Ηρακλής Πουαρό: Ο θρυλικός ντετέκτιβ μέσα από 5 κορυφαία έργα της «Βασίλισσας του Εγκλήματος», Αγκάθα Κρίστι

Σαν σήμερα, στις 15 Σεπτεμβρίου του 1890, γεννήθηκε η «Βασίλισσα του Εγκλήματος», Μαίρη Κλαρίσα Άγκαθα Μίλερ, ή αλλιώς Αγκάθα Κρίστι, μία από τις σημαντικότερες δημιουργούς στην εξέλιξη του αστυνομικού μυθιστορήματος. Η δημοφιλέστερη βρετανίδα συγγραφέας όλων των εποχών, η οποία είχε τιμηθεί από τη Βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου με τον τίτλο της «Dame» για τη συνεισφορά της στη λογοτεχνία, έγραψε περίπου ογδόντα μυθιστορήματα, τριάντα συλλογές διηγημάτων, δεκαπέντε θεατρικά έργα και έξι αισθηματικά ρομάντζα μέχρι το θάνατο της το 1976.

Εκτιμάται ότι οι πωλήσεις των βιβλίων της ξεπερνούν το ένα δισεκατομμύριο αντίτυπα στα αγγλικά και ένα ακόμη δισεκατομμύριο σε 103 άλλες γλώσσες, ενώ παράλληλα τα περισσότερα μυθιστορήματα της μεταφέρθηκαν στη μεγάλη οθόνη, την τηλεόραση αλλά και το θέατρο.

Αγκάθα Κρίστι

Ένα από τα ουσιαστικότερα κριτήρια επιτυχίας και ταυτόχρονα μία από τις βασικότερες προκλήσεις ενός συγγραφέα είναι η δημιουργία φανταστικών χαρακτήρων που μοιάζουν αληθοφανείς και απτοί στον αναγνώστη. Η Αγκάθα Κρίστι κατάφερε να επινοήσει ορισμένους από τους πιο αγαπητούς ντετέκτιβ όλων των εποχών, εκ των οποίων οι πιο γνωστοί είναι ο δαιμόνιος Ηρακλής Πουαρό και η ευρηματική Μις Μάρπλ, το ζευγάρι Τόμμυ και Τάππενς, ο Πάρκερ Πάιν και ο κύριος Χάρλεϋ Κουττίν, που εμφανίστηκαν σε σύντομες ιστορίες αλλά και ο Αρχιεπιθεωρητής Τζαπ και η Αριάδνη Όλιβερ, οι οποίοι συνόδευσαν τον Ηρακλή Πουαρό και τη Μις Μάρπλ στις περιπέτειες τους.

Ο δημοφιλέστερος μυθικός χαρακτήρας του συγγραφικού έργου της Αγκάθα Κρίστι και αγαπημένος ντετέκτιβ εκατομμύρια αναγνωστών, Ηρακλής Πουαρό, αποτέλεσε κεντρικός ήρωας σε περισσότερες από 35 αστυνομικές ιστορίες της. Παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο πρώτο μυθιστόρημα της που εκδόθηκε το 1920, με τίτλο «Η μυστηριώδης υπόθεση στο Στάιλς» έως το 1975 στο βιβλίο «Αυλαία», όπου κάνει την τελευταία του εμφάνιση – πριν η συγγραφέας δώσει τέλος στη ζωή του διασημότερου λογοτεχνικού ήρωα.

Η Αγκάθα Κρίστι πιθανολογείται ότι εμπνεύστηκε τον χαρακτήρα του ευφυή Βέλγου ερευνητή από έναν Βέλγο πρόσφυγα -πρώην αστυνομικό- που είχε γνωρίσει σε νεαρή ηλικία κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος αποτέλεσε το πρότυπο για τη γέννηση μίας από τις σημαντικότερες μυθιστορηματικές φιγούρες όλων των εποχών.

Ο Κένεθ Μπράνα στο ρόλο του Ηρακλή Πουαρό

Η ευρηματική δημιουργός του έπλασε έναν ήρωα ιδιότροπο, σχολαστικό με την καθαριότητα και την εμφάνιση του, με σημεία κατατεθέν το περιποιημένο και τσιγκελωτό μουστάκι και τα λουστρινένια παππούτσια του. Ο δαιμόνιος Ηρακλής Πουαρό, παρά το γεγονός ότι ήταν ένας μικροσκοπικός άντρας – ελάχιστα ψηλότερος από 1,62 – φημίζεται για την αξιοπρέπεια, τη μεθοδικότητα και την ιδιαίτερη ικανότητα του να εξιχνιάζει κάθε υπόθεση με όπλο το κοφτερό μυαλό του και την εξονυχιστική εξέταση όλων των φαινομενικά αδιάφορων στοιχείων, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη λεπτομέρεια.

