«Μεσόγειος, Πολιορκημένη θάλασσα»: Πόσο καλά γνωρίζουμε τη γειτονιά μας;

Πόσο καλά γνωρίζουμε αυτή την υπέροχη θάλασσα η οποία μας περιβάλλει κι η οποία χαρακτηρίζει όλους μας, όσους έχουμε τη μεγάλη τύχη να κατοικούμε κοντά της; Τα καλοκαίρια βουτάμε στις μοναδικής ομορφιάς παραλίες της, απολαμβάνουμε το απέραντο γαλάζιο κι αναζητάμε διακαώς δωμάτια με θέα, αφήνοντας τη θαλασσινή αύρα να μας κάνει λίγο πιο ξέγνοιαστους. Πόσα γνωρίζουμε όμως για τον πλούτο της, για τη μοναδική βιοποικιλότητα αυτής της μικρής, κλειστής θάλασσας; Για τα πλάσματα που ζουν στους βυθούς της και τις απειλές που αντιμετωπίζουν;

Ο πολυβραβευμένος Γάλλος σκηνοθέτης Frédéric Fougea, ξεκινώντας από αυτά τα ερωτήματα, αποφάσισε να δημιουργήσει ένα ντοκιμαντέρ, τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα κινηματογραφική παραγωγή με θέμα τη ζωή στη Μεσόγειο, με πρωταγωνιστές τα δελφίνια, τις χελώνες καρέτα καρέτα, τους ιππόκαμπους, τους τόνους, τις όρκες, τους λευκοπελαργούς, ακόμη και το φυτό ποσειδωνία. Και το αποτέλεσμα, είναι μαγικό.

Για το σκοπό αυτό, επιστράτευσε περισσότερους από 50 επιστήμονες και δεκάδες τεχνικούς, οι οποίοι δούλεψαν για τέσσερα χρόνια, σε 15 χώρες. Τα γυρίσματα ήταν απαιτητικά, με υποβρύχιες και εναέριες λήψεις, τις οποίες έφεραν εις πέρας κορυφαία συνεργεία πραγματοποιώντας γυρίσματα σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες.

Η Ελλάδα παίζει μεγάλο ρόλο στο ντοκιμαντέρ, καθώς μέρος των γυρισμάτων πραγματοποιήθηκε στον Κυπαρισσιακό κόλπο, στη Ζάκυνθο, την Κεφαλονιά, την Αμοργό, τη Σαντορίνη, τη Μακρόνησο, την Αλόννησο και τη Γυάρο, ενώ όπως ανέφερε ο σκηνοθέτης, απαντώντας σε ερωτήσεις του κοινού στην πρεμιέρα της ταινίας στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος από το CINEDOC, εδώ συνάντησε τους πιο παθιασμένους ανθρώπους από όλες τις χώρες στις οποίες βρέθηκε. Εθελοντές, οι οποίοι αφιερώνουν τη ζωή τους στη διάσωση των ειδών της Μεσογείου, αλλά και μέλη των οργανώσεων ΑΡΧΕΛΩΝ, Mom, Cyclades Preservation Fund, που ήταν επίσης παρόντα στην πρεμιέρα, μιλώντας με ενθουσιασμό για τη δουλειά τους.

Η γνωριμία μας με τη βιοποικιλότητα της Μεσογείου, ξεκινάει με ένα ενδιαφέρον σεναριακό εύρημα: την αφήγηση του κύκλου της ζωής. Παρακολουθούμε το μακρύ ταξίδι μιας χελώνας καρέτα καρέτα από τις ακτές της Κορσικής, έως την Ελλάδα. Πώς καταφέρνει να βρει το δρόμο για τη γενέτειρά της, 25 χρόνια μετά τη γέννησή της στον κόλπο της Κυπαρισσίας, ώστε να γεννήσει εκεί τα αυγά της, όπως ορίζει η φύση της; Παρακολουθώντας τη από κοντά, σχεδόν σαν να κολυμπάμε μαζί της, μαθαίνουμε για το εντυπωσιακό σύστημα προσανατολισμού της χελώνας, που χρησιμοποιεί το μαγνητικό πεδίο της γης για να πλοηγηθεί, αλλά και για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει σε μια πορεία πολλών χιλιομέτρων. Μεταξύ αυτών, οι τεράστιες ποσότητες μικροπλαστικών, τα οποία πλέον βρίσκονται στα ανοιχτά πελάγη κι όχι μόνο στις ακτές, όπως παλαιότερα. Η χελώνα πρέπει να τα αποφύγει, να μην τα περάσει για μέδουσες και τα φάει, διότι σε αυτή την περίπτωση θα πεθάνει. Κι όταν, μετά από τόσες περιπέτειες, καταφέρει να φτάσει στις ελληνικές ακτές, έχει άλλους κινδύνους να αντιμετωπίσει. Την αλλοίωση του φυσικού τοπίου από την εκτεταμένη ανθρώπινη δραστηριότητα, τα ζώα που απειλούν τα αυγά της, τους τουρίστες, τα παραλιακά φώτα που αποσυντονίζουν τα νεογνά χελωνάκια, με αποτέλεσμα να χάνουν το δρόμο τους προς τη θάλασσα.

