Θεατής: «Οικογένεια Νώε» στο Θέατρο Πόρτα

Ένα διαχρονικό και επίκαιρο όσο ποτέ έργο για μικρούς- και γιατί όχι μεγάλους- θεατές επέστρεψε, στο Θέατρο Πόρτα, σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου και Σοφίας Πάσχου. Και αυτό επειδή στην παράσταση «Οικογένεια Νώε», η πασίγνωστη ιστορία της «Κιβωτού» από την Παλαιά Διαθήκη, που «ζωντανεύει» στη σκηνή από την πένα της Ξένιας Καλογεροπούλου και του ίδιου του σκηνοθέτη και έρχεται να μάς μιλήσει για ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον, ο εγκλεισμός και η συμβίωση κάτω από δύσκολες συνθήκες, καθώς και τα «σκαμπανεβάσματα» των οικογενειακών σχέσεων, θα μπορούσε άνετα να εκτυλίσσεται στο διαμέρισμα μιας σύγχρονης ελληνικής αστικής οικογένειας, προσφέροντας μια προσαρμοσμένη για το παιδικό βλέμμα μικρογραφία της δυναμικής της αλλά και των προκλήσεων που έρχεται να αντιμετωπίσει στο σήμερα.

Στο κείμενο, ο παππούς Νώε (Παύλος Παυλίδης) μένει σε ένα σπίτι πάνω στον λόφο μαζί με τον γιό του Σίμο (Πολύκαρπος Φιλιππίδης), τη γυναίκα του Λία (Ελένη Δαφνή) και το παιδί τους Ζαχαρία (Σπύρος Μαραγκουδάκης). Ο Νώε αναστατώνει τους πάντες, στην οικογένεια του, με το αλλόκοτο τεράστιο πράγμα, σαν καράβι, που κατασκευάζει στην ταράτσα και τα λόγια του για έναν επικείμενο κίνδυνο, κάνοντας τους να ανησυχούν για τη διανοητική του κατάσταση.

Ωστόσο, όταν ο κατακλυσμός ξεκινάει, ο Νώε, που στο μεταξύ δουλεύει πυρετωδώς πάνω στην περίεργη, πελώρια κατασκευή του, την οποία και εξοπλίζει με τα απαραίτητα εφόδια, αποδεικνύεται προφητικός. Οι τέσσερις τους, μαζί με τον άλλον γιο του Νώε, τον Χαμ (Άλκης Μπακογιάννης), τη γυναίκα του Ρουθ (Στέφη Ποuλοπούλου) και την κόρη τους Εύα (Μαρία Μοσχούρη), επιβιβάζονται τελευταία στιγμή στην Κιβωτό. Στο «ταξίδι» αυτό «συνεπιβάτες» και όλα τα ζώα του ζωολογικού κήπου στον οποίο εργαζόταν ο Χαμ. Όλοι μαζί θα πρέπει να επιβιώσουν στην κιβωτό ωσότου σταματήσει ο κατακλυσμός και υποχωρήσουν τα νερά.

Αν και ανέβηκε για πρώτη φορά στη σκηνή του Θεάτρου Πόρτα το 1996, η «Οικογένεια Νώε», ωστόσο, έρχεται να ταιριάξει απόλυτα σε μια εποχή όπως η δική μας, με ακόμα περισσότερους τρόπους από όσους ήδη υπήρχαν την περίοδο που πρωτογράφτηκε. Η βιβλική ιστορία της «Κιβωτού του Νώε» παρουσιάζεται εδώ με σύγχρονους καθημερινούς όρους που την καθιστούν οικεία και εύληπτη στα μάτια των μικρών θεατών. Σε αυτή την ευληπτότητα καθοριστικό ρόλο παίζει ο απλός και κατανοητός λόγος, ο οποίος μέσα από το χιούμορ, το σασπένς και τις στιγμές ιδιαίτερης συγκίνησης φέρνει σε «επαφή» τα παιδία με θέματα και νοήματα που απασχολούν τον άνθρωπο του σήμερα, ευχάριστα και χωρίς να κουράζει.