Ενσαρκώνοντας το πρότυπο του armchair ντεντέκτιβ, δηλαδή του ερευνητή που πληροφορείται την ιστορία ενός εγκλήματος -τις περισσότερες φορές- από μια εφημερίδα χωρίς να επισκέπτεται τον τόπο του εγκλήματος, ο Ηρακλής Πουαρό λειτουργεί με βάση τη λογική, με κύριο στόχο το μυαλό του δολοφόνου, τα κίνητρα και τις προθέσεις του, διότι όπως αναφέρει και ο ίδιος «Συγκεκριμένοι άνθρωποι κάνουν συγκεκριμένα εγκλήματα».

Ο Πουαρό εμφανίζεται σε όλα τα μυθιστορήματα της Αγκάθα Κρίστι σε μεγάλη ηλικία, χωρίς να γίνονται αναφορές στα παιδικά και νεανικά του χρόνια. Με μοναδικά στοιχεία την καταγωγή του από την πόλη Spa του Βελγίου και την ιδιότητα του ως ιδιωτικός ερευνητής, τα οποία μοιράζεται η δημιουργός του με τους αναγνώστες, ο Ηρακλής Πουαρό εξιχνιάζει επιτυχώς όλες τις αστικές υποθέσεις που αναλαμβάνει, αντιπροσωπεύοντας πάντοτε την αλήθεια, τον νόμο και την τάξη. Από την πρώτη μέχρι και την τελευταία υπόθεση του, αποδεικνύει συνεχώς το λόγο που χαρακτηρίζεται διεθνώς ως ένας από τους πιο αγαπητούς και θρυλικούς λογοτεχνικούς χαρακτήρες.

Ο Ντέιβιντ Σουσέτ στο ρόλο του Ηρακλή Πουαρό

Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά πέντε από τα κορυφαία μυθιστορήματα της Αγκάθα Κρίστι με κεντρικό ήρωα τον υπέρτατο ιδιωτικό ντεντέκτιβ, Ηρακλή Πουαρό.

“Η Μυστηριώδης υπόθεση στο Στάιλς”, Αγκάθα Κρίστι. Φωτογραφία: Εκδόσεις Ψυχογιός

Η «Μυστηριώδης υπόθεση στο Στάιλς» αποτελεί το πρώτο δημοσιευμένο μυθιστόρημα μυστηρίου της Αγκάθα Κρίστι, που σφράγισε τη διεθνή σταδιοδρομία της και παράλληλα την πρώτη υπόθεση με την οποία γνωρίσαμε τον διάσημο ντεντέκτιβ.

Οι περιπέτειες του συνταξιούχου Βέλγου αστυνομικού, Ηρακλή Πουαρό, ξεκινούν μετά την εγκατάσταση του σε ένα ήσυχο χωριό της Αγγλίας και την τυχαία επανασύνδεση με τον φίλο του, Άρθουρ Χέιστινγκς. Η δολοφονία της πλούσιας, ηλικιωμένης και πρόσφατα παντρεμένης ιδιοκτήτριας της φαινομενικά ήσυχης έπαυλης όπου φιλοξενούνται οι δυο ήρωες ταράζει το ειδυλλιακό περιβάλλον, στρέφοντας τις υποψίες σε όλα τα μέλη της οικογένειας του θύματος. Ο Ηρακλής Πουαρό, με βοηθό τον τραυματία από το μέτωπο και φίλο του Χέιστινγκς, αναλαμβάνει να βρει τον ένοχο -ή τους ενόχους- και να εξιχνιάσει μια υπόθεση –όσο περίπλοκη και αδιέξοδη κι αν είναι- που κρύβει σκοτεινά οικογενειακά μυστικά.

«Θάνατος του Λόρδου Έτζγουερ», Αγκάθα Κρίστι. Φωτογραφία: Εκδόσεις Ψυχογιός

Ο «Θάνατος του Λόρδου Έτζγουερ» της Αγκάθα Κρίστι εκδόθηκε το 1933 ενώ στις ΗΠΑ δημοσιεύτηκε το ίδιο έτος με τον τίτλο «Δεκατρείς στο Δείπνο».