Χελώνα καρέτα καρέτα ©Boréales

Αντίστοιχα, παρακολουθούμε το ταξίδι τον κόκκινων τόνων, οι οποίοι ξεκινούν από τον Ατλαντικό για να φτάσουν στη Μεσόγειο, όπου και θα αναπαραχθούν στον τόπο γέννησής τους, σε ένα ταξίδι γεμάτο εμπόδια. Ένα πολύ μικρό ποσοστό καταφέρνει να αποφύγει τα μεγάλα αλιευτικά δίχτυα κι αυτό χάρη στους νόμους που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια, μιας και, όπως μαθαίνουμε, στις αρχές του 2000 ο τόνος ήταν είδος προς εξαφάνιση.

Υπάρχουν όμως και τα είδη που δεν μετακινούνται για να αναπαραχθούν, όπως συμβαίνει με τους ιππόκαμπους, τους οποίους συναντάμε στη γαλλική λιμνοθάλασσα Étang de Thau ή Bassin de Thau, για να ανακαλύψουμε πώς γεννά ένα από τα ελάχιστα αρσενικά είδη που κυοφορούν.

Η ευφυία των δελφινιών είναι γνωστή, όπως και πολλά ακόμη χαρίσματά τους. Εδώ το ενδιαφέρον των δημιουργών του ντοκιμαντέρ στρέφεται σε μια ομάδα δελφινιών για να μας δείξουν πώς αυτά τα θαυμαστά ζώα αντιμετωπίζουν τη φυσική φθορά, τα γηρατειά και τον θάνατο ενός μέλους της ομάδας, της θηλυκής ηγέτιδάς τους. Μαθαίνουμε επίσης τα πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα που δείχνουν ότι η νόσος Αλτσχάιμερ φαίνεται να χτυπά εκτός από τους ανθρώπους και τα αγαπημένα αυτά θηλαστικά.

Ποιος είναι όμως ο γηραιότερος ζωντανός οργανισμός στον πλανήτη; Τα υποθαλάσσια λιβάδια του φυτού ποσειδωνία (posidonia oceanica), αυτό που μάλλον λανθασμένα συχνά αποκαλούμε ως φύκια, εκτιμάται ότι έχουν ηλικία περίπου 100.000 ετών. Πρόκειται για ένα θαυμαστό οικοσύστημα, για το οποίο λίγοι γνωρίζουν τη σπουδαία λειτουργία του ως καθαριστή της θάλασσας και το οποίο απειλείται από την αγκυροβόληση, τη ρύπανση των υδάτων, αλλά και την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Ένας δύτης κολυμπά ανάμεσα σε λιβάδια ποσειδωνίας ©AlexVoyerBoréales

Η Μεσόγειος θάλασσα, μας λέει το ντοκιμαντέρ, διαθέτει μια αδιανόητη δυνατότητα αναγέννησης και ανθεκτικότητας απέναντι στις τραγικές επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας. Αλλά πρέπει να της δίνουμε το χρόνο να επανακάμπτει, να της αφήνουμε το χρόνο να γιατρεύει τις πληγές της.

Ο σκηνοθέτης, ωστόσο, δεν επέλεξε την τρομολαγνική οδό που συχνά βλέπουμε σε ντοκιμαντέρ που αγγίζουν περιβαλλοντικά θέματα. Όπως μας είπε, στόχος του είναι η ταινία αυτή να φτάσει σε ένα όσο το δυνατόν μαζικότερο κοινό, χωρίς να το γεμίσει ενοχές. Γι’ αυτό επέλεξε να ευαισθητοποιήσει τους θεατές, αναδεικνύοντας την ομορφιά του μεσογειακού τοπίου, τους κινδύνους που αντιμετωπίζει, αλλά και τα θετικά αποτελέσματα που έχει η επιμονή περιβαλλοντικών οργανώσεων και εθελοντών στην προστασία της Μεσογείου και της βιοποικιλότητάς της.

Σίγουρα, πάντως, η μεγαλύτερη επιβράβευση κατά την πρεμιέρα της ταινίας στην Ελλάδα, ήρθε από ένα μικρό αγόρι, το οποίο παρακολουθούσε το ντοκιμαντέρ με τον πατέρα του – που του εξηγούσε σε όλη τη διάρκεια τα όσα έβλεπε, με συγκινητικό πάθος. Όταν ολοκληρώθηκε η προβολή και ακολούθησε η συζήτηση με τον σκηνοθέτη, το αγόρι πήρε το μικρόφωνο και είπε αποφασιστικά: «Δεν θέλω να κάνω ερώτηση. Θέλω να σας πω ότι είναι η ομορφότερη ταινία που έχω δει ποτέ μου!».

Πληροφορίες:

Το ντοκιμαντέρ «Μεσόγειος Πολιορκημένη Θάλασσα» προβάλλεται στον κινηματογράφο ΔΑΝΑΟΣ την Κυριακή 16/10/2022, στις 16:00

Προπώληση: danaoscinema.store

Σε συνδιοργάνωση με το Cyclades Preservation Fund-CPF και σε συνεργασία με τον ΑΡΧΕΛΩΝ και τη MOm.

Με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Mια ευρωπαϊκή συμπαραγωγή της Boréales-Federation και της Anemon, σε συμπαραγωγή της ΕΡΤ και με την υποστήριξη του ΕΚΟΜΕ.