Film Seed Festival: Το πρώτο οικολογικό φεστιβάλ κινηματογράφου στην Τήνο

15-17 Οκτωβρίου θα πραγματοποιηθεί στην Τήνο το πρώτο Film Seed Festival, ένα πειραματικό, υπαίθριο φεστιβάλ κινηματογράφου, τροφοδοτούμενο από την καλλιέργεια του χωραφιού που το φιλοξενεί, βάζοντας τους πρώτους «σπόρους». Μπορεί η μικρής κλίμακας αγροτική πρακτική να επωφεληθεί από τη χρήση νέων τεχνολογιών, τακτικών κυκλικής οικονομίας και μεθόδων πολιτιστικής ενεργοποίησης της γης; Επανορθώνοντας το παρόν, δημιουργούμε το μέλλον. Στο πλαίσιο του προγράμματος S+T+ARTS, μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Στέγη μαζί με την καλλιτεχνική ομάδα Hypercomf  διερευνούν το πεδίο της έξυπνης γεωργίας και απαντούν στο πώς μπορούμε, μέσα από τη χρήση της τεχνολογίας, να βελτιώσουμε αγροτικές περιοχές και να τις καταστήσουμε πρότυπα βιωσιμότητας και ευημερίας.

H προετοιμασία του φεστιβάλ ξεκίνησε ουσιαστικά την άνοιξη του 2022 με τις προετοιμασίες καλλιέργειας φυστικιών Arachis Hypogea σε χωράφι ενός στρέμματος στην Τήνο. Η διαδικασία ανάπτυξης της καλλιέργειας υποστηρίχθηκε από «έξυπνη» αγροτική τεχνολογία για την βέλτιστη διαχείριση του νερού-ενός σπάνιου και πολύτιμου πόρου του νησιού. Μετατρεπόμενη σε βιοντίζελ, η μισή συγκομιδή φιστικιών χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για το φεστιβάλ. Το άλλο μισό μαγειρεύεται για να παρέχει θρεπτικά σνακ για το κοινό.

Μπορούμε να δημιουργήσουμε νέες, αδιαμεσολάβητες σχέσεις με τους τόπους όπου καλλιεργούνται τα αγαθά, μαζί με τις αγροτικές κοινότητες που τα παράγουν;

H τεχνογνωσία του πρωτότυπου κινηματογραφικού φεστιβάλ είναι στη διάθεση κάθε καλλιεργητή που θα θελήσει να κάνει ένα τέτοιο φεστιβάλ στο χωράφι του, καθώς το Film Seed Festival επιθυμεί να αποτελέσει ένα παράδειγμα για τις μικρές αγροτικές κοινότητες ώστε να δημιουργήσουν τις δικές τους στρατηγικές πολιτιστικής, οικολογικής και οικονομικής ανθεκτικότητας.

Οι ταινίες του φεστιβάλ αντανακλούν τις προσωπικές ιστορίες ανθρώπων από μικρές αγροτικές κοινότητες και τις προκλήσεις τους – είτε αντιμετωπίζουν τον παραλογισμό της μαζικής αγροτικής οικονομίας (Λάχανα, Πατάτες και Άλλα Δαιμόνια του Șerban Georgescu, Ρουμανία), είτε επινοούν νέες «πατέντες» για να κάνουν τα προϊόντα τους πιο βιώσιμα (Σαλιγκάρια του Grzegorz Szczepaniak, Πολωνία), είτε διεκδικούν τη γη τους σε μετα-αποκαλυπτικές συνθήκες ( Οι Μπάμπουσκες του Τσερνόμπιλ των Holly Morris και  AnneBogart, ΗΠΑ). Γιορτάζοντας την ανθεκτικότητα της φύσης και των μικρών αγροτικών κοινοτήτων (Όταν ο Βάγκνερ Συνάντησε τις Ντομάτες της Μαριάννας Οικονόμου, Ελλάδα), οι προβολές αυτών των αφηγηματικών ντοκιμαντέρ πραγματοποιούνται στο ίδιο χωράφι όπου καλλιεργήθηκαν τα φιστίκια: ένα μικρό χωράφι που βρίσκεται ανάμεσα στην περιοχή Λιβάδι, κοντά στο χωριό Κώμη της Τήνου.

Κάθε μέρα κατά τη διάρκεια του τριήμερου φεστιβάλ από τις 17:30 το απόγευμα, το κοινό μπορεί να συζητήσει το εγχείρημα με τους Hypercomf, να δοκιμάσει σνακ με φυστίκι και να δει τις προβολές.

