Björk: 10+1 τραγούδια της πρωτοποριακής Ισλανδής τραγουδίστριας που ακούμε ξανά και ξανά

Εκκεντρική, αεικίνητη, με έμφυτη περιέργεια και εκπληκτικό ταλέντο, αμφιλεγόμενη και αντισυμβατική. Αυτοί είναι μόνο κάποιοι από τους χαρακτηρισμούς, τους οποίους θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κανείς για να περιγράψει το φαινόμενο που ακούει στο όνομα Björk. Η Ισλανδή τραγουδίστρια, τραγουδοποιός, ηθοποιός, DJ και μουσικός παραγωγός, η οποία κλείνει σήμερα τα 57 της χρόνια, δεν επαναπαύθηκε ποτέ στις δάφνες της.

Ακόμη και σήμερα μετά από σχεδόν 45 χρόνια καλλιτεχνικής πορείας συνεχίζει απρόσκοπτα να δημιουργεί, να πειραματίζεται, να δοκιμάζει τα όρια της τέχνης της, να καινοτομεί, να συνδιαλέγεται με όλους και με όλα, ως ένα αναπόσπαστο μέρος της καθολικότητας του σύμπαντος. Από το δισκογραφικό της ντεμπούτο, μόλις σε ηλικία έντεκα χρονών, τις περιπέτειες της με το punk συγκρότημα Sugarcubes και την πολλά υποσχόμενη σόλο καλλιτεχνική της πορεία, η οποία αποδείχθηκε, εν τέλει, μεγαλειώδης, η Björk κέρδισε επάξια τον τίτλο της βασίλισσας της πειραματικής pop.

Το εκλεκτικό στυλ της, το οποίο δανείζεται από ένα εύρος επιρροών και μουσικών ειδών, έχει δημιουργήσει μερικά από τα ατμοσφαιρικότερα και αισθαντικότερα κομμάτια της σύγχρονης μουσικής. Διατρέχοντας, λοιπόν, την πλούσια και συναρπαστική σόλο καριέρα της, από το «Debut» (1993) έως το «Utopia» (2017) και το πιο πρόσφατο “Fossora”, σας παρουσιάζουμε 10+1 τραγούδια που αποδεικνύουν το μοναδικό και αστείρευτο ταλέντο της.

Προφητικό και πλούσιο όσον αφορά τη σύνθεση, το τραγούδι «Joga» περιλαμβάνεται στο άλμπουμ της Björk, με τίτλο «Homogenic» (1997). Αφιερωμένο στην πατρίδα της Ισλανδία, με το απαράμιλλης ομορφιάς φυσικό του τοπίο, αλλά και στην καλύτερη της φίλη Jóhanna Jóhannsdóttir, το τραγούδι εξιστορεί τα έντονα και ενίοτε τρομακτικά συναισθήματα που κρύβονται πίσω από ένα βαθύ δέσιμο. Με μια εσάνς μεταφυσικού, το «Joga», σηματοδοτεί την αποχώρηση της καλλιτέχνιδος από τον κόσμο της pop σε πιο πειραματικά μονοπάτια.

Πρωτότυπο και εκλεπτυσμένο, το «Play Dead» γράφτηκε από τους Jah Wobble, Björk και David Arnold, για το soundtrack της ταινίας «Τα Νέα Είδωλα» (1993). Μέσα από τη δυναμική και συνάμα δραματική σύνθεση το τραγούδι πραγματεύεται το πως ο άνθρωπος αναλώνεται στο να «μουδιάζει» τα συναισθήματά του σε μια απελπισμένη προσπάθεια να ξεφύγει από τον πόνο. Γραμμένο από τη σκοπιά του κεντρικού ήρωα της ταινίας, τον οποίο ερμηνεύει ο Harvey Keitel, το «Play Dead» αντικατοπτρίζει τα βάσανα και τις δοκιμασίες του, συνοδευόμενο από μια επική ερμηνεία εκ μέρους της τραγουδίστριας.

Μέρος του άλμπουμ της «Biophilia» (2011), ενός πολυμεσικού γεγονότος, το οποίο κυκλοφόρησε, επίσης, σαν μια σειρά διαδραστικών εφαρμογών για το iPhone και το iPad. Η Björk, η οποία χρησιμοποίησε, ανάμεσα σε άλλα, τάμπλετ για τη σύνθεση των τραγουδιών, προσπάθησε να επανακαθορίσει τη σχέση του ανθρώπου με τον ήχο και το σύμπαν γενικότερα. Το «Cosmogony» αποτελεί έναν αγνωστικιστικό – αντισυμβατικο ύμνο, ο οποίος χάριν στην τεχνολογία και την καινοτόμο μουσική φόρμα μας έφερε εκ νέου σε επαφή με τη φύση και το θαύμα της δημιουργίας.

Ισορροπώντας μεταξύ avant-garde και οικειότητας, το τραγούδι «Stonemilker» περιλαμβάνεται στο 8ο studio album της Björk με τίτλο «Vulnicura» (2015). Εξαίσιο στη μελωδία, συγκλονιστικό στα ακατέργαστα συναισθήματα που φέρνει στην επιφάνεια σαν ένας θλιβερός αναστεναγμός, αποτελεί το πρώτο από τα έξι μέρη μιας λεπτομερούς «αφήγησης» του ολέθριου χωρισμού της τραγουδίστριας – τραγουδοποιού με τον εικαστικό Matthew Barney.

