Συν & Πλην: «Mήδεια» σε σκηνοθεσία Χειλάκη-Δούνια στο Κηποθέατρο Παπάγου

Ο μύθος της Μήδειας με τον Ευριπίδη να τοποθετεί την δράση στην Κόρινθο. Ο Ιάσονας και η Μήδεια κυνηγημένοι έχουν βρει καταφύγιο στο βασίλειο του Κρέοντα, όταν οι άθλοι του πρώτου, η Αργοναυτική Εκστρατεία και η κατάκτηση του Χρυσόμαλλου Δέρατος έχουν τελειώσει. Κι έχουν τελειώσει πνιγμένες στο αίμα, αφού η Μήδεια που τον ερωτεύεται και τον ακολουθεί τυφλά, έχει σκοτώσει μέχρι και τον αδερφό της Άψυρτο, διαρρηγνύοντας κάθε δεσμό με την πατρίδα της, Κολχίδα. Παρόλα αυτά, ο Ιάσων απαρνείται τη Μήδεια και «πέφτει σε νέα πελάγη ευτυχίας». Η Γλαύκη, η κόρη του Κρέοντα, θα είναι η νεαρή του νύφη και η Μήδεια, σε μανική κατάσταση, αναζητάει θύμα. «Όταν πολιορκηθεί ο έρωτας της γυναίκας δεν υπάρχει πιο πολεμόχαρη ψυχή» διαπιστώνει. Θρηνώντας για «το ζωντανό κουφάρι της ζωής της», οργανώνει το εκδικητικό της σχέδιο: Να σκοτώσει τη Γλαύκη και να γίνει αποτρόπαιος θύτης των παιδιών της με σκοπό «να ξεριζώσει συθέμελα το γένος του Ιάσονα».

Η θύελλα συγκρούσεων που ξεσπούν στην τραγωδία του Ευριπίδη είναι πολλαπλή: Η αρχετυπική σύγκρουση και η ρηξιγενής σχέση μεταξύ του Άνδρα και της Γυναίκας προβάλλει σε πρώτο πλάνο, ενώ η βαρβαρική- ξένη με την εκδημοκρατισμένη – ελλαδική κοινωνία προκαλεί παράλληλα τεκτονικές δονήσεις. Η μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα όσο και η σκηνοθετική διαχείριση από τους Αιμίλιο Χειλάκη και Μανώλη Δούνια δίνουν συνειδητά έμφαση στην θέση και τα δικαιώματα της Γυναίκας σ’ έναν κόσμο ανδρικής εξουσίας, αξιοποιώντας διακριτικά και την φλεγόμενη δημόσια συζήτηση για τα έμφυλα δικαιώματα.

Ο Αναστάσης Ροϊλός, μεταξύ άλλων, στο ρόλο του Αιγέα.

Δουλεύοντας πάνω στο πλέον δημοφιλές και άρτιο κείμενο του Ευριπίδη, ένα έργο που από καιρό επιδίωκαν να συναντήσουν, η ομάδα των Αθηνάς Μαξίμου, Αιμίλιου Χειλάκη και Μανώλη Δούνια έρχονται έτοιμοι: Κάνουν μια εύστοχη, δουλεμένη από κάθε άποψη, ανάγνωση στο έργο, αποδοτική στο μεγάλο κοινό της περιοδείας, χωρίς να της λείπουν και κάποιες πιο λοξές ματιές. Μια από τις επιτυχέστερες απόπειρες τους στο διάστημα που μελετούν από κοινού το αρχαίο δράμα.

Μυρτώ Αλικάκη και Γιώτα Νέγκα ως Κορυφαίες του Χορού.

Το συνεκτικό σχήμα της «Μήδειας» δεν πετυχαίνει μόνο μεμονωμένα καλές ερμηνείες, αλλά παρουσιάζει κι ένα ασκημένο, μεταξύ του, σύνολο. Η Αθηνά Μαξίμου, που προετοιμαζόταν καιρό να συναντήσει τη Μήδεια, κατορθώνει να παρακολουθήσει όλα τα πρόσωπα της ηρωίδας -της δυστυχισμένης, της προδομένης, της πολεμοχαρούς και διψασμένης για εκδίκηση, της στοργικής μάνας μα και του θηρίου που σκοτώνει ακόμα και τα παιδιά της. Συνεπής και με βάθος στις ψυχολογικές της μεταπτώσεις – με εξαίρεση την τοποθέτηση της ‘άγριας’ εκδοχής της φωνής της που εμφανίζει γκροτέσκα στοιχεία.

Ο Αιμίλιος Χειλάκης διατρέχει πολλούς ρόλους με βασικούς εκείνον του Κρέοντα και του Ιάσονα με το γνώριμο, στιβαρό σκηνικό του κύρος. Ο καταληκτικός θρήνος του Ιάσονα, ωστόσο, τον βρίσκει να χάνεται, κατά τόπους, σε μια φωνητική και εκφραστική υπερδραματοποίηση.