Το Film Seed Festival αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής φιλοξενίας S+T+Arts σε ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και σε συνεργασία με την Agenso, μια καινοτόμο εταιρεία για τη γεωργία και το περιβάλλον και τον τεχνοβλαστό ACT4ENERGY του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

Στην τοπική αγορά του ρουμάνικου χωριού Lunguletu, 1.000 αγρότες με τα τρακτέρ τους κάθονται δίπλα σε 100.000 τόνους λάχανο περιμένοντας πελάτες. Στο τέλος της ημέρας, είτε πουλάνε τα προϊόντα τους για ελάχιστα χρήματα, είτε τα καταστρέφουν. Αναρωτώμενος πώς γίνεται ένας τόνος λάχανο να κοστίζει μόλις είκοσι ευρώ, ο Șerban Georgescu αποφασίζει να περάσει ένα χρόνο στο χωριό και να δουλέψει τη γη, για να δει πώς αυτοί οι άνθρωποι μπήκαν σε αυτό το αδιέξοδο και αν υπάρχει κάποια διέξοδος. Ο δήμαρχος και κάποιοι χωρικοί προτείνουν πιθανές λύσεις – μπορούν όμως οι αγρότες, που δεν εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον, να ξεπεράσουν την ισχυρή παρόρμηση του ανταγωνισμού και τους ενδοιασμούς τους; Μια ματιά της τρέχουσας πραγματικότητας της αγροτικής παραγωγής στην Ευρώπη, μέσα από την ιστορία ενός χωριού που κόλλησε ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν.

Ο Andrzej αποφασίζει να ανοίξει μια φάρμα σαλιγκαριών μαζί με το φίλο του. Παρά την έλλειψη εμπειρίας, πιστεύει ότι η επιχείρηση θα πετύχει. Θα χρειαστεί όμως να έρθει να τον σώσει ο Grzegorz
Skalmowski, ο Πολωνός γκουρού “βασιλιάς των σαλιγκαριών”, που του δίνει πολύτιμες συμβουλές. Το ντοκιμαντέρ καταγράφει τις προετοιμασίες για τα εγκαίνια της φάρμας, αλλά και τις συζητήσεις των δύο αντρών κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων στη δουλειά. Οι συνομιλίες τους για τη ζωή και το θάνατο, την αγάπη και τη φιλία, γίνονται η ουσία της ταινίας και το σαλιγκάρι εξελίσσεται σε σύμβολο της αναγέννησης και της αιώνιας ζωής.

Στη ραδιενεργή “νεκρή ζώνη” που περιβάλλει τον αντιδραστήρα Νο. 4 του Τσερνόμπιλ, κατοικεί μια ατίθαση μικρή κοινότητα γυναικών. Συλλέγουν και καλλιεργούν τροφή στο χώμα που είναι από τα πιο τοξικά στη γη. Μοιράζονται αυτό το απίστευτα όμορφο αλλά θανατηφόρο τοπίο με μια ποικιλία επισκεπτών – επιστήμονες, στρατιώτες ακόμα και νέους που, αναζητώντας τη συγκίνηση, μπαίνουν κρυφά στη ραδιενεργή ζώνη για να ζήσουν φαντασιώσεις εμπνευσμένες από μετα-αποκαλυπτικά βιντεοπαιχνίδια. Γιατί αυτές οι γυναίκες αψήφησαν τις αρχές και έθεσαν σε κίνδυνο την υγεία τους, για να επιστρέψουν στα χωράφια τους μετά την καταστροφή; Η ιστορία τους δείχνει τη δύναμη της οικειότητας, τη θεραπευτική δυνατότητα της αυτοθέσμισης, και την υποκειμενική φύση του κινδύνου.

Ο Ηλιάς, ένα μικρό αγροτικό χωριό στο θεσσαλικό κάμπο, αργοπεθαίνει. Όμως δύο ξαδέρφια αποφασίζουν να συνεργαστούν με τις γιαγιάδες του χωριού για να καλλιεργήσουν τους σπόρους ντομάτας που διατηρούν εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Με λίγη βοήθεια από τη μουσική του Βάγκνερ – την οποία χρησιμοποιούν για να βοηθήσουν τις ντομάτες τους να μεγαλώσουν – η ομάδα καταφέρνει να εξάγει μικρά βάζα με συνταγές βιολογικής ντομάτας σε όλο τον κόσμο. Η ταινία ακολουθεί τους πρωταγωνιστές αυτής της απίθανης αποστολής, καθώς αγωνίζονται να επιβιώσουν και να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα. Μια χιουμοριστική και γλυκόπικρη ιστορία για τη δύναμη των ανθρώπινων σχέσεων, και τη σημασία της επανεφεύρεσης του εαυτού μας σε περιόδους κρίσης.

