«Δεν μπορώ να ζήσω με κάποιον που δεν μπορεί να ζήσει χωρίς εμένα»: Όσα μάς έμαθε η ακτιβίστρια Ναντίν Γκόρντιμερ
Σαν σήμερα, 99 χρόνια πριν, γεννήθηκε η Ναντίν Γκόρντιμερ, μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του 20ού αιώνα, που με τα λόγια της πρότεινε έναν νέο τρόπο σκέψης, ενώ με την κοινωνική της προσφορά βοήθησε να ακουστούν όσοι δεν είχαν φωνή.
Στις 20 Νοεμβρίου του 1923 γεννήθηκε στην Νότια Αφρική η Ναντίν Γκόρντιμερ, μία συγγραφέας που θα την τιμούσαν στο μέλλον με τις πιο σπουδαίες λογοτεχνικές διακρίσεις, ενώ θα γινόταν μία από τις πιο σημαντικές φωνές κατά των φυλετικών διακρίσεων.
Μεγάλωσε στην Νότια Αφρική, είχε όμως καταγωγή από την Αγγλία και την Ρωσία. Ως Εβραίοι, οι γονείς της γνώρισαν έντονα τον φυλετικό ρατσισμό. Μεταξύ τους γνωρίστηκαν στην Νότια Αφρική, όπου είχαν καταφύγει και οι δύο σε μικρή ηλικία, και ο έρωτάς τους γέννησε την Ναντίν.
Με την συγγραφή γνωρίστηκε στα 9 της χρόνια. Ταλέντο είχε πηγαίο και όταν έκλεισε τα 15 της χρόνια, δημοσιεύτηκε το πρώτο της διήγημα. Μέχρι τότε, κανένας δεν ήξερε πως είχε γράψει ένα διήγημα και πόσο μάλλον ότι αυτό θα κυκλοφορήσει σε εφημερίδα. Μόνη της τόλμησε να το στείλει και η χαρά της όταν το είδε δημοσιευμένο ήταν απερίγραπτη, μεγαλύτερη και από όταν έλαβε το Νόμπελ, όπως έχει εξομολογηθεί και η ίδια.
Συνολικά δημιούργησε 10 συλλογές διηγημάτων και 14 μυθιστορήματα, γνωστότερο όμως έμεινε στην ιστορία το ακτιβιστικό της έργο και η «δίψα» της να αλλάξει το καθεστώς του φυλετικού ρατσισμού, που κυριαρχούσε στη Νότια Αφρική.
Το απαρτχάιντ, ο φυλετικός διαχωρισμός που είχε επιβληθεί στη Νότια Αφρική από το 1948 έως το 1991, ήθελε οι πολίτες να υπάγονται σε φυλετικές ομάδες και να μπορούν να αλληλεπιδρούν μόνο μέσα σε αυτές, χωρίς να μπορούν να παντρευτούν και να συνυπάρξουν διαφυλετικά. Όσοι, δε, προσπάθησαν να αντισταθούν στο καθεστώς αυτό, έχασαν την ζωή τους ή φυλακίστηκαν.
Ο αγώνας την Ναντίν Γκόρντιμερ ενάντια σε αυτό το καθεστώς, ήταν αυτός που οδήγησε τα έργα της να έρθουν αντιμέτωπα με τη λογοκρισία. Πρώτη φορά με τη λογοκρισία συναντήθηκε το 1976, όταν τότε ήταν ενεργή ακτιβίστρια και δεν φοβόταν να φανερώσει την απέχθειά της για το απαρτχάιντ. Αρκετά από τα βιβλία της για δεκαετίες ολόκληρες θεωρούνταν απαγορευμένα, όμως όπως έλεγε και η ίδια «Η λογοκρισία μπορεί να έχει να κάνει με τη λογοτεχνία, αλλά η λογοτεχνία δεν έχει καμία σχέση με τη λογοκρισία».
Από το 1960, όταν είδε την φίλη της Μπέττυ ντυ Τουά να συλλαμβάνεται λόγω του απαρτχάιντ, η Ναντίν αποφάσισε να αφιερώσει το έργο και τη ζωή της στο τέλος αυτού του άδικου και απάνθρωπου διαχωρισμού. Πάντα ένιωθε απέχθεια για το καθεστώς της φυλετικής διάκρισης, όμως πλέον, η σπουδαία συγγραφέας επιθυμούσε να αποτελεί μέρος της φωνής που ζητούσε αλλαγή, μία αλλαγή που θα ερχόταν κάποια στιγμή, ακόμα και αν αυτή άργησε για 43 ολόκληρα χρόνια…
Ναντίν Γκόλντιμερ
Το 1974 η Ναντίν τιμήθηκε με το λογοτεχνικό βραβείο Μπούκερ, μία από τις πιο σημαντικές διακρίσεις στον κόσμο της λογοτεχνίας, για το μυθιστόρημα της, Ο Συντηρητής, με το οποίο έγινε ευρύτερα γνωστή.