Καθώς η κλιματική αλλαγή και η συνεπακόλουθη περιβαλλοντική κρίση αποτελούν πλέον μια βεβαιότητα που καλείται να αντιμετωπίσει σύσσωμος ο πλανήτης, το έργο βοηθάει στο «ξύπνημα» της οικολογικής συνείδησης των παιδιών, μιλώντας για τον τρόπο που οφείλουμε να αλληλοεπιδρούμε με τη φύση που μάς «φιλοξενεί» και τα υπόλοιπα έμβια όντα που ζουν σε αυτή, την ανάγκη να τα προστατέψουμε αμφότερα- ιδιαίτερα από τις αρνητικές επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στα οικοσυστήματα- καθώς και τους ανυπολόγιστους κινδύνους που η περιβαλλοντική καταστροφή ενέχει για την ίδια την ανθρώπινη παρουσία στη Γη, υπογραμμίζοντας πως η ευημερία των πάντων δεν είναι παρά μια «σχέση αλληλεξάρτησης».

Το έργο, επίσης, δίνει τη μοναδική ευκαιρία στα παιδιά να σκεφτούν πάνω στην εμπειρία του πρόσφατου παρελθόντος, όταν μικροί και μεγάλοι ήρθαμε αντιμέτωποι με την πανδημία, μια παγκόσμια απειλή που έθετε εν αμφιβόλω την ασφάλεια μας, βιώνοντας τον ολοήμερο υποχρεωτικό εγκλεισμό. Το σπίτι μας μετατράπηκε στη δική μας «Κιβωτό», ενώ τα συνεχόμενα lockdown στο δικό μας ταξίδι «επιβίωσης»,  όπως ακριβώς έγινε και με την οικογένεια του Νώε.

Όσα συμβαίνουν πάνω στη σκηνή δεν μάς είναι σε καμία περίπτωση άγνωστα. Η «Οικογένεια Νώε» ήμασταν εμείς δύο χρόνια πριν: Οι εντάσεις που μπορεί να φέρει η αναγκαστική 24ωρή συμβίωση, η καθημερινή τριβή, η στέρηση της κανονικότητας, η άνια, οι δύσκολες συνθήκες στις οποίες καλούμασταν να ανταπεξέλθουμε, ο φόβος και η αβεβαιότητα για το μέλλον, η ανάγκη για ανθρώπινη επαφή και η εύρεση νέων διαύλων επικοινωνίας, η επιθυμία να αντλήσουμε λίγη χαρά και σταθερότητα από όπου μπορούμε, η εκμάθηση νέων δεξιοτήτων, η ανακάλυψη άγνωστων πτυχών του εαυτού μας- ανάμεσα τους και η δύναμη που μπορεί να κρύβουμε μέσα μας και κάνει την εμφάνιση της σε περιόδους αντιξοότητας. Καυγάδες, συμφιλιώσεις, οικοδιδασκαλία, μοίρασμα καθημερινών αγγαρειών, εναλλακτικά γενέθλια και γιορτές και πολλά ακόμη.

Άλλα οικεία θέματα με τα οποία καταπιάνεται το έργο είναι η πολυπλοκότητα των διαπροσωπικών σχέσεων, η έμφυτη περιέργεια των παιδιών που τους οδηγεί αυτονόητα να αναρωτιούνται για ζητήματα όπως το θαύμα της ζωής και ο θάνατος, η ευγνωμοσύνη που οφείλουμε να αισθανόμαστε για όλα όσα ήδη έχουμε, το πόσο απαραίτητο είναι να καταλαβαίνουμε τα λάθη μας και να ζητάμε συγχώρεση, το να μη σταματάμε ποτέ να δημιουργούμε, να ονειρευόμαστε, να ελπίζουμε και να προσβλέπουμε σε ένα καλύτερο μέλλον, όπως υποδεικνύει το ελπιδοφόρο και αισιόδοξο τέλος. Μα πάνω από όλα η βεβαιότητα πως όσο έχουμε ο ένας τον άλλον τίποτα δεν έχει χαθεί οριστικά.