Ο Αναστάσης Ροϊλός, στον πρώτο μεγάλο του ρόλο σε τραγωδία (Τροφός, Αιγέας, Αγγελιαφόρος) επιδεικνύει εντυπωσιακό έλεγχο των μέσων του, δημιουργώντας προσμονή για νέα εγχειρήματα στο είδος. Η δε, σκηνή της «πτώσης» του Αγγελιαφόρου (χορογραφημένη από την Πατρίσια Απέργη) είναι άρτια εκτελεσμένη και ερμηνευμένη, μια από τις καλύτερες στιγμές της παράστασης. Φορτισμένη και η ερμηνεία της Μυρτώς Αλικάκη ως Κορυφαίας, που ενίοτε την καπελώνει η «συνάντηση» της με τα τραγούδια της παράστασης.

Η συνεργασία του Γιώργου Μπλάνα με τα εγχειρήματα των Χειλάκη – Μαξίμου καλά κρατεί, είναι δουλεμένη για χρόνια κι αυτό είναι επιπλέον βοηθητικό στην διαχείριση ενός τέτοιου κειμένου. Όπως και οι περισσότερες μεταφράσεις του δημιουργού, έτσι και η «Μήδεια» διακρίνεται για τη ρέουσα ποιητικότητα, την πληθωρική γλώσσα, την πλούσια θεατρικότητα, την τοποθέτηση του ακροατή – αναγνώστη της μέσα στη δράση.

Η ιδέα της Εύας Νάθενα να στήσει ένα ευέλικτο σκηνικό από ξύλινες σκάλες είναι ευρηματική, εξυπηρετώντας τόσο μια παράσταση που μετακινείται διαρκώς, όσο και στηρίζει την πλοκή και τα αιτήματα των ηρώων. Η δημιουργική σύνθεση των υλικών αυτών – εδώ έχει βοηθήσει και η κινησιολογία της Απέργη – παράγει συχνά ωραίες εικόνες και δίνει την λύση για την τελική σκηνή του έργου: Το μυθολογικό πέταγμα της Μήδειας με το άρμα του Ήλιου.

Μια από τις ωραιότερες μουσικές παρεμβάσεις του για το θέατρο έχει ετοιμάσει ο Δημήτρης Καμαρωτός για λογαριασμό της Μήδειας. Η φυσική του παρουσία δε, επί σκηνής, είναι ιδιαίτερα δημιουργική, έχοντας την μαρτυρία του κοινού για την διαδικασία παραγωγής της. Συνάμα, γλιτώνει την παράσταση από ηχογραφημένες συνθέσεις που συχνά αδικούν το ηχητικό υλικό.

Στα όρια της συν-σκηνοθεσίας λειτουργεί η χορογραφία και η διδασκαλία της κίνησης από την Πατρίσια Απέργη. Μια οργανική συνεργασία που έχουμε δει ξανά να ευοδώνεται και στο παρελθόν (π.χ. σε παραστάσεις της Κατερίνας Ευαγγελάτου) και αναβαθμίζει σημαντικά την παράσταση σε ταχύτητα, ρυθμό, εικόνες, ενώ εμπλουτίζει και την εκφραστικότητα των ερμηνειών.

Η Αθηνά Μαξίμου στον επώνυμο ρόλο.

Η προσθήκη τραγουδισμένων στίχων από τα χορικά σε ερμηνεία της έτερης Κορυφαίας Γιώτα Νέγκα είχε λογικά ως στόχο τον εμπλουτισμό των αφηγηματικών μέσων της παράστασης – αφού εξάλλου η λειτουργία του Χορού θεμελιώνεται στη μουσικότητα. Ωστόσο – κι ενώ η Γιώτα Νέγκα ήταν άψογη ερμηνευτικά – το στοιχείο αυτό πλεόναζε, ‘ανοίγοντας’ παραπάνω την αφήγηση.

Αν και η ομάδα του Χορού, αποτελούμενη τόσο από ηθοποιούς όσο και χορευτές (Πετρίνα Γιαννάκου, Μάιρα Γραβάνη, Αλεξάνδρα Δρανδάκη, Γιώργος Ζυγούρης, Ελευθερία Κοντογεώργη, Εριέττα Μανούρη, Βασίλης Μπούτσικος, Γιώργος Νούσης, Δάφνη Σταθάτου) είναι πολύ διαθέσιμη σωματικά και με περίσσια ενέργεια, τα προβλήματα στον, μεταξύ τους, συντονισμό – ειδικά κατά τις στιγμές των συνεκφωνήσεων – δεν λείπουν.

Τα αναποδογυρισμένα κοστούμια σύσσωμης της ομάδας (που προφανώς σχολιάζουν το έντονο δίπολο Γυναίκας – Άνδρα στην ανάγνωση των Χειλάκη – Δούνια) λειτούργησαν ως τροχοπέδη για τους ερμηνευτές σε ένα τόσο δραστήριο θέαμα. Και συνάμα, δεν προσέφεραν σε αισθητικό επίπεδο.

Μια από τις πιο ευρηματικές και καλά εκτελεσμένες απόπειρες στο αρχαίο δράμα, του σχήματος Χειλάκη – Μαξίμου – Δούνια.