Πρόκειται για μία υπόθεση-μυστήριο, γεμάτη σκοτεινά πάθη, επιθυμίες και συγκρούσεις, της οποίας ενώ -στην αρχή- η λύση φαντάζει εύκολη και δεδομένη, τα συγκλονιστικά στοιχεία που αποκαλύπτονται στη συνέχεια σοκάρουν και περιπλέκουν τόσο την υπόθεση, όσο και τους πρωταγωνιστές και τους αναγνώστες. Η ιστορία ξεκινά με την προσπάθεια μίας αμερικανίδας ηθοποιού να πάρει διαζύγιο από τον σύζυγο της, λόρδο Έντζγουερ, ζητώντας απεγνωσμένα βοήθεια από τον ίδιο τον Πουαρό. Την επόμενη ημέρα, ο λόρδος  Έντζγουερ και μία άλλη Αμερικανίδα ηθοποιός βρίσκονται μαχαιρωμένοι στα σπίτια τους. Τότε είναι που ο Πουαρό αναλαμβάνει τις έρευνες, οι οποίες περιπλέκονται όταν ανακαλύπτει πως ο λόρδος είχε ήδη συμφωνήσει επισήμως να δώσει το διαζύγιο στη γυναίκα του και πως η ίδια αποδείχτηκε ότι βρισκόταν σε δείπνο με 13 μάρτυρες την στιγμή των δολοφονιών.

«Έγκλημα στο Όριαν Εξπρές», Αγκάθα Κρίστι. Φωτογραφία: Εκδόσεις Ψυχογιός

Το «Έγκλημα στο Όριαν Εξπρές» αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά μυθιστορήματα της βρετανίδας συγγραφέως, εμπνευσμένο από το δημοφιλέστερο έγκλημα του 20^ου αιώνα, σχετικά με την απαγωγή και δολοφονία ενός βρέφους 20 μηνών, γιου του διάσημου αεροπόρου Τσαρλς Λίντμπεργκ. Το μυθιστόρημα μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο και στο θέατρο επανειλημμένως, σημειώνοντας τεράστια επιτυχία παγκοσμίως.

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του -μέσω του  πολυτελούς τρένου «Όριαν Εξπρές»- από τη Συρία με προορισμό την Κωνσταντινούπολη, ο διάσημος ντεντέκτιβ γνωρίζεται με τον Σάμιουελ Ράτσετ -Αμερικανό επιχειρηματία- ο οποίος του ζητά -ανεπιτυχώς- να τον προσλάβει ως υπεύθυνο για την ασφάλεια του. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα της ίδιας ημέρας, μια σφοδρή χιονοθύελλα ακινητοποιεί το φημισμένο τρένο στη μέση του πουθενά, με αποτέλεσμα όλοι οι επιβάτες να μείνουν παγιδευμένοι. Το επόμενο πρωί, ο Πουαρό ειδοποιείται  ότι ο επιχειρηματίας βρίσκεται νεκρός στο κρεβάτι του από πολλαπλές μαχαιριές και συνειδητοποίει αμέσως -ταυτόχρονα με τους αναγνώστες-  πως «ο δολοφόνος βρίσκεται εδώ, μαζί μας… Είναι στο τρένο αυτή τη στιγμή…». Στην προσπάθεια του να επιλύσει το αγωνιώδες μυστήριο, η εμμονή του Πουαρό με την λεπτομέρεια  σε συνδυασμό με την εξονυχιστική ανάλυση των στοιχείων τον οδηγεί όχι μόνο στην εξιχνίαση της πολύκροτης υπόθεσης αλλά και σε ένα προσωπικό δίλλημα μεταξύ δικαίου και συναισθήματος.

«Έγκλημα στον Νείλο», Αγκάθα Κρίστι. Φωτογραφία: Εκδόσεις Ψυχογιός

Το «Έγκλημα στον Νείλο» αποτελεί ένα εξίσου δημοφιλές βιβλίο της Αγκάθα Κρίστι, με πρωταγωνιστή τον δαιμόνιο Ηρακλή Πουαρό, το οποίο διασκευάστηκε για το θέατρο, την τηλεόραση, τον κινηματογράφο και το ραδιόφωνο, ενώ παράλληλα κυκλοφορεί σε κόμικς και σε βιντεοπαιχνίδι.

