Γυναίκες, Κόκκινο και Camp αισθητική: Ο παράδοξος κόσμος του Πέδρο Αλμοδόβαρ μέσα από έξι ταινίες του

Ο Πέδρο Αλμοδόβαρ γεννήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 1949 στην ισπανική επαρχία Λα Μάντσα από καθολικούς γονείς. Σε ηλικία 8 ετών και ύστερα από παρότρυνση της θρησκευόμενης οικογένειας του, παρακολούθησε μαθήματα σε καθολικό σχολείο. Εκεί, γίνεται μάρτυρας περιστατικών παιδεραστίας από ιερείς σε μαθητές, γεγονός που στιγμάτισε βαθύτατα την παιδική του ηλικία. Στα δεκαέξι του, ανεξάρτητος πλέον, μετακομίζει στην Μαδρίτη με σκοπό να ακολουθήσει το όνειρο του και να σπουδάσει κινηματογράφο. Με ισχυρές επιρροές από τον Μπέργκμαν, τον Χίτσκοκ και τον Μπουνουέλ, ο Αλμοδόβαρ γυρίζει ταινίες μικρού μήκους, ενώ παράλληλα δημιουργεί το σατυρικό ροκ συγκρότημα «Almodovar y McNamara».

Το 1980, σκηνοθετεί την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του με τίτλο «Η Πέπη, η Λούσι, η Μπομ και τα άλλα κορίτσια της γειτονιάς», η οποία χρηματοδοτήθηκε από φίλους του και κόστισε περίπου 60.000 δολάρια. Το 1983 η ταινία του με τίτλο «Αμαρτωλές Καλόγριες» ταξίδεψε εκτός Ισπανίας, χαρίζοντας έτσι στον Αλμοδόβαρ διεθνή αναγνώριση και φήμη. Πέντε χρόνια αργότερα θα σκηνοθετήσει τη μεγαλύτερη επιτυχία του με τίτλο «Γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης», ενώ μια δεκαετία αργότερα, το 1999, η ταινία «Όλα για τη μητέρα μου» θα σφραγίσει τη νέα, ωριμότερη κινηματογραφική πλευρά του σκηνοθέτη.

Σήμερα, ο Πέδρο Αλμοδόβαρ θεωρείται ο ανανεωτής του ισπανικού κινηματογράφου και ο ηγέτης του κινήματος La Movida ( Η Κίνηση), το οποίο ιδρύθηκε μετά την πτώση του δικτάτορα Φράνκο το 1975 και αφορά την ισπανική ποπ κουλτούρα του κινηματογράφου.

Με τη φιλμογραφία του πλήρως εναρμονισμένη με την camp αισθητική, ο Αλμοδόβαρ έχει αφήσει το στίγμα του στην ιστορία του κινηματογράφου, καθώς τα “κιτς” σκηνικά και κοστούμια, τα έντονα χρώματα και η αγάπη του για το υπερβολικό, είναι εκείνα που καθορίζουν τις ταινίες του. Τι σημαίνει όμως ο όρος camp και γιατί αποτελεί βασικό στοιχείο στις ταινίες του;

Τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης αισθητικής θέλουν μια θεατρική, αταίριαστη, κωμική και μπρικολάζ ατμόσφαιρα, μέσα στην οποία ο Αλμοδόβαρ αναδιαμορφώνει με εναλλακτικό τρόπο την εθνική ταυτότητα της Ισπανίας, καταρρίπτοντας τα στερεοτυπικά οικογενειακά πρότυπα, τις κοινωνικές συμβάσεις και τη σεξουαλικότητα. Επιπλέον, η camp αισθητική περιλαμβάνει αρκετά queer στοιχεία, γεγονός που αποδεικνύεται στις ιστορίες των ταινιών του σκηνοθέτη, καθώς οι περισσότεροι ήρωες και ηρωίδες ανήκουν στην LGBTQ+ κοινότητα.