Η Hypercomf είναι μια καλλιτεχνική ταυτότητα η οποία ιδρύθηκε αρχικά ως ένα εικονικό εταιρικό προφίλ στην Αθήνα το 2017.  Έκτοτε παράγει καλλιτεχνικό έργο που ερευνά τη σχέση μεταξύ φύσης και πολιτισμού, εξημέρωσης, βιομηχανίας και επιστήμης.

Η πρακτική της Hypercomf βασίζεται σε διεπιστημονικές συνεργασίες και μεθόδους παραγωγής οι οποίες συχνά σχεδιάζονται με σκοπό την συμπερίληψη της εκάστοτε τοπικής κοινότητας και βιοποικιλότητας στις διαδικασίες τους. Τα αποτελέσματα της πρακτικής αυτής περιλαμβάνουν ενεργοποιήσεις χώρων, έργα τέχνης πολυμέσων, δράσεις, εργαστήρια, και πρωτότυπα αντικείμενα βιώσιμου σχεδιασμού, δομημένα γύρω από δυναμικές αφηγήσεις που περιγράφονται μέσω οργανικών και ανόργανων πρωταγωνιστών.

H Hypercomf επί του παρόντος συμμετέχει στο πρόγραμμα S+T+Arts residencies με την υποστήριξη της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Ως απάντηση στην Περιφερειακή Πρόκληση Smart Agriculture, έχει δημιουργήσει το Peanut Pod and Film Seed Festival, έναν βιώσιμο υπαίθριο κινηματογράφο στο νησί της Τήνου, που θα συνεχίσει να εξελίσσεται ως πρωτότυπo.

Παράλληλα, συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Zero Waste Tilos» από την PCAI Polygreen Contemporary Art Initiative, διερευνώντας τις δυνατότητες της καλλιτεχνικής πρακτικής να συμβάλει στη δυναμική της κυκλικής διαχείρισης απορριμμάτων. Πρόσφατα έργα περιλαμβάνουν το Benthic Terrazzo (2022), μια σειρά πρωτότυπων πλακιδίων δαπέδου terrazzo που ενσωματώνουν πλαστικά θαλάσσια απόβλητα, τη μικρού μήκους ταινία Fish kissed (2022) και το υποθαλάσσιο ντοκιμαντέρ Marine Caves and Benthic Terrazzo (2021), που είναι αποτελέσματα του ευρωπαϊκού προγράμματος φιλοξενίας Studiotopia σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και παρουσιάστηκαν στο Ars Electronica Festival 2022, στις ομαδικές εκθέσεις «Weather Engines» στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και «Colliding Epistemes» στο Bozar, Βέλγιο, στο Laznia Centre for Contemporary Art, Πολωνία και στο Cluj Cultural Centre, Ρουμανία.

Άλλα πρόσφατα έργα περιλαμβάνουν: Anthemis (2021-σε εξέλιξη), μια πλατφόρμα για παρατηρήσεις πολιτών που αφορούν το φυτικο οικοσυστημα της Σύρου, με τη μορφή ψηφιακού βοτανολόγιου και εργαλειοθήκης,  διοργανώθηκε από το Archipelago Network και παρουσιάστηκε στο Hkw Berlin στο πλαίσιο του «The Whole Life Congress, Archives & Imaginaries»(2022), Biosentinel services(2021), ένα πολύπλευρο αφιέρωμα στην ηλιακή μαγειρική και τη μαγιά Saccharomyces cerevisiae εμπνευσμένη από τα προγραμματισμένα διαστημικά της ταξίδια μέσω της επιστημονικής αποστολής Artemis της NASA, μέρος του «La Table et le Territoire» που διοργανώθηκε από το Tavros space, Αθήνα. Resonate(2021), μια μετεωρολογική ενεργοποίηση των παραδόσεων της υφαντικής και της μουσικής στο νησί της Τήνου που υποστηρίζεται από το Stavros Niarchos Foundation Public Humanities Initiative at Columbia University(2020-21) και το Polycelium(2021-σε εξέλιξη), ένα έργο που εξερευνά τιςφυσικές και τυχαίες αφηγήσεις της εθνογραφίας πολλών ειδών στα αστικά οικοσυστήματα των μεγαλουπόλεων, που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του Προγράμματος Visual Arts Residency στο Pioneer Works Cultural Center στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης (2019-20) . Η πρώτη έκδοση,το Polycelium.net επικεντρώθηκε στα περιστέρια, τα υπολείμματα φαγητού και τον χώρο των γραφείων και παρουσιάστηκε ως πειραματική οπτικοακουστική εγκατάσταση στην 7η Μπιενάλετης Αθήνας (2021).