Η ιστορία διαδραματίζεται -στο μεγαλύτερο μέρος της- στην Αίγυπτο, ειδικότερα σε ένα ποταμόπλοιο που κάνει κρουαζιέρα στον Νείλο και ξεδιπλώνει έναν έρωτα που αντικρούεται με την αντιζηλία, και καταλήγει σε φόνο. Η ειδυλλιακή ατμόσφαιρα της κρουαζιέρας στην οποία βρίσκεται και ο ήρωας μας, Ηρακλής Πουαρό, διαλύεται με τη δολοφονία της νέας, όμορφης και πλούσιας κληρονόμου, Λινέτ Ντόιλ, πρόσφατα παντρεμένης με τον Σάιμον Ντόιλ. Μετά την γνωστοποίηση του φόνου του θύματος, ο Πουαρό θυμάται χαρακτηριστικά τα λόγια μίας συνεπιβάτισσας του: «Θέλω να κολλήσω το αγαπημένο μου πιστολάκι στο κεφάλι της και να τραβήξω απλώς τη σκανδάλη». Κύριος ύποπτος της τραγικής υπόθεσης είναι η πρώην φίλη του ζευγαριού, Ζακλίν ντε Μπελφόρ, η οποία αποδεικνύεται ότι βρισκόταν στο ίδιο ποταμόπλοιο και -ως παθολογικά ερωτευμένη με τον  Σάιμον Ντόιλ- επιχειρούσε φανερά να καταστρέψει το γάμο του νεαρού ζευγαριού αλλά και να βλάψει την άτυχη κοπέλα. Ο Πουαρό ξεκινά αμέσως την έρευνα, υποψιασμένος ότι η λύση του μυστηρίου ίσως να μην είναι τόσο απλή όσο φαίνεται.

«Πέτρινο Φέρετρο», Αγκάθα Κρίστι. Φωτογραφία: Εκδόσεις Ψυχογιός

Το «Πέτρινο Φέρετρο», όπως αποδόθηκε στα ελληνικά ή αλλιώς το «Οικοδόμημα του Νεκρού Άνδρα» είναι ένα ακόμη επιτυχημένο μυθιστόρημα αστυνομικής φαντασίας της Αγκάθα Κρίστι, με πρωταγωνιστές τον Ηρακλή Πουαρό και και την Αριάδνη Όλιβερ.

Ο σερ και η λαίδη Σταμπς διοργανώνουν ως οικοδεσπότες μία βραδιά παιχνιδιού που περιστρέφεται γύρω από έναν υποτιθέμενο φόνο. Έχοντας τις  καλύτερες προθέσεις, η πασίγνωστη συγγραφέας ιστοριών μυστηρίου, Αριάδνη Όλιβερ, δέχεται να οργανώσει η ίδια το Κυνήγι Δολοφόνου προετοιμάζοντας το για πολλές εβδομάδες λεπτομερώς, μέχρι που αποφασίζει τελευταία στιγμή να καλέσει τον φίλο της Ηρακλή Πουαρό για βοήθεια, καθώς διαισθάνεται πως θα επακολουθήσει κάτι δυσάρεστο. Το ένστικτο της συγγραφέως δεν αργεί να βγει αληθινό όταν αποκαλύπτεται πως ένα πραγματικό πτώμα θάφτηκε κρυφά και από πάνω του ο δράστης έχτισε ένα πέτρινο οικοδόμημα ανάμεσα στα δέντρα. Κάπως έτσι, ένα αθώο παιχνίδι εξελίσσεται σε τραγωδία, την οποία επιχειρεί να επιλύσει ο πιο κατάλληλος ντεντέκτιβ, Ηρακλής Πουαρό.

Ο Ντέιβιντ Σουσέτ στο ρόλο του Ηρακλή Πουαρό

Παρόλο που φημολογείται πως η Αγκάθα Κρίστι βαρέθηκε τον χαρακτήρα της και πως γι’ αυτό τον «σκότωσε» τελικά, αποδεικνύοντας ότι κανένας χαρακτήρας δεν είναι άτρωτος, το κοινό δεν συμβαδίζει με τα συναισθήματα της. Οι αναγνώστες αγάπησαν και δέθηκαν με το πνευματικό δημιούργημα της, τον θρυλικό Ηρακλή Πουαρό, με αποτέλεσμα να πωλούνται ασταμάτητα μέχρι σήμερα τα μυθιστορήματα στα οποία πρωταγωνιστεί καθώς επίσης να δημιουργούνται συνεχώς νέες επανεκδόσεις. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που οι New York Times χάρισαν μία θέση στο πρωτοσέλιδο τους με την νεκρολογία του χαρακτήρα, μετά τη δημοσίευση της «Αυλαίας», της τελευταίας περιπέτειας του δημοφιλούς ήρωα.

Παρά τον ιδιόρρυθμο χαρακτήρα του, ο Ηρακλής Πουαρό παραμένει μία κορυφαία μυθική λογοτεχνική φιγούρα της αστυνομικής λογοτεχνίας, που κέρδισε απευθείας την καρδιά των αναγνωστών με τη μοναδική προσωπικότητα, τις πρωτότυπες ατάκες και το ήθος του.