Πέδρο Αλμοδόβαρ

Είναι σχεδόν αδύνατο να μην παρατηρήσει κανείς τον πρωταγωνιστικό ρόλο που παίζει το κόκκινο χρώμα σε όλες τις ταινίες του Ισπανού σκηνοθέτη, είτε βρίσκεται στα σκηνικά, είτε σε ρούχα, είτε σε αντικείμενα και μακιγιάζ. Όσοι έχουν μελετήσει την κινηματογραφική πορεία του Αλμοδόβαρ υποστηρίζουν πως το κόκκινο συμβολίζει το πάθος, το αίμα και τη φωτιά, ενώ παράλληλα αποτελεί το εθνικό χρώμα της Ισπανίας. Σύμφωνα με τον ακαδημαϊκό Μάρκ Άλινσον, το κόκκινο χρώμα στις ταινίες του Αλμοδόβαρ σχετίζεται με το τρίπτυχο της θρησκείας, του θανάτου και της επιθυμίας που μαζί ολοκληρώνουν μια αλληγορία της ισπανικής πολιτιστικής ιστορίας. Έτσι, ο Ισπανός σκηνοθέτης μέσα από το κόκκινο χρώμα συνδυάζει το μελόδραμα και το πάθος που διακατέχει τους ήρωες των ταινιών του.

Στις περισσότερες ταινίες του Ισπανού σκηνοθέτη, ο πρωταγωνιστικός ρόλος είναι γένος θηλυκού. Εμπνευσμένος από την αθεράπευτη αγάπη που έτρεφε για την μητέρα του, καθώς και για την ίδια σαν προσωπικότητα, αναφέρει συχνά ότι σε εκείνη οφείλονται όλοι δυναμικοί και ρεαλιστικοί γυναικείοι ρόλοι. Οι ηρωίδες εμφανίζονται καταπονημένες από τη ζωή που προσπαθούν να σταθούν στα πόδια τους και να ξαναβρούν το χαμένο εαυτό τους. Μητέρες, γυναίκες, διεμφυλικές γυναίκες και έφηβες είναι οι κεντρικές ηρωίδες του Αλμοδόβαρ, ο οποίος σε κάθε ταινία του δημιουργεί ένα συναρπαστικό γυναικείο πορτραίτο το οποίο προσπαθεί να επιβιώσει μέσα σε έναν σκληρό, ανδροκρατούμενο κόσμο.

Με επιθετική και συνάμα κωμική διάθεση, ο Αλμοδόβαρ ανακατασκευάζει φύλα και σεξουαλικότητα, με τις γυναίκες να εξακολουθούν να αποτελούν πηγή δυναμισμού, ευαισθησίας και πάθους, ενώ αντίθετα παρατηρείται η απουσία του “πατέρα” και η παρουσία του βιασμού, ως κατάλοιπο της πατριαρχίας.

Το ισπανικό δράμα που κέρδισε βραβείο BAFTA και Χρυσή Σφαίρα για την Καλύτερη Ξενόγλωσση Ταινία και αποτελεί μια από τις καλύτερες ταινίες στην φιλμογραφία του Πέδρο Αλμοδόβαρ.

Η υπόθεση αφορά μια παράδοξη φιλία που δημιουργείται μεταξύ δύο αντρών, οι οποίοι φροντίζουν παράλληλα δύο γυναίκες που βρίσκονται σε βαθύ κώμα.

Το «Όλα για τη μητέρα μου» αποτελεί πλέον από τις πολυβραβευμένες ταινίες του Αλμοδόβαρ, καθώς απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας και το βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Καννών. Επιπλέον, έχει διακριθεί με Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, BAFTA Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας και Σκηνοθεσίας και 7 βραβεία Goya.

Η υπόθεση αφορά μια μητέρα η οποία χάνει τον 17χρονο γιο της σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα και ταξιδεύει στη Βαρκελώνη για να συναντήσει τον πατέρα του με τον οποίο χώρισαν προτού γεννηθεί το παιδί, καθώς εκείνος ήταν διεμφυλική γυναίκα. Στην αναζήτηση του, δημιουργεί φιλία με μια νεαρή καλόγρια η οποία φέρει τον ιό του AIDS και μια σταρ του θεάτρου.