Σε ηλικία 68 ετών έλαβε και τη μεγαλύτερη διάκριση όλων, το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Όπως ακούστηκε από τον Άλφρεντ Νόμπελ στην τελετή των βραβείων του 1991, η Ναντίν Γκόρντιμερ είχε με την αξία της λάβει αυτή τη τιμή καθώς «μέσα από την υπέροχη επική γραφή της, έχει ωφελήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ανθρωπότητα».
Ακόμα και μετά την πτώση του απαρτχάιντ το 1991, η Ναντίν δεν σταμάτησε ποτέ την ακτιβιστική της δράση, προσφέροντας βοήθεια για διάφορα προβλήματα που μάστιζαν την κοινωνία, μέχρι τον θάνατό της, το 2014.
Στις 13 Ιουλίου του 2014 η Ναντίν είχε κοιμηθεί γαλήνια για τελευταία φορά, ξέροντας πως το έργο της είχε αποδώσει καρπούς και πως οι φράσεις σοφίας της θα ενέπνεαν χιλιάδες ανθρώπους στο μέλλον, διδάσκοντάς τους τη σημασία της λογοτεχνίας αλλά και της ισότητας.
«Η αλήθεια δεν είναι πάντα όμορφη, αλλά η δίψα για αυτήν είναι.»
«Ένας αληθινά ζωντανός άνθρωπος δεν μπορεί να παραμείνει ουδέτερος.»
«Ο χρόνος είναι η αλλαγή. Μετράμε το πέρασμά του με το πόσο αλλάζουν τα πράγματα.»
«Τα βιβλία δεν χρειάζονται μπαταρίες…»
«Έχω αποτύχει σε πολλά πράγματα, αλλά δεν φοβήθηκα ποτέ.»
«Οι άνθρωποι δίνουν ο ένας στον άλλο πράγματα που δεν μπορούν να τυλιχτούν σε συσκευασίες δώρων.»
«Το γράψιμο, δίνει νόημα στη ζωή.»
«Οι εφημερίδες είναι η φρίκη, που συμβαίνει σε άλλους ανθρώπους.»
«Ο καθένας καταλήγει να κινείται μόνος του προς τον εαυτό του.»
«Τίποτα δεν ξεθωριάζει τόσο γρήγορα, όσο αυτό που είναι αμετάβλητο.»
«Δεν γίνεται να φοβάσαι να κάνεις κάτι καλό, σε περίπτωση που προκύψει κάτι κακό.»
«Ποιος είναι ο σκοπός της συγγραφής; Για μένα προσωπικά, είναι πραγματικά το να εξηγήσω το μυστήριο της ζωής, και το μυστήριο της ζωής περιλαμβάνει τα προσωπικά, τα πολιτικά, τις δυνάμεις που μας κάνουν αυτό που είμαστε, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει και μια άλλη εσωτερική δύναμη που παλεύει να μας κάνει κάτι άλλο .»
«Το συναίσθημα υπάρχει για εκείνους που δεν ξέρουν τι να κάνουν στην συνέχεια.»
«Η τέχνη αψηφά την ήττα από την ίδια της την ύπαρξη, αντιπροσωπεύοντας τη γιορτή της ζωής, παρά τις προσπάθειες υποβάθμισης και καταστροφής της.»
«(Η λογοτεχνία και η ζωγραφική) Αναζητούν την ακτίνα της τάξης και της λογικής στην αταξία, και τον απίστευτα σπάταλο και υπέροχα άχαρο χαρακτήρα της ζωής. Αυτό που όλοι οι καλλιτέχνες προσπαθούν να κάνουν, είναι να βγάλουν νόημα στη ζωή.»
«Τίποτα τεκμηριωμένο από όσα γράφω ή λέω δεν είναι τόσο αληθινό όσο η μυθοπλασία μου.»
«Δεν υπάρχει καλύτερη ηθική εξουσία από αυτή της θυσίας.»
«Οι γραπτές λέξεις εξακολουθούν να έχουν την εκπληκτική δύναμη να αναδεικνύουν το καλύτερο και το χειρότερο στοιχείο της ανθρώπινης φύσης.»
«Η καταστροφή είναι προσωπική, με τον τρόπο της, όπως είναι και η αγάπη.»
«Η δημιουργική πράξη δεν είναι καθαρή. Η ιστορία την αποδεικνύει. Η ιδεολογία την απαιτεί. Η κοινωνία την επιβάλλει.»
«Οι άνθρωποι, τα μόνα εγωκεντρικά ζώα που είναι ευλογημένα ή καταραμένα με αυτή την βασανιστική ανώτερη ικανότητα, πάντα ήθελαν να μάθουν το γιατί.»
«Η επιτυχία, μερικές φορές μπορεί να οριστεί ως μια καταστροφή, που βρίσκεται σε αναμονή.»