Οι σκηνοθέτες, Θωμάς Μοσχόπουλος και Σοφία Πάσχου, καταφέρνοντας να συνδέσουν αρμονικά όλα τα επιμέρους στοιχεία, παραδίδουν μια εύρυθμη, ισορροπημένη παράσταση, που αποδεικνύεται εύληπτη και οπτικά για την «ακατέργαστη» ακόμη ματιά των μικρών θεατών. Κάτι τέτοιο συντελείται χάρη στην ευφάνταστη αξιοποίηση των σύγχρονων πολυμέσων- τις προβολές υπογράφουν τα Μαύρα Γίδια– που εδώ, μαζί με τον φωτισμό του Νίκου Βλασσόπουλου και τους ήχους του Λευτέρη Δούρου, χρησιμοποιούνται για να υποδηλώσουν σκηνικά συμβάντα όπως οι καιρικές συνθήκες, η μέρα, η νύχτα, ένα σμήνος πουλιών ή ο έναστρος ουρανός.

Οπτικά Εύληπτο και το λειτουργικό σκηνικό της Ευαγγελίας Θεριανού, το οποίο μέσα από απλά περιγράμματα κάνει εύκολα αντιληπτό τον χώρο δράσης και την εναλλαγή του, είτε πρόκειται για το σπίτι του παππού Νώε είτε για την Κιβωτό, φέρνει στο νου τα μεγάλα ξύλινα κουκλόσπιτα και άλλα παιχνίδια που μπορεί να βρει κανείς σε ένα παιδικό δωμάτιο, ενώ ταυτόχρονα μέσα από την τοποθέτηση επιμέρους κουτιών εντείνει την αίσθηση του εγκλεισμού σε καίρια σημεία της δράσης.

Την αίσθηση του εγκλεισμού εντείνουν ως έναν βαθμό και οι κινήσεις των ηθοποιών πάνω στη σκηνή, οι οποίες ανά στιγμές θυμίζουν τον συνωστισμό και την «βαβούρα» μεγάλων οικογενειακών συγκεντρώσεων και άλλοτε συμβολίζουν την αίσθηση του «μαζί», την αρμονία και την ομαδικότητα που χρειάζεται για να ξεπεραστούν οι δυσκολίες, άλλοτε τις περιοδικές προστριβές και τις αντιθέσεις που πολύ φυσιολογικά συναντώνται σε κάθε οικογένεια.

Όσον αφορά τον τόνο της παράστασης ο Θωμάς Μοσχόπουλος και η Σοφία Πάσχου καταφέρνουν να τον διατηρήσουν ομοιόμορφο καθιστώντας τις μεταβάσεις από εύθυμες σε πιο συγκινητικές ή σοβαρές στιγμές εξαιρετικά ομαλές. Σε αυτή την ομοιομορφία συνηγορεί και ο συνεκτικός θίασος. Οι ερμηνείες των Παύλου Παυλίδη, Ελένης Δαφνή, Πολύκαρπου Φιλιππίδη, Στέφης Ποuλοπούλου, Μαρίας Μοσχούρη, Άλκη Μπακογιάννη, Σπύρο Μαραγκουδάκη– ιδιαίτερα φιλικές και άμεσες ως προς την υφή και μεταδοτικές ως προς το συναίσθημα, θυμίζουν την ειλικρίνεια και την καθαρότητα που συναντάει κανείς στα παιδιά. Οι ίδιοι ηθοποιοί, μάλιστα, κλήθηκαν να «ερμηνεύσουν», επίσης, τα ζώα της κιβωτού επί σκηνής, φορώντας μάσκες κατασκευασμένες από την Αλεξία Γκλόρια Σαπέρα, γεγονός που ενίσχυσε την πιο παιχνιδιάρικη πλευρά του θεάματος.

Σε αυτή την παιχνιδιάρικη πλευρά συντέλεσε και η υπέροχη μουσική του Νίκου Κυπουργού πάνω σε θέματα του Μπετόβεν, η οποία, ανάλαφρη και απαλή, θύμιζε βόλτα στο δάσος μια ανοιξιάτικη ηλιόλουστη ημέρα, ως ένας φόρος τιμής στην ομορφιά της φύσης και στην γαλήνη που αυτή προσφέρει στην ψυχή των ανθρώπων.

Αποφεύγοντας τον ακραίο διδακτισμό, η παράσταση  «Οικογένεια Νώε» αποδεικνύεται μια ευχάριστη εμπειρία για μικρούς και μεγάλους που καταφέρνει να κρατήσει το ενδιαφέρον αμείωτο και να μιλήσει στην «καρδιά» των θεατών, μεταχειριζόμενη επίκαιρα θέματα με ευαισθησία, ενσυναίσθηση και ωραίο χιούμορ.