Η δραματική ταινία του Αλμοδόβαρ με τίτλο «Volver», ανέδειξε την πρωταγωνίστρια Πενέλοπε Κρουζ ως την πρώτη Ισπανίδα ηθοποιό που έλαβε υποψηφιότητα για την κατηγορία Καλύτερου Γυναικείου Ρόλου Α’ στα Βραβεία Όσκαρ το 2006. Επιπλέον, κέρδισε το βραβείο Καλύτερης Ηθοποιού στο Φεστιβάλ Καννών, το οποίο μοιράστηκαν οι έξι γυναίκες ηθοποιοί της ταινίας.

Η υπόθεση εστιάζει σε μια οικογένεια που αποτελείται μόνο από γυναίκες και ζει σε μια νότια περιοχή της Μαδρίτης. Η μητέρα προσπαθεί να τα βγάλει πέρα και να αναθρέψει την 14χρονη κόρη της, ενώ η κρίση κορυφώνεται όταν την επισκέπτεται η μητέρα της. Η ταινία θίγει θέματα που αφορούν την σεξουαλική κακοποίηση, τη φάρσα και το μελόδραμα, ενώ δεν λείπουν επιρροές από τον ιταλικό νεορεαλισμό.

Η ταινία-σταθμός στην καριέρα του Αλμοδόβαρ η οποία αναγνωρίστηκε παγκοσμίως και τον έκανε γνωστό εκτός Ισπανίας. Απέσπασε βραβείο στο φεστιβάλ Βενετίας και ήταν υποψήφια για τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Η ιστορία αφορά μια ηθοποιό η οποία χωρίζει με τον εραστή της και περιμένει με αγωνία τηλεφώνημα του. Εκείνη, σε άσχημη κατάσταση, φεύγει από το σπίτι για να τον αναζητήσει και όταν επιστρέφει, βρίσκει την φίλη της η οποία βρήκε εκεί καταφύγιο, καθώς αποφεύγει τον τρομοκράτη εραστή της. Τότε, εμφανίζονται στην πόρτα της ο πρώην σύντροφος της με την πρώην του , καθώς και ο γιος του με την αρραβωνιαστικιά του.

Οι «Παράλληλες Μητέρες» του Αλμοδόβαρ αποτέλεσαν την εναρκτήρια ταινία που εγκαινίασε το 78ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου στη Βενετία και αποτελεί μια ωριμότερη εκδοχή της μητριαρχίας και μια ωδή στη μητρότητα.

Η υπόθεση αφορά δύο ετοιμόγεννες γυναίκες οι οποίες θα γνωριστούν στον θάλαμο τοκετού. Η μια είναι μεσήλικας και φοβισμένη και μετανιωμένη που κράτησε το παιδί, ενώ η άλλη έφηβη και φοβισμένη. Οι ηρωίδες θα αναπτύξουν έναν ισχυρό δεσμό και μαζί θα βρουν τρόπους να διαχειριστούν τον ρόλο της μητέρας.

Το αυτοβιογραφικό δράμα του Πέδρο Αλμοδόβαρ, που έκανε το ντεμπούτο του στο Φεστιβάλ Καννών το 2019 και απέσπασε βραβείο Καλύτερου Ανδρικού Ρόλου (Αντόνιο Μπαντέρας) και βραβείο Καλύτερου Ήχου (Αλμπέρτο Ιγκλέσιας).

Η υπόθεση, εμπνευσμένη από τη ζωή του σκηνοθέτη, εστιάζει στον αγοραφοβικό και αποξενωμένο σκηνοθέτη Σαλβαδόρ Μάλο, ο οποίος ταλαιπωρείται από πόνους στην πλάτη και έναν ξαφνικό βήχα, ανακτά τις σχέσεις του με τον ηθοποιό που είχε συνεργαστεί τη δεκαετία του 80’, συναντιέται και πάλι με τον παλιό εραστή του και αναπολεί όμορφες στιγμές με την πολυαγαπημένη του μητέρα και την παιδική του ηλικία.