Εντγκάρ Ντεγκά: Τα πιο χαρακτηριστικά έργα του ζωγράφου που αγάπησε όσο κανείς το μπαλέτο

Στις 19 Ιουλίου του 1834, γεννήθηκε στο Παρίσι ο Εντγκάρ Ντεγκά, ένας από τους σημαντικότερους θεμελιωτές του ιμπρεσιονισμού και ο μοναδικός ζωγράφος που αποτύπωνε το ανθρώπινο σώμα και την κίνηση του με τόση ακρίβεια, που οι πρωταγωνιστές των έργων του μοιάζουν σαν να κινούνται μπροστά στα μάτια μας.

Στα 21 του χρόνια, και ενώ είχε ήδη αρχίσει να σπουδάζει Νομική, ο Εντγκάρ Ντεγκά ανακάλυψε το μεγάλο πάθος του για τη ζωγραφική, αλλά και την αγάπη του για το μπαλέτο. Τότε ήταν που έκανε μία καινούρια αρχή στη ζωή του και γράφτηκε στην Σχολή Καλών Τεχνών της Γαλλίας.

Από τους πρώτους κιόλας μήνες του στη σχολή, ο φιλόδοξος ακόμα Ντεγκά ξεχώρισε και του δόθηκε η ευκαιρία να ταξιδέψει στην Ιταλία, για να μελετήσει όλους τους σπουδαίους ζωγράφους της Αναγέννησης.

Έχοντας γεμίσει γνώσεις και εμπειρίες, ο Εντγκάρ Ντεγκά γυρίζει το 1859 στο Παρίσι και ανοίγει το δικό του ατελιέ. Εκεί, γνωρίζει τον Εντουάρ Μανέ, κύριο εκπρόσωπο του ιμπρεσιονισμού. Ο Ντεγκά δε θα αργήσει να μαγευτεί από το κίνημα και να ενταχθεί τελικά σε αυτό, αφήνοντας το δικό του σημάδι στην ιστορία του.

Παρότι αποτέλεσε σημαντικό μέρος του ιμπρεσιονισμού, ο ίδιος απέρριπτε τον συγκεκριμένο όρο και «βάπτιζε» το έργο του ως ρεαλιστικό. Πάνω από όλα όμως, οι δημιουργίες του ξεχώριζαν μέσα στο πλήθος για την κίνηση που ο ζωγράφος απλόχερα τους χάριζε.

Αυτοπροσωπογραφία του Εντγκάρ Ντεγκά (1855) Photo Credits: Wikimedia Commons

Στην πλειοψηφία του έργου του, ο Εντγκάρ Ντεγκά συνδύαζε τις δύο του αγάπες, το μπαλέτο και τη ζωγραφική. Είχε καταφέρει να αποτυπώσει με μοναδικό τρόπο και δεξιοτεχνία τις χορεύτριες σε όλες τις φάσεις τους και είναι εντυπωσιακή η ζωντάνια που έδωσε στις κινήσεις τους η πένα του.

Την έμπνευση για τις μπαλαρίνες του που χορεύουν ακόμα και σήμερα μπροστά στα μάτια μας, ο Ντεγκά την είχε αντλήσει από τις 177 παραστάσεις μπαλέτου που είχε παρακολουθήσει και από τον χρόνο που περνούσε με τις μπαλαρίνες, που τόσο θαύμαζε.

Το 1908, η ήδη εξασθενημένη όρασή του Ντεγκά χειροτέρεψε και τον ανάγκασε να αποσυρθεί από την ενεργό δράση, αφήνοντας τον χωρίς το πάθος του. Στις 27 Σεπτεμβρίου του 1917, ο Εντγκάρ Ντεγκά, ο ζωγράφος που αποθέωσε το μπαλέτο περισσότερο από τον καθένα, έφυγε από τη ζωή.

Είχε όμως καταφέρει να περάσει στην αιωνιότητα με το έργο του, από το οποίο ξεχωρίζουν 5 δημιουργίες της αγαπημένης του θεματικής.

Η αίθουσα μπαλέτου της Όπερας στην οδό Le Pelletier, Εντγκάρ Ντεγκά (1872). Photo Credits: Wikimedia Commons

Ο Εντγκάρ Ντεγκά ήταν προσωπικός φίλος του χορογράφου της Όπερας του Παρισιού, Ζυλ Περρό, για αυτό και είχε κάποιες φορές πρόσβαση στις πρόβες των χορευτριών. Στον συγκεκριμένο πίνακα, ο οποίος αποτελεί μία από τις πρώτες και σίγουρα την πιο φιλόδοξη και λεπτομερή αναμέτρησή του με τη μεταφορά της κίνησης στον καμβά, ο ζωγράφος απεικονίζει τον Περρό να στηρίζεται  στο μπαστούνι του και να επιβλέπει την πρόβα των χορευτριών του, μαζί με τον μουσικό που κάθεται δίπλα του και… δίνει τον ρυθμό. Όσο για τις χορεύτριες, η κίνηση τους μοιάζει να ζωντανεύει μπροστά μας και για αυτό ακριβώς το μοναδικό του ταλέντο του έχει μείνει στην ιστορία της τέχνης ο Γάλλος ζωγράφος.

