τον αγώνα. Αν δεν τα εκφράσω όλα αυτά στη δική μου ζωή, τότε τι; Θα συνεχίσω να ζω με τον ίδιο τρόπο που ζούσα πριν; Όχι, δεν θα είχε κανένα νόημα

Έχει περάσει ένας χρόνος μετά τη φυγή του Βασίλη και τον μεγάλο του αγώνα. Μπορείς να βάλεις αυτό το διάστημα σε λέξεις;

Δεν είναι μόνο η απώλεια· είναι και η διαδικασία της πάλης με τον καρκίνο επί δύο χρόνια. Όμως, δεν ξέρω αν έχει νόημα να μιλήσω για το πως βιώνω την απώλεια του αδερφού μου. Εκείνο που προσπαθώ να κάνω είναι να συμβάλλω στη γνώση των ανθρώπων που βρίσκονται στο περιβάλλον ενός καρκινοπαθούς στις διάφορες φάσεις της θεραπείας. Κι επίσης, προσπαθώ να διαχειριστώ την απώλεια για να γίνω καλύτερος. Είδα τι συνέβη στον αδερφό μου κι αυτό είναι μέσα μου. Με έχει κατοικήσει. Είδα τον πόνο, την πίκρα, τον αγώνα. Αν δεν τα εκφράσω όλα αυτά στη δική μου ζωή κι αν δεν τα μοιραστώ και με άλλους ανθρώπους, τότε τι; Θα συνεχίσω να ζω με τον ίδιο τρόπο που ζούσα πριν; Όχι, δεν θα είχε κανένα νόημα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ45ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας – Τι θα δούμε φέτος;12.09.2018

Αισθάνεσαι κάπως ως αγωγός της ενέργειας και της δουλειάς του;

Ναι, έτσι είναι, μ’ έναν τρόπο. Όταν αποφάσισε να γράψει το βιβλίο «Άνοιξη μυαλού» θυμάμαι πως διαφωνούσα. Μετά ένιωσα τρομερή περηφάνια για το ότι ο Βασίλης είχε βρει έναν τρόπο να διατυπώσει κάτι για τα ανθρώπινα όρια, την ανθρώπινη δύναμη. Όταν πια με σταματούσαν στο δρόμο διαφορετικοί άνθρωποι για να μου πουν πόσο τους έχει δώσει δύναμη αυτό το βιβλίο σε αντίστοιχες μάχες, συγκινούμουν τρομερά.

Σήμερα πώς ερμηνεύεις εσύ την φράση «άνοιξη μυαλού»;

Έχω καταλήξει, σε μια καζατζακική φιλοσοφία, πως περισσότερο σημαντικό είναι να προσπαθείς να φτάσεις τον ήλιο, παρά να γίνεις ήλιος. Το θέμα είναι να μην απογοητεύεσαι στη διαδρομή- επειδή όντως δεν θα γίνεις ήλιος. Επομένως, μου αρκεί αυτό το ταξίδι, όσο το κάνω.

Ποια είναι σήμερα η σχέση σου με το αύριο;

Φαντάζομαι τον εαυτό μου σε πράγματα πολύ πιο λογικά, απτά και προσγειωμένα. Και πλέον, όλα συναισθήματα και σχέδια περνούν από ένα συγκεκριμένο φίλτρο. Εξακολουθείς να στενοχωριέσαι για μια κακή πρόβα ή να νευριάζεις που χάνει ο Ολυμπιακός, αλλά όλα αυτά πια, έχουν αλλάξει χροιά. Η ανάγκη μου για αποδοχή από το κοινό έχει μια άλλη σημασία. Δεν αγνοώ το κοινό – φυσικά και θέλω να με αποδέχεται – αλλά το πρίσμα είναι καινούργιο. Θέλω να είμαι καλά με τους ανθρώπους μου, αυτό με νοιάζει. Όταν κοιτάζεις τη ματαιότητα των πραγμάτων, έρχεσαι πιο κοντά και στην ουσία τους.

Έχω καταλήξει, σε μια καζατζακική φιλοσοφία, πως περισσότερο σημαντικό είναι να προσπαθείς να φτάσεις τον ήλιο, παρά να γίνεις ήλιος. Το θέμα είναι να μην απογοητεύεσαι στη διαδρομή

Μπαμπάς θέλεις να γίνεις;

Ναι, πάρα πολύ. Αλλά είμαι ήδη μπαμπάς δύο σκυλιών.