Το «New World» αποτελεί μέρος του soundtrack της ταινίας του Λαρς Φον Τρίερ, «Χορεύοντας στο Σκοτάδι» (2000), στην οποία η Ισλανδή καλλιτέχνιδα υπήρξε και πρωταγωνίστρια. Ηχητικά ριζοσπαστικό και καθηλωτικό αποτελεί περίτρανη απόδειξη της βαθιάς λαχτάρας και σχεδόν παιδιάστικης ανυπομονησίας της τραγουδίστριας-τραγουδοποιού για νέες ανακαλύψεις. Η συναισθηματική και ενστικτώδης φύση της σύνθεσης αντικατοπτρίζεται στην ίδια την ερμηνεία της Björk τόσο στο τραγουδιστικό, όσο και στο υποκριτικό κομμάτι.

Το «Big Time Sensuality», το 4ο κατά σειρά single, από το πρώτο άλμπουμ της Björk, «Debut» (1993), αποτελεί ένα αυθάδικο, εθιστικό και χορευτικό κομμάτι, εμποτισμένο με house και pop πινελιές, το οποίο, σύμφωνα με την ίδια, αναφέρεται στη σχέση με τους φίλους της και τον συνεργάτη της, παραγωγό των δύο πρώτων της άλμπουμ, Nellee Hooper, καθώς και στη γενναιότητα που χρειάζεται για να απολαύσει κάποιος τη ζωή στο έπακρο. Το τραγούδι έκανε την Björk διεθνώς γνωστή, εισάγοντας την στα αμερικάνικα charts.

Γαλήνιο, εσωστρεφές, σχεδόν αποκρυφιστικό το «Pagan Poetry» περιλαμβάνεται στο 4o studio album της καλλιτέχνιδας, με τίτλο «Vespertine» που κυκλοφόρησε το 2001. Αιθέριο και συνάμα πληθωρικό, οικείο και ταυτόχρονα εξωπραγματικό καταφέρνει να τρυπώσει στις βαθύτερες πτυχές του εαυτού μας και να κάνει τα λόγια της τραγουδίστριας, για το πόσο θέλει να αγαπηθεί και τι σημαίνει επιθυμία για αυτήν, δικά μας.

Το εναρκτήριο τραγούδι του άλμπουμ «Post» (1995) αποτελεί μια σφοδρή εξομολόγηση εκ μέρους της καλλιτέχνιδος, τόσο ως τελεσίγραφο προς τον αδερφό της να σοβαρευτεί και να βάλει σε τάξη τη ζωή του, όσο και ως ένα καλλιτεχνικό μανιφέστο με πρόταγμα την ανθεκτικότητα. Σκοτεινό, γεμάτο ενέργεια και κοφτερές άκρες αποτέλεσε τεράστια εμπορική επιτυχία, βάζοντας την Björk για πρώτη φορά στο top 10 των βρετανικών charts. Το βίντεο κλιπ σκηνοθέτησε ο Γάλλος σκηνοθέτης της «Αιώνιας Λιακάδας Ενός Καθαρού Μυαλού», Michel Gondry.

Το τραγούδι που κυκλοφόρησε στο πρώτο solo άλμπουμ της Björk μετά τη διάσπαση των Sugarcubes («Debut», 1993) αιχμαλωτίζει όσο κανένα άλλο την επιθυμία της να ανακαλύψει εκ νέου και να εκφράσει τον εαυτό της. Και αν η καλλιτέχνιδα Björk το κατάφερε με έναν απίστευτα δημιουργικό και ελκυστικό τρόπο, πουλώντας παρά τις προσδοκίες γύρω στα 600.000 αντίτυπα, η γυναίκα του τραγουδιού με την αισθησιακή ανάγκη να προστατέψει και να φροντίσει τον/την αγαπημένο/η της θριάμβευσε δίνοντας φτερά σε εκείνες τις λέξεις που παρέμεναν ανείπωτες.

Ένα «σκοτεινό» ερωτικό τραγούδι για δοκιμαζόμενες σχέσεις, αυτοκτονικές τάσεις, και πως να παραμείνουμε αληθινοί στον εαυτό μας, το οποίο καταφέρνει να μετατρέψει την τετριμμένη εμπειρία σε μια επικών διαστάσεων περιπλάνηση. Το «Hyperballad», 4ο single από το άλμπουμ «Post» (1995), έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής από τους κριτικούς της εποχής, οι οποίοι μίλησαν για το καλύτερο τραγούδι στη μέχρι τότε καριέρα της τραγουδίστριας-τραγουδοποιού, εξαίροντας τους στίχους, την ερμηνεία, αλλά και τους πειραματισμούς στη σύνθεση.

Από αυτή τη λίστα δεν θα μπορούσε να λείπει το πρώτο single που μας σύστησε στο νέο άλμπουμ της Bjork, “Fossora”, που κυκλοφόρησε τον περασμένο μήνα. Η πρώτη δισκογραφική δουλειά της πιο ανατρεπτικής μουσικού εδώ και πέντε χρόνια έμελλε να είναι ένα από τα πιο ξεχωριστά κομμάτια της δισκογραφίας της. Παντρεύοντας την πειραματική techno με μελωδίες από κλαρίνα -σε ένα σχεδόν χορευτικό αποτέλεσμα- το Atopos σε ταξιδεύει σε ένα διονυσιακό rave party, όπως μόνο η Bjork θα μπορούσε. Η ίδια έχει αναφέρει ότι αυτό το κομμάτι μιλά “για τον Άλλον που δεν μπορούμε να ταξινομήσουμε, αυτόν που είτε αγαπάμε είτε μισούμε”, κάτι που εμπνεύστηκε από τα “Αποσπάσματα του Ερωτικού Λόγου” του Ρολάν Μπαρτ.