Μάθημα Μπαλέτου (1873) Photo Credits: Wikimedia Commons

Σε μία ακόμα απεικόνιση του κόσμου του μπαλέτου “πίσω από τις κάμερες”, ο Ντεγκά καταφέρνει πάλι να χαρίσει μοναδική κίνηση και εξαιρετικό αυθορμητισμό στις χορεύτριές του, οι οποίες κουρασμένες από την πρόβα τους δεν βλέπουν την ώρα να τελειώσει ο δάσκαλος τις παρατηρήσεις του για να πάνε να ξεκουραστούν. Οι εξαντλημένες αλλά επίδοξες μπαλαρίνες του πίνακα, μας αφήνουν για ακόμα μία φορά να τρυπώσουμε στην καθημερινότητά τους, σαν να βρισκόμαστε και εμείς σε μία γωνία της αίθουσας χορού και περιμένουμε ανυπόμονα να τελειώσει το μάθημα.

Πρόβα Μπαλέτου στη Σκηνή (1874) Photo Credits: Wikimedia Commons

Ο Ντεγκά κατάφερε στον συγκεκριμένο πίνακα να αποτυπώσει με τόση αρμονία μία πρόβα μπαλέτου, που μας κάνει να νιώσουμε ότι βρισκόμαστε και εμείς εκεί, και από στιγμή σε στιγμή οι μπαλαρίνες θα ξεκινήσουν να χορεύουν. Η έντονη πληροφορία που υπάρχει στην εικόνα δε μας ενοχλεί παρόλα αυτά, καθώς κάθε χορεύτρια είναι μοναδικά προσεγμένη από τον δημιουργό της και έχει την δική της έκφραση και κίνηση και πάνω από όλα τον δικό της ψυχισμό.

Το Αστέρι, Εντγκάρ Ντεγκά (1878) Photo Credits: Wikimedia Commons

Παρόλο που ο ζωγράφος ασχολήθηκε κυρίως με τις πρόβες και τα παρασκήνια του κόσμου του μπαλέτου, πιο γνωστός έγινε ο πίνακάς του που απεικόνιζε με περίσσιο ρεαλισμό τη στιγμή της αποθέωσης μίας μπαλαρίνας, μετά το σόλο της. Ο Εντγκάρ Ντεγκά, ως άνθρωπος που είχε συχνή πρόσβαση στην Όπερα του Παρισιού, γνώριζε όλες τις κρυφές και σκοτεινές λεπτομέρειες του χώρου, ο οποίος έκρυβε αρκετά μυστικά και ήταν γνωστός ως καμπαρέ της υψηλής κοινωνίας για το Παρίσι. Έτσι, ο ζωγράφος πάντοτε άφηνε στους πίνακές του κάποια στοιχεία για αυτά τα μυστικά, όπως στον συγκεκριμένο πίνακα, έχει τοποθετήσει πίσω από την επιτυχημένη χορεύτρια έναν άνδρα με κουστούμι, ο οποίος παραμονεύει πίσω από την κουρτίνα των παρασκηνίων, περιμένοντας την να φύγει από τη σκηνή.

Μικρή χορεύτρια δεκατεσσάρων χρόνων, Εντγκάρ Ντεγκά (1881)Photo Credits: Wikimedia Commons

Όταν ο Ντεγκά άρχισε να χάνει την όρασή του, αποφάσισε να στραφεί στη γλυπτική, την οποία ήταν πιο εύκολο να διαχειριστεί. Έτσι, το 1881 παρουσίασε στην έκτη ιμπρεσιονιστική έκθεση τη «Μικρή χορεύτρια δεκατεσσάρων χρόνων», το μοναδικό γλυπτό που θα εξέθετε ποτέ δημόσια. Παρόλο που την εποχή του δεν έτυχε τόσο θερμής υποδοχής, αυτό το γνωστό και αγαπημένο πλέον σε ολόκληρο τον κόσμο της τέχνης γλυπτό, συνεχίζει το «φλερτ» του ζωγράφου με την κίνηση και δίνει στη νεαρή χορεύτρια από χαλκό μία μοναδική ζωντάνια. Ο ρεαλισμός και η καινοτομία του Εντγκάρ Ντεγκά αποτυπώνονται για ακόμα μία φορά στο έργο αυτό, το οποίο αποτελεί για αρκετούς ένα σύμβολο αξιοπρέπειας, επιμονής και αποφασιστικότητας, καθώς η κουρασμένη νεαρή χορεύτρια δεν τα βάζει κάτω και συνεχίζει την δύσκολη πρόβα της χωρίς παράπονα.